سفر ظریف به محل نشست G7، با جایگاه ایران همخوانی ندارد

اعتمادآنلاین| دوشنبه‌شب با موضوع بررسی آخرین تحوّلات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، با حضور ابوالفضل ظهره‌وند سفیر سابق ایران در ایتالیا و کارشناس مسائل بین‌الملل و با اجرای امیرحسین ثابتی پخش شد.

ظهره‌وند با اشاره به تجربه چهل ساله انقلاب اسلامی گفت: چهل سال جمهوری اسلامی ایران با چهل سال کشورهایی مثل نروژ و فنلاند اصلاً قابل مقایسه نیست. سرعت تحولات در ایران بسیار بالاست و قلب دنیا اینجا می‌تپد. امّا ده سال پیش بسیاری از این کشورها با امروزشان تفاوت چندانی نمی‌کند.

وی در تحلیل خود از حضور وزیر امور خارجه در اجلاس هفت کشور صنعتی جهان گفت: ایران به‌عنوان یک بازیگر مهم در جهان مطرح است، به‌نحوی که یکی از موضوعات مورد بحث اجلاس کشورهای صنعتی دنیا، ایران است.

سفیر سابق ایران در ایتالیا با بیان اینکه می‌طلبد مناسب با جایگاه و نقش خود در عرصه بین‌الملل ایفای نقش کنیم، تصریح کرد: سفر آقای ظریف به محل نشست G7، با جایگاه و موقعیت امروز ایران در تحوّلات جهان همخوانی ندارد و به‌طرف مقابل پالس غلط می‌دهد.

ظهره‌وند در توضیح سخن خود گفت: سفر ظریف در مقطعی انجام شد که ما ده روز دیگر قرار است گام سوم در کاهش تعهدات برجامی خود را برداریم و نوع این کنش‌ها در تحوّلات آتی تعیین‌کننده است.

وی با بیان اینکه تا قبل از حضور ظریف در اجلاس کشورهای صنعتی، نوعی شکاف در روابط اروپا و آمریکا به‌خاطر برجام ایجاد شده بود، گفت: سفر ظریف در این مقطع با توجه به مواضعی که مکرون و ترامپ گرفتند مقداری از شکاف بین آن‌ها را پر کرد.

کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: تا پیش از سفر ظریف، متهم ‌ردیف اوّل از دیدگاه اروپایی‌ها ترامپ بود، چرا که آن‌ها می‌گویند برجام منجر به امنیت بیشتر شده است و حالا با خروج ترامپ از برجام این موضوع مختل شده است. همچنین در این یکسال گذشته وقتی موضوع SPV مطرح شد، ترامپ دست به تهدید زد، بعد هم که اینستکس مطرح شد، همین کار را کرد و همه این‌ها باعث شده بود تا انگشت اتهام به‌سمت ترامپ نشانه رود.

ظهره‌وند تصریح کرد: سفر ظریف به ترامپ می‌گوید که تحریم‌ها اثرگذار است. پیشنهاد مکرون مبنی بر اینکه به چند کشور مهلت داده شود تا هفتصدهزار بشکه نفت از ایران بخرند مبتنی بر همین موضوع است.

وی در پاسخ به این سوال که چه اشکالی دارد مذاکره کنیم تا نفت ما را بخرند، گفت: مذاکره ابزار است. مهم این است که روی چه چیزی می‌خواهیم مذاکره کنیم.

کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه مولفه‌های قدرت ایران در چند ماه اخیر دستخوش تغییراتی شده است، گفت: ابتدا تحریم‌های فلج‌کننده وضع کردند، سپس به‌دنبال این بود تا با شناسایی برخی نقاط از طریق پهپاد، جنگ محدودی را آغاز کند، امّا شکار پهپاد پیشرفته آن‌ها دنیا را متحیّر کرد و باعث شد تا آن‌ها گزینه حمله محدود را کنار بگذارند. در صحنه‌هایی مثل سوریه هم ایران دست برتر را داشته است.

ظهره‌وند با بیان اینکه دستور جلسه مذاکره مهم است نه خود مذاکره، درباره اشتیاق ترامپ به مذاکره گفت: ترامپ بعد از روی کار آمدن، سه مسئله اصلی ایران، چین و تحولات منطقه مثل یمن را پیش رو داشت و برای انتخابات 2020 نیازمند این است که دستاوردهایی را در این موارد داشته باشد.

وی با اشاره به عقب‌نشینی امارات و عربستان در مواضع خود نسبت به چندماه قبل گفت: وقتی چنین موقعیتی داریم باید آن را در مناسبات خود لحاظ کنیم. وقتی در تراز بالاتری قرار دادیم آیا نباید با سه ماه قبل متفاوت باشیم؟

سفیر سابق ایران در ایتالیا با بیان اینکه عیبی ندارد با الیزه و اتحادیه اروپا مذاکره شود، گفت: باید دید دستور جلسه و مابه‌ازایی که قرار هست در قبال فروش نفت بدهیم چیست.

