وزیر جوان در رفع فیلتر کلاب‌هاوس ناکام ماند؟ / از رای مجدد کارگروه فیلترینگ به فیلتر «پیوندها» تا رای دیوان عدالت اداری علیه حکم جریمه دولت برای اپراتورها

اعتمادآنلاین| ‌ توضیحات وزیر ارتباطات درباره رای 4 دستگاه به فیلترینگ سایت «پیوند‌ها» که پیش از این فیلتر شده بود، بار دیگر به مردم یادآوری کرد که قصه فیلترینگ در ایران، چه ماجرای پرغصه و پر آب چشمی است و داستان فیلترینگ انگار پایانی ندارد.

به گزارش روزنامه اعتماد، علاوه‌بر اینکه مردم هر روزه با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و سایت‌ها مواجهند، گروهی در تلاشند تا همان مقدار باقی‌مانده در فضای مجازی را هم محدود کنند. همین نوع نگاه هم باعث می‌شود که هنوز چندماهی از فعالیت کاربران فارسی‌زبان در شبکه اجتماعی «کلاب‌هاوس» نگذشته، دو اپراتور کشور به‌طور خودسر اقدام به ایجاد اختلال در دسترسی به آن و به بیان روشن‌ و دقیق‌تر فیلترینگ آن بزنند. اقدامی که اگرچه وزارت ارتباطات آن را خلاف قانون خوانده و برای این اپراتورها جریمه سنگینی هم در نظر گرفته بود اما پایان نیافته است.

تلاش این گروه اما چنانچه پیش از این هم در فیلترینگ توییتر و تلگرام هم دیده شد، مانع از حضور شهروندان و البته مسوولان در این شبکه‌های اجتماعی نشده است. حالا علاوه‌ بر تلگرام و توییتر که با وجود فیلترینگ بستر فعالیت جدی مسوولان عالیرتبه نظام است، کلاب‌هاوس هم به محفلی برای حضور وزرا، نمایندگان مجلس، سیاسیون و بزرگان کشور تبدیل شده است.

تاکنون توییتر و تلگرام جای خالی رسانه آزاد و خبررسانی بی‌پرده و شفاف را به دوش می‌کشید و حالا کلاب‌هاوس که یک شبکه اجتماعی گفت‌وگومحور است، آمده تا علاوه‌بر اینکه فضایی آزاد برای گفت‌وگو میان مسوولان، مردم و رسانه‌ها ایجاد می‌کند، بار عملکرد ضعیف و شکست‌خورده صداوسیما را هم به دوش بکشد. نکته‌ای که بارها طول این چندماه اندک فعالیت کاربران فارسی‌زبان و ایرانیان در کلاب‌هاوس مطرح شده، این است که در فقدان نگاه آزاد و حضور گروه‌ها و تفکرات مختلف در صداوسیما که حالا تبدیل به رسانه‌ افراد و جناحی خاص شده، این کلاب‌هاوس است که امکانی را فراهم کرده تا رسانه‌های جناح‌های مختلف و البته بخشی از شهروندان بتوانند بی‌واسطه با مسوولان در ارتباط باشند. این امکان و این رویکرد اما به مذاق گروهی خاص که ترجیح می‌دهند دایره آزادی بیان را بسته نگاه دارند، چندان خوش نمی‌آید. همان گروهی که محمدجواد آذری‌جهرمی، «انحصارطلب» می‌خواندشان و در مصاحبه‌ای با روزنامه شرق رویکردشان را چنین توضیح داده: «تلگرام به این دلیل فیلتر شد که یک رسانه بود. واتس‌اپ به این دلیل تا الان فیلتر نشده که اثر رسانه‌ایش به اندازه تلگرام نیست.» وزیر جوان تاکید دارد که فشار مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی، فشار انحصارطلبان رسانه‌ایست و ربطی به دستگاه‌های امنیتی ندارد. به همین دلیل هم در ماجرای ایجاد اختلال در استفاده از کلاب‌هاوس ازسوی ایرانسل، همراه اول و مخابرات، دوگانه‌ای میان وزارت ارتباطات دولت حسن روحانی و دنبال‌کنندگان ایده شکست‌خورده فیلترینگ به وجود آمد.

رای مجدد کارگروه فیلترینگ به فیلتر «پیوندها»

اگرچه وزیر جوان دولت دوازدهم تمام تلاش خود را به کار گرفت که به اختلال کلاب‌هاوس که آن را «غیرقانونی» می‌خواند، پایان دهد اما خبرها حکایت از آن دارد که چندان هم در اجرای قانون مدنظرش، موفق نیست. جمعه شب، اتاقی در کلاب‌هاوس برای گفت‌وگوی اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری با رسانه‌ها و شهروندان تشکیل شد و وزیر جوان که حالا یکی از فعالان جدی کلاب‌هاوس است، با حضور در این اتاق، به ارایه توضیحاتی درباره نحوه برگزاری جلسات کارگروه فیلترینگ به شکل آنلاین پرداخت. توضیحاتی که بسیار مورد توجه قرار گرفت و نشان از آن داشت که فیلترینگ سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی در اغلب موارد بدون نگاه تخصصی صورت می‌گیرد. به گفته آذری‌جهرمی مکانیزم برگزاری جلسات آنلاین از دولت دهم در کارگروه فیلترینگ ایجاد شد تا به‌جای جلسات حضوری، فقط 5 عضو از 12 عضو آن به شکل آنلاین تصمیم‌گیری کنند. او توضیح داد که یک بار برای محک زدن کارگروه فیلترینگ، درخواست فیلتر سایت «پیوندها» را ارایه داده تا واکنش اعضا را بسنجد؛ «4 دستگاه رای مثبت به فیلتر دادند، 1 دستگاه در توضیحات نوشت این سایت قبلا فیلتر شده است!» چنانچه وزیر جوان گفت، به خاطر رخ دادن همین موارد بود که در نهایت دولت دوازدهم تصمیم جدیدی در این باره گرفت؛ «قرار بر این شد که برای سایت‌ها و نرم‌افزارهایی که مخاطبان زیادی دارند به هیچ‌وجه در جلسات آنلاین تصمیم‌گیری نشود.» جهرمی پس از شرح و روایت این خاطره از نحوه تصمیم‌گیری درباره فیلترینگ برخی سایت‌ها، به کلاب‌هاوس و فیلترینگی که این پلتفرم روی شبکه‌های موبایل دارد، اشاره کرد و گفت: «اینکه درباره کلاب هاوس یک دستگاهی بر اساس نظر کارشناسی خودش اقدامی کرده را نمی‌دانم. دادستانی هم اعلامی در این باره نداشته است. اگر کسی اعتقاد دارد که کلاب هاوس باید فیلتر شود، باید در چارچوب قانونی عمل کند و هزینه‌اش را هم بپردازد.» او بار دیگر بر «غیرقانونی» بودن اختلال در کلاب‌هاوس تاکید کرد و هشدار داد که «برخی اپراتورها اقدام خلافی کرده‌اند، باید متناسب با قانون هم با آنها برخورد شود. ابزارهای زیادی هم برای این برخورد داریم مانند کاهش مدت پروانه که حتما از آن استفاده خواهیم کرد.»

رای دیوان علیه حکم جریمه دولت برای اپراتورها

اما هنوز 24 ساعت از گفته‌های وزیر جوان نگذشته بود که خبر آمد دیوان عدالت به نفع اپراتورهای اختلال‌کننده در کلاب‌هاوس رای داده است. براساس این خبر، دیوان عدالت اداری قوه قضاییه، با صدور دستور موقت، مصوبه هیات دولت درباره جریمه اختلال‌کنندگان کلاب‌هاوس را متوقف کرد و این بدان معناست که «اختلال غیرقانونی در کلاب هاوس ادامه‌دار خواهد بود و جریمه اپراتورهای متخلف هم متوقف خواهد شد.» رای دیوان عدالت درواقع پاسخی است به دولت و وزیر ارتباطات که بارها بر غیرقانونی بودن رفتار اپراتورها تاکید کرده و براساس مُر قانون برای این اپراتورها که آنها را متخلف می‌دانستند، جریمه هم تعیین کردند.

در حقیقت دیوان عدالت از اختیارات قانونی خود استفاده کرده تا جریمه صادر شده برای اختلال غیرقانونی اپراتورها در کلاب‌هاوس را متوقف کند. اساسا تصمیم به فیلترینگ باید از فیلتر شورای عالی فضای مجازی بگذرد بنابراین زمانی که بدون اعمال نظر شورای عالی فضای مجازی، تعدادی از اپراتورها به صورت خودسر اقدام به اختلال در یک شبکه اجتماعی و قطع دسترسی کاربران به آن را می‌کنند، نشان از آن دارد که علی‌القاعده نهادی بالادستی با استفاده از اختیارات فراقانونی خود به این اپراتورها دستور داده که اقدام به فیلترینگ کلاب‌هاوس کنند و حالا دیوان عدالت هم با نقض مصوبه دولت، از آنها حمایت کرده و مخالفتش با دیدگاه و سیاست‌های دولت را اعلام کرده است؛ اقدامی که اگرچه اپراتورها را از پرداخت جریمه نجات داده اما مهر تاییدی بر قانونی بودن اختلال نیست.