محتشمی‌پور اصلاح‌طلبی اصولگرا بود

اعتمادآنلاین| مصطفی معین از نیروهای باسابقه جانح چپ است‌. مصطفی معین در دو دوره طی سال‌های ‎1368-1372 در دولت اول‌ هاشمی رفسنجانی و سال‌های ‎1376-1382 در دولت خاتمی جمعاً به مدت 10 سال عهده‌دار مقام وزارت علوم بوده‌است. معین همچنین نماینده مردم شیراز در مجلس اول نیز بود او که از نزدیک با مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید علی اکبر محتشمی‌پور آشنا بوده و همکاری داشته است‌: معتقد است‌: مشی سیاسی آقای محتشمی، قرابت به جناح چپ، انقلابی گری، دفاع از مظلوم و توده محروم، ایستادگی در برابر ظلم و چپاول سرمایه داری و خط انحرافی حجتیه بود. او از دوره نوجوانی در ارتباط با نهضت امام خمینی(س) و مبارزات دینی و ضد دیکتاتوری ایشان به عنوان مراد و مرجع دینی و سیاسی اش قرار داشت. به گفته آقای معین‌، آقای محتشمی اصلاح طلبی اصول گراست که صادقانه و شجاعانه پایبندی خود را در مقام حرف و عمل بر مبانی امام و انقلاب و مبارزه در دو جبهه ضد استبدادی و استکبار ستیزی و مبارزه با صهیونیزم نشان داد.

به گزارش جماران، گفت وگویی کوتاه با مصطفی معین درباره ویژگی‌های شخصیتی و سیاسی مروم محتشمی‌پور را با هم می‌خوانیم .

*دریافت شما از مشی سیاسی و مرام فکری ایشان چیست؟

مشی سیاسی آقای محتشمی، قرابت به جناح چپ، انقلابی گری، دفاع از مظلوم و توده محروم، ایستادگی در برابر ظلم و چپاول سرمایه داری و خط انحرافی حجتیه بود. او از دوره نوجوانی در ارتباط با نهضت امام خمینی(س) و مبارزات دینی و ضد دیکتاتوری ایشان به عنوان مراد و مرجع دینی و سیاسی اش قرار داشت. آقای محتشمی از دوره طلبگی در قم تا زندانی شدن امام در تهران و تبعیدشان به نجف و سپس در نوفل لوشاتو در رکاب امام بود. مبارزه با سلطه گری آمریکا و رژیم وابسته شاه و حمایت از ستم دیدگان و مغضوبان در داخل و خارج، چه در ایران یا در فلسطین و لبنان و ... درسی بر گرفته از میراث و مکتب فکری جد بزرگوارش امام علی ع بود که فرمود "کونوا للظالم خصما" و للمظلوم عونا".

محتشمی اصلاح‌طلبی اصول گراست

* بسیاری از معتقدین و حتی منتقدین جریان اصلاحات مرحوم محتشمی‌پور را مبارزی خط امامی و در تراز چپ اسلامی می‌دانند. سیاستمداری ایستاده بر اصول و معتقد به مبانی امام، نظام، انقلاب، مقاومت علیه اشغالگری صهیونیستم و مبارزه با استکبار. شما چه جلوه‌هایی از این آرمانخواهی و اصولگرایی یکی از مصمم‌ترین چهره‌های اصلاح‌طلب دیدید؟

