در ایران هنوز دو حزب قوی و فراگیر نداریم

اعتمادآنلاین| سید محمد حسینی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به کارکردهای دولت در سایه اظهار کرد: برای دولت سایه دو معنا می‌توان در نظر گرفت، یکی از ناحیه حزب و جریان حامی دولت و دیگری از سوی جریان رقیب که مدیرانش در دولت حضور ندارند، مثلا دو حزب دموکرات‌ و جمهوری خواه در آمریکا یا حزب محافظه کار و کارگر در انگلیس، اقدامات و برنامه های دولت‌ مورد حمایت خود را در حوزه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از طریق کمیته‌های تخصصی رصد کرده و مورد ارزیابی قرار می دهند تا کارنامه قابل قبولی داشته باشند.

او ادامه داد: زیرا خود را پاسخگو و مسئول فعالیت‌های مثبت و منفی، موفق و ناموفق دولت می دانند و خواهان تقویت پایگاه اجتماعی خود هستند، بر این اساس یک دولت در سایه دارند که مراقب عملکرد تمام وزارت خانه ها و دستگاه‌های اجرایی است.

حسینی افزود: علاوه بر این، حزب رقیب هم که خارج از قدرت است، برنامه‌ها و فعالیت های دولت مستقر را پیگیری می‌کند تا به موقع بتواند موضع گیری کرده و به ویژه بر ضعف ها و اشکالات تاکید می کند و راهکارهای برون رفت از مشکلات را در نظر می گیرد تا در انتخابات بعد با نقد وضع موجود و کارآمدتر نشان دادن تشکیلات و عناصر مدیریتی خود، افکار عمومی و آرای مردم را همراه سازد تا به قدرت باز گردد؛ پس در واقع وظیفه این دولت سایه رصد و نقد عملکرد دولت و تدوین برنامه و مشخص کردن ترکیب دولت بعدی است که در صورت پیروزی در انتخابات با آمادگی کامل زمام امور را به دست گیرد.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به تاریخچه دولت های سایه در کشورمان ادامه داد: تاکنون در ایران دولت سایه به این دو شکل چندان مرسوم نبوده است، البته به صورت پراکنده اقدامات محدودی شده و گروه‌هایی شکل گرفته‌اند، برای نمونه از جمله افرادی که به نحوی می توان گفت دولت سایه را تشکیل داده سعید جلیلی است، که با راه‌اندازی برخی کارگروه‌ها تا حدودی امور را رصد کرده و در حوزه های مختلف از نظرات و دیدگاه‌های متخصصان و مدیران با تجربه گذشته و جوانان تحصیلکرده و خلاق استفاده کرده و ایده‌ها و برنامه هایی را برای اجرایی شدن آماده کرده است.

روحیه کار جمعی در کشور ضعیف است

عضو هیات علمی دانشگاه گفت: اما چون در ایران هنوز دو حزب قوی و فراگیر نداریم تاکنون دولت در سایه‌ی قوی هم نداشته‌ایم، بلکه صرفا بعضی از مدیران ارشد و وزرای ادوار نظرات خود را در این زمینه بیان می کنند که این امر هم چندان سازمان یافته نیست که بازتاب مناسب داشته و مورد استفاده قرار گیرد و بعضا نقدها و پیشنهادات خود را در مصاحبه‌ها و یادداشت‌هایی مطرح می کنند که مورد توجه قرار نمی گیرد.

دبیر کل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی یاد آور شد: برای مثال بعد از دوره اصلاحات، بنیاد باران شکل گرفت که این ماموریت را بر دوش بگیرد ولی توفیقی کسب نکرد. احمدی نژاد هم بعد از دوره ریاست جمهوری چند جلسه با حضور وزرای دولت دهم تشکیل داد که آن هم به دلایلی ادامه نیافت.

او اضافه کرد: مدتی هم جمعی از وزرای دولت دهم و نهم با عنوان جبهه یکتا نشست‌هایی را برپا کردند, ولی بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 96 کار متوقف شد. شاید یکی از علت ها، روحیه تک‌روی است که بعضا در عناصر سیاسی وجود دارد و روحیه کار جمعی در کشور ضعیف است و کلا ساز و کار مناسبی برای این منظور لحاظ نشده است و صاحبان قدرت اعتقاد و تمایلی به شکل گیری چنین نهادی ندارند، چون وجود آن را دردسرساز برای موقعیت خودشان تلقی می کنند.

حسینی افزود: در حالی که اگر وزرا و معاونان رئیس جمهور بدانند تصمیمات و اقدامات آنان از سوی حامیان و رقباء؛ آن هم افراد متخصص و مسلط به امور زیر ذره‌بین است قطعا با دقت و سلامت بیشتری کار می کنند تا مرتکب خبط و خطا نشوند و عملکردشان زیر سوال نرود و در مجموع نتیجه و فایده این موضوع برای کشور و مردم خواهد بود.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: بر اساس این نگاه به دولت سایه، هم از جناح رقیب و هم از جناح حامی دولت مستقر، باید کارگزاران و صاحب نظرانی خارج از مدیران مستقر، فعالیت های دولت را به دقت زیر نظر قرار دهند و از بیرون قضایا را تعقیب کنند تا واقعی‌تر بتوانند اظهار نظر کنند، زیرا مسئولان اجرایی آنقدر درگیر امور روزمره و مشکلات ریز و درشت هستند که چه بسا فرصت ارزیابی و نظارت نداشته باشند و یا پیامد برخی رویکردها و اقدامات خود را به خوبی متوجه نشوند و اگر هم توجه کنند اطرافیان اشکالات را طبیعی جلوه دهند و یا توجیه کنند.

حسینی افزود: بر این اساس ناقدان از هر دو طیف همراه و مخالف نیاز است تا فارغ از درگیری‌های اجرایی بتوانند امور را بررسی کنند و همان گونه که اشاره شد در دولت سایه لازم است از دو گروه نخبه به درستی استفاده شود، یک گروه مدیران اجرایی سابق که تجربه مدیریتی و اجرایی دارند و با واقعیت‌ها، تنگناها و ظرفیت‌ها به خوبی آشنا هستند و پیشنهاداتی نمی دهند که رؤیایی و غیر قابل اجرا باشد و گروه دوم نظریه پردازان و اساتیدی هستند که با مبانی نظری به خوبی آشنا هستند و با مطالعاتی که نسبت به تئوری‌های متفکران و اندیشمندان دارند و نیز شناختی که از تجربیات موفق و ناموفق دیگر کشورها دارند؛ می توانند راهکارها و طرح‌های نوی را ارائه کنند که کمک شایانی به پیشرفت امور داشته باشد، بنابراین شکل گیری دولت سایه با حضور تلفیقی این دو گروه می‌تواند در پیشبرد نگاه آرمانی واقع بین کارساز و مفید باشد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان