چرا آمریکایی‌ها 2 بار به شناور «شهید سیاوشی» نزدیک شدند؟

اعتمادآنلاین| سامانه موشکی سوم خرداد برروی همان شناوری نصب شده که در اواسط فروردین ماه سال جاری، شناور آمریکایی در خلیج فارس سعی کرد به آن نزدیک شود که با مواجه نیروی دریایی سپاه از منطقه دور شد.

نیازمندی فوری و غیرقابل تأخیر ناوگان دریایی ایران چه انواع رزمی و چه پشتیبانی به رده‌های مختلف پدافند هوایی موشکی، از دیرباز روشن و مشخص بوده است. این نیاز از رده موشک‌های دوش پرتاب نصب شده روی سکوهای پایدار شده برای انهدام اهداف کوچک مانند ریزپرنده‌ها، بالگردها و موشک‌های کروز مادون صوت تا موشک‌های برد کوتاه مانند رده تور-ام-1 تا موشک‌های برد متوسط و بلند مانند صیاد-2 و 3 و سوم خرداد را شامل می‌شود.

در نخستین سالگرد شکار پهپاد فوق پیشرفته گلوبال‌هاوک آمریکایی، تصاویر جدیدی از مراحل توسعه و ساخت سامانه سوم خرداد منتشر شده که یکی از مهمترین نکات آن، آزمایش سامانه سوم خرداد از روی شناور لجستیک شهید سیاوشی نیروی دریایی سپاه است.

سامانه سوم خرداد با سه موشک از آخرین نسل خود، روی شناور شهید سیاوشی

برای اولین بار در نشست خبری فرمانده وقت کل سپاه در اواخر شهریور 1391، نام سامانه پدافند هوایی رعد با برد 50 کیلومتر و ارتفاع هدف تا 27 کیلومتر مطرح شد و این سامانه در رژه نیروهای مسلح در 31 شهریور همان سال در معرض دید قرار گرفت.

مشاهده رعد سبب تعجب کارشناسان خارجی گردید زیرا سامانه‌ای شبیه به نمونه بوک-ام-2 روسی اما با تفاوت‌های محسوس که نشان از طراحی داخلی داشت به نمایش در آمده بود. این سامانه قابلیت درگیری با یک هدف را داشت و مجهز به سه موشک طائر-2 بود.

در بهار سال 93 و در جریان بازدید فرمانده معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه، سامانه‌های سوم خرداد به عنوان نمونه جدید سامانه رعد برای اولین بار به نمایش در آمد.

در این سامانه چند خودروی حامل رادار و موشک به همراه چند خودروی صرفاً حامل موشک، به یک رادار جستجو و مراقبت هوایی مانند بشیر متصل شده و جمعاً یک آتشبار سامانه سوم خرداد را تشکیل می دهند. رادار آرایه فازی مستقر شده روی پرتابگر سامانه سوم خرداد دارای 1700 المان بوده و توانایی هدایت همزمان 8 موشک به سمت 4 هدف مجزا را دارد.

سامانه سوم خرداد در نمایشگاه سال 1393

در سال 93 برای اولین بار بود که یک سامانه ساخت داخل به توانایی درگیری همزمان با این تعداد هدف دست می یافت. همچنین موشک‌های طائر-2ب و طائر-2س نیز در همان نمایشگاه مشاهده شدند که نشان از تنوع موشک‌های مورد استفاده در این سامانه را داشت.

در توضیحات مسئولین سپاه به فرمانده کل قوا در نمایشگاه سال 93 اعلام شد که سامانه سوم خرداد در آینده به موشک‌هایی با برد 100 و سپس 200 کیلومتر مجهز خواهد شد.

نسل آخر موشک‌های به کار رفته در سامانه سوم خرداد موفق به سرنگونی یکی از پیشرفته ترین و گرانقیمت ترین پهپادهای رژیم تروریستی آمریکا در نزدیکی تنگه هرمز در بامداد 30 خرداد سال 1398 شد.

