مانیفست اصلاحات در 2 بخش«راهبرد» و «انتخابات 1400» نهایی شد / رابطه با مردم، حکومت و اصلاحات

اعتمادآنلاین| تدوین مانیفست آنگونه که برخی از اعضای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات می‌گویند اقدامی زمان‌بر است و باتوجه به فرصت اندک چندماهه باقی مانده تا انتخابات 1400 احتمال تدوین چنین سندی در این بازه زمانی کوتاه بعید به نظر می‌رسد. چنان‌که هفته پیش حسین کمالی، دبیر کمیته سیاسی شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در این باره به «اعتماد» گفته بود که «تدوین مانیفست کاری زمان‌بر و طولانی‌مدت است و نمی‌توان به‌راحتی درباره آن صحبت کرد. آن‌چه که الان در حال انجام آن هستیم، صحبت درباره راهبردها است و هنوز کارگروهی برای تدوین مانیفست تشکیل نشده است.» هرچند همچنان برخی اعضای این شورا تأکید دارند که تدوین مانیفست برای جریان اصلاحات ضروری است، اما با توجه به فشردگی زمانی حالا شورای هماهنگی جبهه اصلاحات راهی میانه‌ را برگزیده که به‌اصطلاح نه سیخ بسوزد و این جریان سیاسی ادامه مسیر خود را پس از 2 دهه فعالیت بدون سندی راهبردی، ناگزیر به همین وضع طی کند و نه کبابی که حالا در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، می‌توان عطرش را از «پاستور» استشمام کرد. پس این شورا به‌جای آن‌چه این مدت اخیر به عنوان «مانیفست اصلاحات»، قرار بود سندی راهبردی در تعریف این گفتمان سیاسی باشد، محورهایی را تدوین کرده‌اند که قرار است پس از دریافت نظر و دیدگاه همه احزاب اصلاح‌طلب، چارچوب و حدود کلی مسیر پیش‌روی این جریان سیاسی را تا بزنگاه حساس انتخابات 1400 روشن کند و آنها بتوانند در این مسیر، همزمان به سوی تدوین مانیفست و سند نهایی موردنظر گام بردارند.

محمد سالاری، رییس شورای مرکزی حزب همبستگی با اعلام این خبر تازه، درباره سازوکار طرح و پیشنهاد «مانیفست اصلاحات» توضیحاتی داده و با اشاره به اینکه «شورای هماهنگی جبهه اصلاحات پس از شیوع این ویروس و بعد از انتخابات مجلس یازدهم سلسله‌نشست‌هایی را به‌صورت حضوری و مجازی برگزار کرد که نهایتا در این نشست‌ها که اکثر نمایندگان احزاب هم حضور داشتند، چند موضوع و چالش جریان اصلاحات مطرح شد»، از جمع‌بندی این سلسله‌نشست‌ها به «اعتماد» خبر داده و گفته است: «در حال حاضر جریان اصلاحات با چند چالش جدی روبرو است. این جریان همیشه 2 مساله و چالش اساسی داشته است؛ یکی بحث انسجام‌بخشی درون‌جریانی و درون‌گفتمانی و همچنین ایجاد نهادی اجماع‌ساز که مورد وثوق و اتفا‌ق‌نظر همه احزاب، چهره‌ها و ذی‌نفعان جریان اصلاحات باشد. دیگری موضوع حاکمیت، شورای نگهبان و بحث نظارت استصوابی که در انتخابات مختلف کاندیداهای جریان اصلاحات دچار مشکل و چالش می‌شدند.» معضلی که این سال‌ها به‌دفعات سرفصل سخنان اصلاح‌طلبان بوده و همین دیروز مصطفی درایتی، کنشگر سیاسی اصلاح‌طلب نیز از آن گفته و تاکید کرده که «اگر شورای نگهبان به رویه سابق خود اصرار داشته باشد، اصلاح‌طلبان عملا نخواهند توانست در انتخابات 1400 حضوری جدی داشته باشند» و بر این اساس، هشدار داده که در این صورت، «جریان رقیب در میدانی بی‌رقیب، دولت سیزدهم را در اختیار خود خواهد دید.»

محمد سالاری اما علاوه بر این دو چالش، به مساله و چالش سومی نیز اشاره کرده و با یادآوری آن‌چه «فاصله‌گیری آحاد جامعه از اصلاح‌طلبان» می‌خواند، معتقد است که «اگر جامعه پیش از این، از جریان اصولگرایی عبور کرده بود، امروز در حال فاصله‌گرفتن از اصلاح‌طلبی است.» رییس شورای مرکزی حزب همبستگی با اشاره به اینکه «مردم نسبت به بهبود فرآیندها و اساسا اصلاح امور و سازوکارهای اشتباه، ناامید شده‌اند»، می‌گوید که «مجموعه حوادث مردم را به این نتیجه رسانده که اگر جریان اصلاحات در نهادهای انتخابی حضور حداکثری هم داشته باشد اما نهادهای غیرانتخابی به‌صورت موازی و اتفاقا با قدرتی بیشتر، حاضر به پذیرش مسوولیت نباشند»، راه به جایی نخواهیم برد و همین مساله باعث شده که امروز «مساله مشارکت به دغدغه جدی کنشگران سیاسی تبدیل شود.» همانطور که یدالله طاهرنژاد، از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی از چالش مشارکت به «اعتماد» گفته و تاکید داشت: «مشکل جدی ما درانتخابات این است که مشارکت مردم پایین آمده است. اگر شرایطی را که اسفندماه 98 در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی داشتیم، دوباره ادامه دهیم و با همان شرایط به استقبال انتخابات خرداد1400 برویم، بطور یقین به نتایج خوبی نخواهیم رسید.»

اما این شرایط دشوار باعث نشده که شورای هماهنگی اصلاحات و جریان اصلاحات متوقف شود و اصلاح‌طلبان حالا در تلاش برای یافتن راه برون‌رفت از وضعیت موجودند. سالاری که در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در مقام دبیر کمیته سیاسی فعال است، از پیشنهاد این کمیته به «اعتماد» خبر داده و گفته است: «پیشنهادمان این بود که شورای هماهنگی باید نسبت به عملکرد گذشته و گفتمان خود بازنگری کند و همچنین ضرورت دارد که به مرام‌نامه، مانیفست یا یک برنامه راهبردی و سند و برنامه‌ای عملیاتی برسد.» او گفته که «اصلاح‌طلبان باید به عنوان یک جریان درون نظام، مواضع، دیدگاه‌ها و رویکردهای خود را در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و سیاست‌خارجی روشن و مطرح کنند» و بر این اساس، می‌گوید: «درنتیجه شورای هماهنگی تصمیم گرفت که ماموریت بازنگری و آسیب‌شناسی درون‌جریانی را به کمیته سیاسی واگذار کند و این کمیته 11 نفره وارد عمل شد و سلسله‌نشست‌هایی را با تعدادی از صاحب‌نظران و تئوریسین‌های اصلاح‌طلب از جمله با آقایان محسن آرمین، محسن امین‌زاده، حسین مرعشی، مصطفی تاجزاده، علیرضا علوی‌تبار و چند نفر از دیگر بزرگان برگزار کرد.»

سالاری در شرح این جلسات که آن را «طولانی و مفصل» توصیف می‌کند، تاکید کرده که 11 عضو کمیته سیاسی در جلسات بیشتر شنونده بودند و ادامه می‌دهد: «در این جلسات به صورت مبسوط وضعیت موجود کشور و چالش‌هایی که وجود دارد، واکاوی و تبیین شد. همچنین حضار نگاه رقیب و هسته مرکزی قدرت را تبیین کرده و درنهایت راهکارهایی را هم از منظر خود ارایه دادند.» او گفته است: «کمیته سیاسی این نظرات را بدون دخل و تصرف به‌صورت خلاصه جمع‌بندی کرد و به همراه نظرات خود در 2 بخش راهبردها و پروژه انتخابات پس از بحث و بررسی در شورای هماهنگی، به احزاب اصلاح‌طلب ارایه داد. بخش راهبردها 3 سرفصل جریان اصلاحات و موضوعات درون‌جریانی، جریان اصلاحات و رابطه آن با حاکمیت و اصلاحات و رابطه آن با مردم را شامل می‌شود.»سالاری توضیح می‌دهد که «در فصل موضوعات درون‌جریانی اصلاحات در یکی از بخش‌ها به موضوع نهاد اجماع‌ساز اختصاص یافته که در این راستا، در 2 انتخابات گذشته، شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان نقش‌آفرین بود ولی حالا باتوجه به استعفای رییس و نایب رییس این شورا باید تصمیمی برای آن گرفته شود که نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان کدام نهاد خواهد بود و فرماندهی این جریان به چه صورت انجام می‌شود.» او همچنین بر لزوم بازنگری گفتمانی در جریان اصلاحات به عنوان یکی دیگر از سرفصل‌های مهم اشاره کرده و تاکید کرده که در راستای این بازنگری، «جریان اصلاحات باید پویایی خود را حفظ کند و سازوکاری برای انتقال دانش بینانسلی تدوین کند»؛ ‌چراکه به‌گفته او، اغلب اندیشمندان اصلاح‌طلب حالا دیگر پا به سن گذاشته‌اند.دبیر کمیته سیاسی شورای هماهنگی جبهه اصلاحات همچنین با تاکید بر اینکه اگرچه اولویت اصلاح‌طلبان تدوین مانیفست بود اما در ادامه باتوجه به گستردگی این مساله و ناممکن بودن جمع‌بندی در این رابطه حتی در یک بازه زمانی میان‌مدت، این کمیته تصمیم گرفته با اولویت‌بندی مسائل، ابتدا در راهبردها به نتیجه برسد و آن‌گاه با تمرکز در بحث انتخابات، روی این موضوع متمرکز شود که «اگر انتخابات رقابتی بود، چه اقدامی انجام دهیم و اگر نه، چه واکنشی داشته باشیم؛ چون به هر حال همه مولفه‌ها در اختیار جریان اصلاحات نیست و نحوه نگاه جریان مقابل و حاکمیت نیز تأثیر جدی بر اصلاحات دارد.»

آنگونه که سالاری می‌گوید برای تدوین و جمع‌بندی درباره راهبردها محدودیت زمانی مشخصی نیز تعیین شده و شورای هماهنگی جبهه اصلاحات احتمالا تا 2 هفته آینده وارد بحث و بررسی نهایی در ارتباط با تدوین این راهبردها خواهد شد. سالاری همچنین در تشریح برنامه پیش‌روی شورای هماهنگی در این راستا، گفته که «2 هفته پیش این راهبرد‌ها در همان 3 فصل به احزاب ارسال شده و احزاب اصلاح‌طلب متعهد شدند که تا یک هفته آینده نقطه‌نظرات خود را در این باره به شورای هماهنگی بفرستند و بر این اساس می‌توان گفت به احتمال زیاد تا 2 هفته آینده شورای هماهنگی جبهه اصلاحات وارد بحث جمع‌بندی دیدگاه‌های دریافتی از احزاب شود.» حالا به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان بالاخره پس از ماه‌ها بلاتکلیفی گام نخست را بر زمین محکم کرده و کورسوی امیدی در خانه اصلاحات روشن شده اما واقعیت آن است که این تنها مشکل اصلاح‌طلبان نیست و آنها دست‌کم در بزنگاه انتخاباتی پیش‌رو، اگرچه بیش از هر زمانی خود را نیازمند جلب اعتماد مردم می‌بینند اما تا چراغ سبزی از حاکمیت و شورای نگهبان نبینند، نمی‌توانند امیدی به انتخابات ریاست‌جمهوری داشته باشند؛ انتخاباتی که به باور اصلاح‌طلبان، پیش و پس از تدوین مانیفست، راهی است برای تحقق اصلاحات!

منبع: رونامه اعتماد