گزارش دیوان محاسبات از عملکرد قانون برنامه ششم توسعه کشور

اعتمادآنلاین| گزارش عملکرد قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در بازه زمانی 1396 تا پایان شهریور 1399 توسط دیوان محاسبات کشور ارائه شد.

بررسی نمونه 77 درصد احکام برنامه ششم توسعه با توجه به پاسخگویی دستگاه‌ها و آمار در دسترس، از اول سال 1396 لغایت پایان شهریور ماه 1399 حاکی از آن است که تنها 35 درصد احکام این برنامه کامل تحقق پیدا کرده است و در 65 درصد احکام، اهداف قانون گذار به صورت 100 درصد محقق نشده است.

این گزارش نشان می دهد که حدود 41 درصد از احکام برنامه ششم توسعه به لحاظ تصویب مقررات مدنظر قانون بلاتکلیف است و در بخش تصویب مقرراتی که دارای فرصت زمانی بودند، تنها 2.4 درصد احکام در زمان مقرر حکم تصویب شده است و 53.6 درصد از مصوبه‌ها خارج از فرصت زمانی قانون مصوب گردیده‌اند و 44 درصد تاکنون محقق نشده است.

بررسی شاخص‌ها نشان می دهد که نرخ رشد جمعیت کشور روندی نزولی داشته بطوری که 1.24 درصد به یک درصد کاهش یافته است. در قانون برنامه ششم توسعه دستیابی به متوسط رشد سالانه 8 درصدی هدف‌گذاری شده بود که در عمل طی سال‌های 1396 لغایت 1398 نرخ رشد اقتصادی کشور به ترتیب بالغ بر 3.7 درصد، 5.4- درصد و 6.5- درصد محقق شد.

باید گفت که حسب اهداف قانون برنامه ششم توسعه 2.8 درصد از رشد 8 واحد درصدی سالانه از محل رشد بهره‌وری کل عوامل تولید باید حاصل می شد که بررسی بهره‌وری عوامل تولید نشان می‌دهد که در عمل طی سال‌های 1396 لغایت 1398 رشد بهره‌وری به ترتیب 2 درصد، 6.1- درصد و 6.9- درصد بوده است.

گزارش دیوان محاسبات کشور در حوزه اشتغال نیز نشان می دهد با وجود اینکه متوسط رشد سالانه اشتغال 3.9 درصد و کاهش نرخ بیکاری به میزان حداقل سالانه 0.8 درصد در طول سال‌های برنامه در نظر گرفته شده است، سند ملّی کار شایسته بسیار با تاخیر تهیه و تصویب شد و میانگین «نرخ بیکاری» در سال‌های 1396 لغایت 1398 بالغ بر 11.6 درصد شد که نسبت به الزام تعیین شده در برنامه حدود 1.4 واحد درصد انحراف مشاهده نشان می دهد.

با توجه به اینکه ضریب جینی کشور باید از0.39 درصد به 0.34 درصد کاهش پیدا می کرد ولی گزارش دیوان محاسبات کشور حاکی است: بین سال‌های 1396 لغایت 1398 وضعیت توزیع درآمد در کشور به مراتب بدتر شده است و نسبت به هدف‌گذاری در برنامه ششم توسعه انحراف قابل توجهی وجود دارد.

در این گزارش آمده است که متوسط سالانه رشد نقدینگی در عمل حدود 17 درصد انحراف نسبت به هدف‌گذاری انجام شده در برنامه) به میزان 17 درصد رشد نقدینگی هدف گذاری شده در برنامه) وجود دارد. نرخ تورم از 6.9 درصد در سال 1395 (سال پایه) به 34.8درصد در سال 1398 افزایش یافته است، در حالی که حسب پیش‌بینی‌های انجام شده در قانون برنامه ششم توسعه، متوسط نرخ تورم در طول سال‌های برنامه 8.8 درصد تعیین شده است.

براساس گزارش دیوان محاسبات کشور، در سال‌های مختلف حاکمیت قانون برنامه ششم توسعه، بودجه سنواتی انحراف قابل ملاحظه‌ای نسبت به قواعد مالی تعیین شده در قانون برنامه دارد. بر این اساس دولت مجاز بوده حداکثر به میزان 15 درصد از سقف تعیین شده برای «اعتبارات هزینه‌ای» در برنامه برای سال 1400 اعتبار پیش‌بینی نماید، در حالی که حدود 42 درصد انحراف در این حکم دیده می شود.