این پهپاد که از خانواده گلوبال‌هاوک و مخصوص عملیات‌های نظارتی و جاسوسی در محیط‌های دریایی بود پس از یک رصد طولانی از پایگاه مبدأ و به گفته وزیر محترم دفاع، ردگیری توسط رادار بومی ثامن، توسط سامانه سوم خرداد مورد اصابت موشک بومی قرار گرفته و منهدم شد.

سه نسل از موشک‌های طائر

این هواپیما در زمان اصابت موشک، 22 کیلومتر از پرتابگر فاصله داشته و در ارتفاع بیش از 15 کیلومتری در حال پرواز بود. بدین ترتیب، اولین شکار عملیاتی توسط یک سامانه تماماً بومی ایرانی، به نام سامانه سوم خرداد ثبت شده و سند محکمی بر توانایی بالای سامانه‌های بومی پدافند هوایی ایرانی چه رادارهای مراقبت و هشدار اولیه مانند ثامن و چه سامانه‌های موشکی ارائه کرد. پرنده شکار شده نیز مجهز به پیشرفته ترین سامانه‌های هشدار فعالیت راداری، هشدار قفل موشک و سامانه یکپارچه جنگ الکترونیک بود. با این وجود نتوانست در مقابل موشک ایرانی مقاومت کند.

سامانه سوم خرداد با موشک‌های جدید خود

هنوز مشخص نشده که اساساً گلوبال‌هاوک، هشداری از فعالیت سامانه‌های راداری ایرانی را دریافت کرده یا نه و در صورت دریافت علائم فعالیت، چرا موفق به شکستن قفل راداری نشده است؟ بدیهی است که سطح بالایی از فناوری در جستجوگر موشک سامانه سوم خرداد به کار گرفته شده که در مقابل جنگ الکترونیک پرنده آمریکایی تسلیم نشده است.

به‌کارگیری سامانه سوم خرداد روی یک شناور دریایی از چند جهت اهمیت دارد. ابتدا لازم به ذکر است که شناور شهید سیاوشی همان شناوری است که در ساعات 11 شب 18 فروردین 1399 و در بازگشت از یک مأموریت در جنوب شرقی جزیره فارسی، مسیر آن توسط شناور ارتش تروریستی آمریکا در خلیج فارس سد شد که با مواجهه مقتدرانه نیروی دریایی سپاه، مجبور به دورشدن از شناور مذکور شدند.

ساعت 6 صبح روز بعد نیز مجدداً یک شناور آمریکایی راه همین شناور را سد کرد که این بار نیز خدمه شناور شهید سیاوشی با یک اقدام حرفه ای اقدام به کنار زدن شناور دشمن کردند. شاید شناور شهید سیاوشی در مأموریت مذکور حامل سامانه سوم خرداد بوده و از این جهت، ارتش تروریستی آمریکا نتوانسته باشد جلوی کنجکاوی خود را از دیدن این اتفاق بگیرد.

در نتیجه این اقدامات، نیروی دریایی سپاه در 27 فروردین در پاسخ به دشمن، اقدام به محاصره یک شناور آمریکایی کرد که تصاویر آن بازتاب قابل توجهی رسانه‌ها داشت.

شلیک موشک از سامانه پدافند هوایی سوم خرداد از روی شناور دریایی

اما در وهله اول حمل سامانه سوم خرداد با شناور دریایی آن هم شناوری در ابعاد کوچک که بیشتر تحت تأثیر امواج دریا قرار می گیرد نشان از آماده شدن مقدمات توسعه کامل نمونه دریایی سوم خرداد دارد که احتمالاً روی شناورهای بعدی نیروی دریایی سپاه قابل نصب خواهد بود.

ایجاد قابلیت عملیات از دریا و شناور دریایی نیازمند رعایت نکات خاصی در سامانه است. جدا از الزامات عملکرد یک سامانه راداری و موشک در محیط سخت و خشن دریا که رطوبت بالا و دائمی از ویژگی‌های آن است، عملکرد رادار در ردگیری اهداف در شرایطی که سکو دائماً در حال نوسانات ناشی از امواج دریا با دامنه‌ها و فرکانس‌های مختلف است بسیار اهمیت دارد. این امر نیازمند اصلاحاتی در نرم‌افزار سامانه علاوه بر بهبودهای سخت‌افزاری است.