از نظر من آقای محتشمی اصلاح طلبی اصول گراست که صادقانه و شجاعانه پایبندی خود را در مقام حرف و عمل بر مبانی امام و انقلاب و مبارزه در دو جبهه ضد استبدادی و استکبار ستیزی و مبارزه با صهیونیزم نشان داد. نمونه این مجاهدت را در سازمان‌دهی هسته‌های مقاومت و تشکیل حزب الله لبنان و حمایت جدی از مبارزان فلسطینی می‌توان بر شمرد. به یاد دارم در فروردین سال 1361 که ریاست دانشگاه شیراز را بر عهده ام بود با تعدادی از دوستان جهادسازندگی فارس برای دیدار با شخصیت‌های علمی و سیاسی سوریه و لبنان و مبارزان انقلابی فلسطینی سفری به سوریه و لبنان داشتیم. در آن زمان آقای محتشمی سفیر ایران در سوریه بود و سفارت ملاقات‌های ما را با رئیس دانشگاه دمشق، زنده یاد ابوجهاد از بنیانگذاران اصلی الفتح، محمد مهدی شمس الدین رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان، سید حسین فضل الله مرجع دینی مبارز و نواندیش لبنانی و بازدید ازجنوب لبنان را برنامه ریزی کرد. مدت کوتاهی بعد از آن سفر بود که جنوب لبنان به اشغال رژیم صهیونیستی در آمد و سردار احمد متوسلیان و موسوی کاردار ایران در بیروت به اسارت فالانژها در آمدند. در دو یا سه سال بعد بود که مرحوم محتشمی در محل سفارت مورد ترور صهیونیست‌ها قرار گرفت و به شدت مجروح شد.

از جمله پایمردی‌های دیگر آقای محتشمی ایستادگی او در برگزاری قانونی انتخابات دوره سوم مجلس بود‌. در دولت دوم آقای مهندس موسوی، آقای محتشمی به وزارت کشور انتخاب شد و در انتخابات مجلس سوم که من هم به نمایندگی مردم تهران در مجلس انتخاب شدم، آقای محتشمی خیلی محکم در مقابل دخالت (به نوعی نظارت استصوابی) شورای نگهبان در انتخابات مجلس ایستاد و با حمایت امام از آرای مردم صیانت نمود. در ابتدای مجلس سوم هم علیرغم پیشنهاد آقای محتشمی به عنوان وزیر کشور با امضای بیش از یکصد تن از نمایندگان به آقای‌هاشمی رفسنجانی، ایشان آقای عبدالله نوری را برای تصدی وزارت کشور به مجلس معرفی کرد.

شما جلوه دیگری از آن آرمان خواهی و روحیه انقلابی را در دفاع آقای محتشمی از عراق در مقابل تجاوز و اشغال آن کشور توسط آمریکا می‌بینید که به بهانه 11 سپتامبر در تابستان سال 1369 آغاز شده بود. در آن زمان من وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت اول مرحوم‌هاشمی رفسنجانی بودم. در یکی از جلسات دولت که تجاوز آمریکا به عراق و چگونگی موضع گیری ایران مورد بحث بود، من از اینکه مواضع ایران با هم پیمانان آمریکا و ناتو مانند کنعان اورن رئیس جمهور نظامی ترکیه در یک جهت باشد انتقاد کردم. در همان روزها مرحوم محتشمی با مقایسه صدام حسین با خالدبن ولید، از مقاومت عراق در برابر تجاوز و اشغالگری آمریکا دفاع کرده بود. آقای‌هاشمی با این ذهنیت که من نیز همان نظر را دارم مطرح می‌کنم، به شدت برافروخته شد و انتقادم را غیر مسئولانه خواند که من نپذیرفتم و پاسخ دادم که همه اعضای دولت رای و مسئولیت مشترک دارند و باید پاسخگوی تصمیمات و مواضع دولت باشند! البته جناب آقای‌هاشمی در ابتدای جلسه بعدی دولت از برخورد تند خود خیلی صریح عذرخواهی کردند!

*یک خط امامی همچون مرحوم محتشمی‌پور، امروز باید مبلغ و مبشر کدام ویژگی‌ها و آرمان‌های امام (ره) و انقلاب نورانی ایشان باشد؟ فراق و فقدان این خط امامی‌های راسخ، چه خسرانی برای تبیین راه و رویکرد امام امت دارد؟

