شفافیت نباشد از جایی ضربه خواهید خورد که امکان دفاع ندارید

اعتمادآنلاین| عباس عبدی، تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی نوشت: مصاحبه روزنامه جهان صنعت درباره آمار کرونا و سیاست‌های اعلامی آن که موجب توقف انتشار این روزنامه شد، خبر تاسف‌باری بود. هم از حیث توقیف یک روزنامه و بیکار شدن تعدادی از همکاران و هم از حیث پایین بودن اعتبار حرفه‌ای در انتشار گفت‌وگوی مزبورکه اعتبار رسانه را دچار تردید می‌کند. از سوی دیگر آقای دکتر حق‌شناس، عضو شورای شهر نیز به دلیل اظهارنظر انتقادی درباره آمار رسمی کرونای تهران احضار شده‌ که این نیز باعث تاسف است. اتفاقا ایشان درباره آمار تهران مستند سخن گفته است.

در این یادداشت نمی‌خواهم به نقد حقوقی تصمیم هیات نظارت و یا نقد حرفه‌ای گفت‌وگوی مزبور یا نقد حقوقی احضار عضو شورای شهر تهران بپردازم که طبعا برخی از آنها اشکالات عدیده‌ای دارند. مهم این است که بپرسیم چرا این نوع گزارش‌ها و تحلیل‌ها، تهیه و منتشر و مهم‌تر از آن شنیده می‌شود. در آن گفت‌وگو چند نکته و ادعا بیان شده بود. اول؛ این ادعا که شیوع کرونا در ایران مدت‌ها پیش از اعلام رسمی آن بوده است، دوم عدم اطلاع‌رسانی آگاهانه آن به علل سیاسی و سومی نیز تفاوت میان آمار رسمی اعلام شده با آمار واقعی است.

هر 3 مورد موضوع بحث و پرسش عمومی است. می‌توان درباره آنها گفت‌وگو کرد تا به رفع ابهام کمک کند. درباره ورود کرونا به ایران شواهد قطعی وجود دارد که مدت‌ها پیش از اعلام رسمی، کرونا وارد ایران شده بود زیرا اعلام رسمی با فوت برادر یک پزشک در قم همراه شد. پس حداقل باید 3 هفته پیش از آن وارد کشور شده باشد. اگر پیش از آن هم افراد دیگری به علت ابتلا به همین بیماری فوت کرده بودند در این صورت باید زمان بیشتری از ورود ویروس به ایران گذشته باشد. به جز قم در گیلان نیز فوت نامزد نمایندگی مجلس در آستانه اشرفیه بلافاصله پس از پیروزی انتخاباتی او بود به ‌طوری که حتی نتوانست در جشن پیروزی خود شرکت کند. او پیش از ایام انتخابات نیز ظاهرا در بیمارستان بستری بوده و حدس دقیق می‌زدند که چه نوع بیماری داشته است. بنابراین وزارت بهداشت باید در این باره شفاف‌سازی کند. اینکه ویروس و عوارض بیماری کووید -19 مثل امروز شناخته شده نبود یا کیت‌های آزمایشی دیر به ایران رسید و از این نوع توضیحات را باید دقیق بیان و اعلام کنند که دقیقا در چه تاریخی به‌ طور رسمی از وجود بیماری آگاه شدند و کی و طی چه فرآیندی اعلام شد و علت تاخیر در تشخیص بیماری چه بوده چون در اصل تاخیر تردیدی نیست.

درباره تعداد مبتلایان و فوتی‌ها نیز می‌توان توضیحات لازم را داد و شفاف گفت که میان آمار واقعی با آمار رسمی شکاف وجود دارد و همه جا نیز کم‌ و بیش این شکاف هست و این ناشی از نحوه تعریف رسمی از بیمار کرونایی است. ولی این تعریف به معنای آن است که آمار رسمی فوتی‌ها فقط بخشی از آمار واقعی است. به این منظور نیازی نیست که وزارت بهداشت بر قطعی بودن ارقام رسمی اصرار کند و آن را تنها معیار حقیقت بداند. می‌توان تحلیل آمارهای ماهانه مرگ و میر ثبت احوال یا آمار خاک‌سپاری گورستان‌ها را ملاک ارزیابی قرار داد. مقاومت در برابر اینگونه تحلیل‌هاست که حساسیت ایجاد می‌کند.

درباره تعداد مبتلایان که اصولا بحثی نیست حتی رییس‌جمهور اعلام کرد که حدود 25 میلیون نفر مبتلا هستند که صدها برابر رقم رسمی است و ایرادی هم ندارد، تفاوت زیاد قابل فهم است و حتی خبری مثبت تلقی می‌شود. بنابراین تا زمانی که به موضوعات فوق به صورت صریح و شفاف پرداخته نشود و اطلاعات لازم در اختیار جامعه قرار نگیرد و تا هنگامی که ابهامات عمومی جامعه برطرف نشود، فضا برای انتشار شایعه و اخبار نادقیق بیش از پیش فراهم خواهد شد. نکته اینجاست که دولت حقیقت را منحصر به خود می‌داند و آنچه می‌گوید را عین حقیقت می‌داند و دیگران را مجاز به اظهارنظر جز آن نمی‌داند. این پذیرفتنی نیست. کی و کجا گفته شده که دولت مرجع معتبر این امور است؟ به ویژه هنگامی که نه به انتقادها پاسخ می‌دهد و نه قادر به دفاع از داده‌های خودش است. اگر کسی ادعا کند این آمارها نادرست است و این را ثابت کند آیا او مرتکب جرم شده یا مقام رسمی منتشر کننده این اطلاعات نادرست مجرم است؟ اگر این طور به موضوع نگاه کنیم، مساله حل می‌شود و احتمالا افراد دیگری برای کشف حقیقت باید احضار شوند. به علاوه فرض کنیم، افراد و رسانه‌های داخلی اینها را ننوشتند با رسانه‌های فرامرزی چه خواهید کرد؟ شنیدم یکی از آنها گفته که حدود 2000 نفر از فوت‌شدگان کرونا از اتباع خارجی هستند. هر چند این امر بعید است ولی نکته مهم این است اگر جزییات اطلاعات فوت‌شدگان بدون ذکر نام در دسترس نباشد هر خبری را می‌توان در قالب اطلاعات رسیده، منتشر کرد. با این تفاوت که آنها را نمی‌توانید به دادگاه بکشانید. بنابراین اگر شفافیت نباشد از جایی ضربه خواهید خورد که امکان دفاع ندارید.