از سوی دیگر، شلیک موشک از سامانه سوم خرداد نصب شده روی شناور نیز نشان می‌دهد تغییرات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری لازم در موشک خصوصاً جستجوگر آن لحاظ شده است تا شرایط ناپایدار سکو مانع از شلیک صحیح موشک نشود.

بنا بر این آزمایش گرم سامانه سوم خرداد نشان می دهد که متخصصین سپاه در سکوت کامل خبری کار را به انجام رسانده و پس از اطمینان از صحت آن، تصاویری از این دستاورد مهم را به نمایش گذاشته اند.

همچنین از تصاویر منتشر شده از سامانه سوم خرداد بر روی شناور شهید سیاوشی، می توان فهمید که این سامانه چند بار مورد تست و آزمایش قرار گرفته و به وجوح تفاوت میان موشک‌ها (در عکس اول و عکس از لحظه شلیک) قابل تشخیص است.

همانطور که اشاره شد بخش اصلی سامانه سوم خرداد یک خودرو حامل رادار، اتاقک خدمه و سه موشک پدافندی است. در نتیجه این سامانه به اندازه کافی کوچک و کم حجم برای جای گیری در یک شناور دریایی است که در صورت توسعه نمونه نصب شونده روی شناور، با حذف خودرو، باز هم کم‌حجم‌تر می شود.

به کارگیری موشک‌های پدافند هوایی سوم خرداد با برد بیش از 100 کیلومتر روی شناورهای دریایی سپاه سبب از یک سو ایجاد یک عامل خطر برای پرنده‌های دشمن برای حفاظت بهتر از شناورهای سپاه در عملیات‌های هجومی شده و از سوی دیگر یک سکوی دریایی متحرک برای این سامانه پیشرفته و ارزشمند برای گسترش عملکرد آن به فراتر از ساحل را ایجاد می کند.

در واقع در صورتی که شناور دریایی حامل سامانه سوم خرداد در اکثر مناطق خلیج فارس در حدود 80 تا 110 کیلومتر از سواحل ایران فاصله بگیرد این سامانه قابلیت درگیر شدن با اهدافی در سواحل جنوبی خلیج فارس را خواهد داشت.

نمایش عرض خلیج فارس و پوشش سامانه سوم خرداد با فرض برد 100 کیلومتر

با توجه به برد بسیار بالای سامانه‌های راداری مراقبتی و هشدار زودهنگام ایرانی، امکان دورتر کردن سامانه‌های پدافند موشکی به دورتر از ساحل به واسطه شناورهای دریایی فراهم می شود؛ امری که در نیروی دریایی ارتش نیز با ناو «دنا» که قرار است در آینده نزدیک در ناوگان جنوب عملیاتی شود نیز دنبال می شود.

افزوده شدن قابلیت پدافند هوایی موشک در بلند متوسط تا بلند و در ارتفاع بالا به واسطه موشک‌هایی همچون صیاد-2 و 3 و موشک‌های سامانه سوم خرداد، اتفاق مهمی در عرصه دفاعی کشور چه در زمان حال برای افزایش بازدارندگی و چه در زمان درگیری نظامی احتمالی برای ایجاد قابلیت وارد کردن ضربه به ناوگان هوایی دشمن از اهمیت بالایی برخوردار است.

افزایش کمیت در سامانه‌های پدافند هوایی دریایی و نیز تکمیل حلقه‌های مختلف آن از برد کوتاه تا بلند، عامل تکمیل کننده تلاش‌های فوق برای رسیدن به یک پدافند دریاپایه قابل اتکا است که امید می رود با توسعه نمونه دریایی سایر سامانه‌های پدافند هوایی، به زودی محقق شود.

منبع: تسنیم