ظهره‌وند ادامه داد: ترامپ می‌گوید ما به‌دنبال مذاکرات جامع هستیم. یعنی برجام دو و سه و چهار. درواقع می‌خواهد مزیّت‌های نسبی ایران را بگیرد و ما را به نقطه‌ای ببرد که متناسب با تعریف خودش از جایگاه و نقش ایران در عرصه بین‌الملل باشد.

وی در پاسخ به این سوال که اگر جای ظریف بودید چه می‌کردید گفت: من‌ اگر جای ظریف بودم بعد از نشست G7 به فرانسه می‌رفتم.

ظهره‌وند با بیان اینکه ما الان در وضعیت عدم تعادل قرار داریم، خاطرنشان کرد: ما تعهدات برجامی خود را موبه‌مو اجرا کرده‌ایم اما طرف مقابل کاری نکرده است. مذاکره برای این است که بین دو طرف تعادل ایجاد شود نه اینکه ما تکالیف بیشتری انجام دهیم و آن‌ها کار مهمی انجام ندهند.

وی ادامه داد: چک ما برگشت خورده و طلبکار هستیم و ظریف زمانی باید سفر می‌کردیم که امتیاز می‌گرفتیم. شما خانه‌ای را به‌نام طرف زده‌اید، حال که پول خانه را طلب می‌کنید او توقع بیشتری دارد.

کارشناس مسائل بین‌الملل در واکنش به این که روحانی در کتاب خود می‌گوید آنها قویتر هستند و امتیاز بیشتری باید بدهیم، گفت: این تفکر، نسبتی با مقاومت ‌فعال ندارد. ظریف می‌گوید اگر به ده سال قبل برگردیم همین مسیر را طی می‌کنیم. این ناشی از نگرش اوست و اینکه هوشمندی لازم برای استفاده از همه مولفه‌های قدرت وجود ندارد.

ظهره‌وند در پاسخ به این سوال که وقتی نتیجه مذاکره و مقاومت تحریم است، تفاوت آن‌ها در چیست، گفت: مقاومت از مفاهیمی است که در کشور ما باز نشده است. اینکه برویم گوشه رینگ و آنها به‌ ما فشار بیاورند نابخردانه است.

وی افزود: مقاومت یعنی اینکه سهم من در منطقه و جهان و سبک زندگی‌ام چگونه می‌خواهد باشد و اینکه من می‌خواهم خودم آقا باشم. این آغاز چالش است.

ظهره‌وند با اشاره به پیشرفت‌های کشور چین گفت: چین بیست سال پیش را با امروز مقایسه کنید. آن‌ها هم فشار را تحمل می‌کنند هم موقعیت‌شان دچار تغییر می‌شود.

وی با اشاره به خاطرات "ویلیام برنز" مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در دوره بوش و اوباما گفت: او می‌گوید که ما آغاز اقدامات خود را مسئله هسته‌ای قرار دادیم، چرا که حول موضوع هسته‌ای می‌شد جهان ‌را علیه ایران متحد کرد، وگرنه اصلاً بحث هسته‌ای برای ما مطرح نبود.

ظهره‌وند با بیان اینکه مشکل اصلی آمریکایی‌ها، موقعیت و جایگاه ایران است، گفت: آن‌ها به دنبال تغییر در رفتار ایران و بعد تغییر در ساختار هستند که از موضوع هسته‌ای شروع شده و می‌خواهند به مذاکرات جامع برسد.

وی ادامه داد: بر همین اساس بود که کری گفت ترامپ اشتباه کرد که از برجام خارج شد، چرا که بعد از اینکه ایران مقداری از برجام متنفع می‌شد، سراغ برجام‌های دو و سه می‌رفتیم.

کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: وقتی موقعیت خود در عراق، سوریه و یمن را از دست بدهیم، عرصه برای ما تنگ و تنگ‌تر می‌شود.

وی با بیان اینکه پتانسیل ما در عرصه امنیتی- سیاسی در عرصه بین‌الملل تثبیت شده است، گفت: نتوانسته‌ایم چنین پتانسیلی را در اقتصاد ایجاد کنیم.

ظهره‌وند درباره مذاکره صحیح گفت: ما باید بر سر سهم‌مان از کیکی که مورد مناقشه است مذاکره کنیم نه مولفه‌های قدرت‌مان، چرا که موقعیت‌مان تغییر کرده است.

وی با یادآوری حضور خود در ایتالیا گفت: سال 2000 وقتی ایتالیا بودم در مراکز مختلف، چینی‌ها را می‌دیدم. شش سال بعد که سفیر شدم، مشاهده کردم که در میلان، پلیس ایتالیا با کارگران چینی درگیری شده است.

ظهره‌وند ادامه داد: در دیداری که آن زمان با سفیر چین داشتم او درباره تغییر موقعیت‌شان در ایتالیا گفت که ما پنجاه رایزن اقتصادی داریم. این در حالی است که ما یک رایزن داشتیم که همان هم ناکارآمد بود.

کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه صرف رفت‌وآمد از این طرف به آن‌طرف در عرصه دیپلماسی فایده ندارد، گفت: مقاومت فعال، پتانسیل مذاکراتی ما را شکل می‌دهد.