همچنین علی‌رغم اینکه در نگاه اوّل وابستگی بودجه به منابع حاصل از صادرات نفت‌خام و میعانات‌گازی و خالص صادرات گاز طبیعی حدود 24 درصد می‌باشد لیکن بررسی دقیق‌تر لایحه نشان می‌دهد شاخص مذکور حداقل 50 درصد است و از برنامه انحراف دارد.

در بخش صندوق توسعه ملی نیز بررسی قوانین بودجه حاکی از عدم تحقق اهداف قانون‌گذار است. در سال 1396 تنها 30 درصد در عمل رعایت شده است. در سال 1397 به رغم تصویب 32 درصدی در قانون بودجه با استفاده از مصوبه سران سهم، در عمل به 20 درصد کاهش یافت. در سال‌های 98 و 99 ، سهم صندوق توسعه ملی 20 درصد و سهم دولت از منابع ورودی صندوق توسعه به ترتیب 14 و 16 درصد تعیین شد.

گزارش دیوان محاسبات کشور نشان از آن دارد که در بودجه‌های دولتی که بایستی برشی از احکام برنامه باشد، در نهایت بدون توجه به برنامه‌ها، احکام مصوب شده است. بطور نمونه افزایش حقوق کارکنان در برنامه متناسب با نرخ تورم، ممنوعیت هرگونه تخفیف، ترجیح یا معافیت مالیاتی جدید طی سال‌های اجرای قانون برنامه، عدم پوشش خطرات افزایش‌سالانه بیش از 10 درصد نرخ ارز در بودجه سنواتی، رسیدن ضریب نفوذ بیمه‌های بازرگانی در طول اجرای برنامه به 7 ‌درصد که در عمل در سال 95 ضریب نفوذ بیمه 2.2 درصد بوده و در پایان سال 98به 52.2 درصد رسیده است، عدم تحقق تامین منابع مالی خارجی تا متوسط سالانه 30 میلیارد دلاری از خطوط اعتباری خارجی، عدم تحقق توازن منطقه ای، توسعه روستایی و توانمندسازی اقشار آسیب پذیر، مبنی بر کاهش آسیب‌های اجتماعی به 25 درصد، کاهش جمعیت حاشیه‌نشینی به میزان 10 درصد، عدم تحقق اهداف در حوزه کشاورزی همچون رشد سالانه حداقل 5 درصد شاخص‌های برخورداری تعیین‌شده در ساماندهی عشایر، افزایش ضریب ماشینی کردن سالانه حداقل 0.12 اسب بخار در هکتار، تخصیص حداقل بیست‌درصد(20%) منابع صندوق‌های حمایت از بخش کشاورزی جهت تسهیلات برای صادرات این بخش، کاهش حداقل 10درصدی شکاف قیمت دریافتی تولیدکنندگان و قیمت پرداختی مصرف کنندگان نهائی این محصولات درطول اجرای قانون برنامه، در حوزه آب و محیط زیست به رغم اقدامات مختلف، اهداف قانون گذار در احیای حداقل 20 درصد تالاب‌‌های بحرانی و در معرض تهدید کشور بیابان‌زدایی و کنترل کانون‌های بحرانی آن حداقل در سطح 1 ‌میلیون و 140 هزار هکتار محقق نشده است، در حوزه انرژی هداف قانونگذار در رابطه با اهداف کاهش 5 درصد تلفات انرژی در بخش ساختمان، ایجاد ظرفیت پالایش مقدار 2 میلیون و 700 هزار بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی، افزایش 100 میلیون تن ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور و کاهش مصرف انرژی و کربن در ناوگان حمل و نقل با شماره‌گذاری خودروهایی که شرایط یورو و تاثیرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز در حوزه انرژی محقق نشده است. در حوزه بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری از قبیل احیاء بهسازی نوسازی و مقاوم سازی و بازآفرینی سالانه حداقل 270 محله، تامین منابع مالی و تسهیلات ارزان قیمت و زمین مورد نیاز برای کمک به ساخت و یا خرید سالانه حداقل 150 هزار واحد مسکن اقشار کم درآمد در شهرها)با اولویت شهرهای زیر 100 هزار نفر جمعیت، بهسازی و نوسازی سالانه حداقل 200 هزار واحد مسکونی روستایی با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت با کارمزد 5 درصد تامین منابع مالی و تسهیلات ارزان‌قیمت و زمین مورد نیاز برای کمک به ساخت و یا خرید سالانه حداقل 150 هزار واحد مسکن اقشار کم‌درآمد در شهرها (با اولویت شهرهای زیر یکصد هزار نفر جمعیت) و احیاء و بهسازی حداقل 10 درصد از بافت‌های فرسوده شهری، اهداف مد نظر قانون گذار محقق نشده است.

منبع: ایلنا