باید از ظرفیت کشورهای همسایه بیشترین بهره را برد

اعتمادآنلاین| یک کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر استفاده از تبعات سیاسی و روانی خاتمه تحریم‌های تسلیحاتی گفت: ما باید کشورها را در اردوگاه خودمان نگه داریم تا بتوانیم با آنها تبادل داشته باشیم. این هنر ماست که چگونه با برنامه‌ریزی، بیشترین منافع را کسب کنیم.

نصرت‌الله تاجیک، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین‌الملل درباره رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران، با اشاره به سابقه این نوع اقدامات از سوی آمریکا علیه کشورمان اظهار داشت: این تحریم‌ها از ابتدای پیروزی انقلاب وجود داشته و بعدها به دلیل موضوعات هسته‌ای نیز یک سلسله تحریم‌ها از سوی آمریکا علیه ما اعمال شد و بعد از آن، بر اثر 7 قطعنامه در فاصله سال‌های 2005 تا 2013 سلسله تحریم‌های دیگری نیز از سوی شورای امنیت صورت گرفت که کشور ما را ذیل بند 7 ماده 41 منشور ملل متحد قرار داد و تحریم‌های تسلیحاتی نیز بخشی از این بود.

وی افزود: طبق معاهده برجام، قرار بر این شد تا قطعنامه‌های تحریم تسلیحاتی ایران به‌جز موشک‌های بالستیک و موشک‌هایی که توان حمل سلاح‌های هسته‌ای را داشته باشند، در اکتبر امسال (27 مهرماه) خاتمه پیدا کند. این نقطه شروع است و حالا باید اینطور تحلیل کنیم که خاتمه این تحریم‌ها تا چه حد می‌تواند مفید باشد و چقدر بر اقتصاد ما اثرگذار است و ابعاد سیاسی و اقتصادی آن چیست؟

تاجیک درباره تاثیرات اقتصادی و سیاسی برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی و میزان توان کنشگری ایران در عرصه بین‌الملل گفت: در دنیای تجارت، قواعد خاصی حاکم است و این مسئله در مورد کالاهای استراتژیک مانند تسلیحات که از همه مهمتر و راهبردی‌تر است، نمود بیشتری دارد. اینکه کشوری تمایل به ورود به بازار تسلیحات داشته باشد و یا اینکه کشوری بتواند در این بازار ورود کند، الزامات خاص خودش را دارد و تنها اراده کشورها برای مبادله تسلیحات کفایت نمی‌کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به درخواست برخی کشورها نظیر عربستان و تلاش آمریکا برای جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران خاطرنشان کرد: آنها همه تلاش خود را در این مسیر به کار گرفتند ولی به دلیل سیاست‌هایی که ما اتخاذ کردیم، این تلاش آنها به جایی نرسید و از رفتن اروپایی‌ها پشت سر ترامپ هم جلوگیری شد که همین موجب شد تا ترامپ در انزوای ناشی از خروج از برجام باقی بماند.

تاجیک افزود: با این تفاسیر، رخداد اخیر یک پیروزی بین‌المللی و سیاسی است ولی اینکه آیا این پیروزی به تنهایی کفایت می‌کند که ما وارد بازار تجارت اسلحه شویم یا خیر، به عقیده بنده مولفه‌های دیگری هم لازم است که باید به آن توجه کرد.

سفیر اسبق ایران در اردن ازجمله این مولفه‌ها را یارگیری بین‌المللی و نیز اراده کشورهایی دانست که می‌خواهند با ایران وارد تجارت تسلیحاتی شوند و گفت: آنچه که ما از آزاد شدن خرید و فروش با توجه به موقعیتی که داریم، انجام می‌دهیم، بیشتر ناظر بر خرید تسلیحات مخصوصاً تسلیحات استراتژیک است. ما به‌دلیل ساختار اقتصادی‌مان در بخش تجارت خارجی و متاسفانه مشکلاتی که در مدیریت و ساماندهی تجارت خارجی‌مان داریم، نتوانستیم حتی در فروش کالاهای عادی‌مان یک مدل موفق در منطقه و جهان داشته‌ باشیم.

وی گفت: علی‌رغم همه توفیقاتی که کشور در تولید محصولات مختلف مانند موشک و پهپاد داشته ولی با این وضع مدیریت خارجی‌مان و با توجه به اینکه بیشترین تولیدات ما دولتی است، باید بیشتر به دنبال دو مولفه باشیم، یکی مولفه سیاسی نظیر منزوی کردن بیشتر ترامپ است. تلاش‌های آمریکا برای جلوگیری از لغو تحریم‌های ایران با شکست مواجه شد و حالا ما بتوانیم از این موقعیت برای پایان دادن به سایر تحریم‌ها مانند تحریم‌های دارویی نیز استفاده کنیم.

تاجیک ادامه داد: مسئله دیگر آن است که عمده نیازمندی‌های ما از بازار فعلی جهانی از کشورهایی نظیر چین و روسیه قابل احصاست هرچند ممکن است اروپایی‌ها هم کمکی داشته باشند. در همین مورد روسیه و چین هم اگر دقت کنید، یک بستگی بزرگ به این دارد که این دو کشور چقدر اراده این کار را داشته باشند و چقدر تحفظ کنند، خصوصا نسبت به رقبای منطقه‌ای ما.

این کارشناس مسائل بین‌المللی گفت: مولفه دیگر بستگی به میزان نقدینگی و پولی دارد که ما می خواهیم برای این کار در نظر بگیریم. ما امروز با مشکلات متعددی در تامین منابع و بودجه مواجهیم و پول فروش نفت را هم نمی‌توانیم به کشور برگردانیم.

این دیپلمات سابق کشورمان درخصوص اقدامات آمریکا تصریح کرد: ترامپ و دولت آمریکا به دنبال این هستند تا شرایطی را بوجود آورند که ما نتوانیم چندان از منافع خاتمه تحریم تسلیحاتی استفاده کنیم و این را هم باید در نظر گرفت که ما در این تجارت بین‌الملل بیشتر با شرکت‌های بین‌المللی سروکار داریم تا کشورها و اگرچه اراده کشورها می‌تواند تسهیل‌کننده باشد اما وقتی یک شرکت بر اثر معامله زیر تحریم قرار می گیرد، خود بخود تمایلی به معامله نخواهد داشت. پیچیدگی تجارت جهانی به گونه‌ای است که مثلا یک شرکت اگر سهامدار آمریکایی هم نداشته باشد، سود و زیان اقدامات خود را دنبال می‌کند.

وی افزود: به عقیده من باید بیشتر از تبعات سیاسی و روانی خاتمه تحریم‌های تسلیحاتی استفاده کنیم و کشورها را در اردوگاه خودمان نگه داریم و بتوانیم با آنها تبادلات تجاری داشته باشیم. این هنر ماست که چگونه بتوانیم برنامه‌ریزی کنیم که در تهاتر، بیشترین منافع را کسب کنیم.

تاجیک در بخش دیگری از این گفت‌وگو، با تاکید بر اهمیت توجه به کشورهای همسایه اظهار داشت: ما جزو کشورهای پرهمسایه هستیم. کشوری که 15 همسایه با مزیت‌های نسبی دارد، می‌تواند در این زمینه موفق عمل کند اما به دلیل مشکلات ساختاری در تجارت خارجی، ما نتوانستیم به یک الگوی موفق برسیم. بخش‌های مختلف باید به فکر حل این مشکلات ساختاری باشند که ربطی هم به آمریکا ندارد.

وی در پایان تصریح کرد: این امکان وجود دارد که با یک الگوی جدید و موفق از تجارت خارجی با همسایگان و با کشورهایی که می‌توانند نقش مثبتی در تامین کالاهای مورد نیاز ما و چه کالاهای عادی داشته باشند، به موفقیت‌هایی رسید.

منبع: تسنیم