ظهره‌وند تصریح کرد: در شرایط جنگ هم می‌شود مذاکره کرد. امّا یک زمانی شما بر روی سهم خود از کیک مذاکره می‌کنید یک زمانی دیگر بر سر منافع ملی.

وی با بیان اینکه "برنز" می‌گوید دستاوردهای هسته‌ای ایران باعث افتخار شده بود و با مذاکرات هسته‌ای به‌سمت اسقاط این ظرفیت‌ها رفتیم، گفت: دستور مذاکراتی ما اشتباه بود و نباید اجازه می‌دادیم فیل، خرطوم خود را وارد می‌کرد، چرا که معروف است وقتی فیل خرطوم خود را از پنجره وارو می‌کند، سقف خانه فرو می‌ریزد.

سفیر سابق ایران در ایتالیا گفت: واقعیت این است که آمریکایی‌ها حق غنی‌سازی ما را مترادف بمب هسته‌ای می‌دانند که ما نباید این را داشته باشیم.

ظهره‌وند، برجام را موضوعی در تراز یک محفل برای حفظ یک جناح سیاسی دانست و گفت: هدف دشمن از برجام، ورود به تغییر نظام از داخل بود.

وی با بیان اینکه متن برجام را آمریکایی‌ها نوشتند و اروپایی‌ها در حاشیه بودند گفت: برنز می‌گوید ما در مذاکرات ‌تعجّب کردیم که طرف ایرانی هیچ سوالی نسبت به متنی که ما در اختیار آن‌ها گذاشتیم نکردند و صرفاً چند پرانتز و کروشه باز کردند.

ظهره‌وند تصریح کرد: یازده تعهدی هم که طرف مقابل داده است در بیانیه برجام آمده و مصوب نشده است.

وی ادامه داد: مذاکره به شکل دولت کنونی، بیشتر نظر به فرم دارد تا محتوا، گفت: دولت ما به‌دنبال این است که بگوید ما اهل مذاکره و رفت‌وآمد هستیم، این در حالی است که مذاکره یک موضوع بدیهی است و دیپلمات اگر مذاکره نکند، بیکار می‌شود! اما بحث این است که مذاکره بر سر چه چیزی است.

دیپلمات کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا این رویکرد جواب می‌دهد که ما درصدد تقویت دموکرات‌های آمریکا در انتخابات 2020 برآییم، گفت: چنین افرادی یا غرب را نمی‌شناسند یا آدرس غلط می‌دهند.

ظهره‌وند با اشاره به ورودی و خروجی مذاکرات برجام گفت: برجام عایدی خاصی برای کشور نداشت و این اتفاق در هرجای دیگر رخ می‌داد، دولت خودش کنار می‌رفت امّا اینجا پاسخگویی وجود ندارد.

وی با اشاره به خاطره‌ای از حامد کرزای رئیس‌جمهور سابق افغانستان گفت: کرزای می‌گوید من یک زمانی به خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران گفتم که شما که در موضوع افغانستان و مبارزه با طالبان با آمریکایی‌ها همکاری کردید، بیایید مسئله هسته‌ای خود را نیز با آمریکایی‌ها حل کنید.

ظهره‌وند ادامه داد: خاتمی پیشنهاد من را پذیرفت و من دو روز بعد به آمریکا رفتم و دغدغه خودم را با بوش در میان گذاشتم که او گفت پرونده ایران در دست رایس است و با او مطرح کن. وقتی با خانم رایس ملاقات کردم او گفت که مسئله ما با ایران، هسته‌ای و حتی بمب نیست. مسئله ما با ایران، هویتی است.

کارشناس مسائل بین‌الملل به‌کارگیری ادبیاتی نظیر اعتمادسازی را پوپولیستی خواند و گفت: حتی در ادبیات رئالیستی چیزی به‌نام اعتماد در روابط بین‌الملل وجود ندارد و همه چیز بر اساس منافع تعریف می‌شود.

عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در واکنش به این گزاره که برجام تصمیم نظام بود، گفت: مفهوم نظام از مفاهیمی است که هنوز تبیین نشده است. جامعه ما بر اساس یک رویکرد و باور مشترک، میثاقی را به‌نام قانون اساسی تدوین کرده است که یک نفر هم به‌عنوان امام جامعه در راس قرار دارد.

ظهره‌وند با بیان اینکه دولت‌ها ابزار اجرایی و کارگزار اجرای میثاق جامعه یعنی قانون هستند، گفت: آقایان چون خود را بدیل نظام می‌بینند، نتیجه عملکرد خود را به‌عنوان تصمیم نظام معرفی می‌کنند.

وی ادامه داد: برخی در کشور به مقاومت، به‌مثابه یک عَلَم نگاه می‌کنند که اگر نیاز شد آن را بردارند. همانطور که یک روز علم اخلاق و مردمسالادی را برمی‌دارند.

کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: آقایان هرجا که نیاز می‌بینند به خودشان مدال می‌دهند، هرجا هم که به بن‌بست می‌رسند به گردن رهبری می‌اندازند.

منبع: ایسنا