اصلاح طلبان کنونی همان چپ خط امامی‌های دهه‌های 60 و 70 هستند که سرسختانه از مواضع امام در مسائل داخلی و سیاست خارجی دفاع می‌کردند. از باب نمونه، در دولت اول آقای‌هاشمی خود ما در وزارت فرهنگ و آموزش عالی شورایعالی فلسطین و دانشگاه را تشکیل دادیم و صد بورسیه به دانشجویان فلسطینی به نام شهید محمد الدوره اختصاص دادیم و همچنین کنگره بین المللی فلسطین و انتفاضه را با شرکت شخصیت‌هائی چون روژه گارودی و منیر شفیق برگزار کردیم. یا در سالهای 72 تا 76 خود من مسئول و سخنگوی شورای هماهنگی گروه‌های خط امام بودم که همین جبهه اصلاحات کنونی است. در آن شورا که حدود 12 حزب و تشکل سیاسی عضویت داشتند، مجمع روحانیون مبارز که آقای محتشمی از اعضای شاخص آن بود، نیز نماینده داشت. در دولت اصلاحات هم وزارت علوم طی مراسمی به آقای سید حسن نصرالله عضویت افتخاری در گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس را اعطا کرد. همچنین در همان سالها با همکاری تعدادی از دوستان همفکر، جمعیت دفاع از ملت فلسطین را تاسیس کردیم.

منظورم این است که آرمان‌های اصیل انقلاب و خط امام تا اواخر دولت خاتمی در بخش‌های مختلف دولت کم و بیش مد نظر بود و مرحوم محتشمی هم سمت مشاور رهبری و هم رئیس جمهور را عهده دار بود. اکنون هم بنظر من دفاع از حقوق مردم و جمهوریت نظام و بویژه حقوق اقشار محروم، فساد ستیزی و برخورد با رانتخواری و آقازادگی و فرصت طلبی به نام اصلاحات، اعتراض به تضییع حق تعیین سرنوشت آحاد جامعه با نظارت استصوابی شورای نگهبان، اعتراض به دخالت نظامیان در سیاست و انتخابات و اقتصاد، حفظ استقلال کشور در مقابل سلطه طلبی آمریکا و غرب، مبارزه با اشغالگران قدس شریف و حمایت از مردم فلسطین و سایر کشورهای اشغال شده، ملت‌های تحت ستم و جهان اسلام با تاکید بر حفظ منافع ملی، راهبردهای اصلی اصلاح طلبی اصیل و راستین در راهبردها و سیاست‌های داخلی و خارجی کشور باید باشد.

*مبارز انقلابی، فعال خط امامی، جانباز مقاومت ضد صهیونیستی، مخالف غربگرایی، مؤمن به اصلاح‌طلبی و…همه در آقای محتشمی‌پور جمع بود. امروز خط امام چه نسبتی باید بین انقلابی‌گری، استکبارستیزی و آزادی‌خواهی برقرار کند و آیا خوانشی نو برای هر یک لازم است؟

از نظر من می‌توان شاخصه‌هائی را که بر شمردید با هم در نظر داشت و در شرایط مختلف، با تدبیر درست به کار گرفت. این امر زمانی امکانپذیر می‌شود که در ابتدا راهبردهای اصلاحات تدوین شود و مبانی آن عقلانیت و خرد و تلاش جمعی، مدیریت علمی و انباشت تجربه، پاسداشت فرصت‌ها و سرمایه‌های ملی و نمادین، شناخت دقیق از موقعیت‌ها و شرایط جهانی، اخلاق و معنویت و پیوند تنگاتنگ با توده مردم و دفاع از حقوق شهروندی آنان، و آسیب شناسی علمی مسائل و مشکلات جامعه باشد. بنابراین نمونه آقای محتشمی و یا شخصیت‌هائی چون شهید بهشتی، شهید رجائی، آقای مهندس موسوی و یا شهید چمران و..در واقع جمع بین ویژگی‌هائی است که مورد نظر است و می‌تواند در شخصیت‌ها و نسل جوان کشور بروز یافته و بازآفرینی شود.

آخرین دیدار، سال 91 در مراسم تشییع برادر خانم من، آخرین دیارمان بود. آقای محتشمی چند ماهی بود به نجف اشرف هجرت کرده بود و به تازگی به ایران آمده بودند و در منزل حاجیه خانم دستغیب برای تسلیت حضور یافته بود. با تشکر و قدردانی و احوالپرسی از وضعیت و برنامه‌هایشان پرسیدم که با دلتنگی پاسخ دادند اینجا که نمی‌شد کار مفیدی کرد، به نجف رفته ام..! روح بلند مرحوم آقای محتشمی شاد و در جوار رحمت الهی با اولیایش محشور باشد.