ساختارهای سیاسی در ایران در حال تغییر است؟/ تحلیف بدون حضور روسای جمهور ادوار گذشته

اعتمادآنلاین| مراسم تحلیف سیزدهمین دوره ریاست جمهوری عصر دیروز برای آغاز به کار هشتمین رئیس جمهور ایران برگزار شد، اما همانند سایر مراسم‌های تحلیف در یک دهه گذشته این مراسم نیز دور از حاشیه نبود.

به گزارش ایلنا، تا سال 1384 سپهر سیاسی کشور تحولات آرامی را تجربه کرده بود اما 4 سال پس از آن و بعد از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری اندک اندک اسامی برخی افراد از میان مسئولان و مقامات سابق یا اسبق و البته تراز اول کشور در لیست غایبان مراسم تنفیذ یا تحلیف رئیس‌جمهور درج شد.

چهارسال قبل در مرداد 1396 عدم حضور مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت یکی از حواشی بسیار مهم مراسم دومین مراسم تحلیف حسن روحانی بود، غیبتی که بعدا اعلام شد به دلیل عدم دعوت از وی اتفاق افتاده و واکنش‌های زیادی را در پی داشت؛ چراکه مولوی عبدالحمید یکی از حامیان مهم رئیس‌جمهور منتخب حسن روحانی بود و او سهم قابل توجهی از سبد آراء اهل سنت را به خود اختصاص داده بود.

البته روز گذشته مولوی عبدالحمید که در این دوره از انتخابات برخلاف تمامی انتخابات‌های دو دهه گذشته از حمایت از اصلاح‌طلبان ناامید گشته و از سید ابراهیم رئیسی کاندیدای اصولگرا حمایت کرده بود، در مراسم تحلیف حضور داشت.

اما آیین تحلیف سید ابراهیم رئیسی دو غایب مهم داشت، آیت الله صادق آملی لاریجانی و علی لاریجانی دو برادر از خانواده لاریجانی‌ها که پیش از این در دو دوره یکی در کسوت رئیس قوه قضائیه و دیگری در قامت رئیس قوه مقننه، برگزار کننده مراسم تحلیف بودند؛ این بار و در نخستین آیین تحلیف که دیگر مسئولیت قوا را برعهده ندارند، اسامی‌شان به عنوان غایبان این مراسم درج شد.

در این میان غیبت آملی لاریجانی‌ از این جهت جلب توجه می‌نمود که او در جایگاه یکی از اعضای شورای نگهبان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام براساس کسوت حقوقی خود یکی از میهمانان ثابت این مراسم بود؛ جایی که رئیس مجلس بدون اطلاع از عدم حضور وی و صندلی خالی رئیس مجمع تشخیص در صف اول، طبق متن از پیش آماده شده‌ای که داشت به «رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام» در کنار سایر میهمانان خیرمقدم گفت.

آملی لاریجانی که در سال‌های 92 و 96 به عنوان رئیس قوه قضائیه در کنار رئیس.جمهور منتخب ایستاد تا شاهد ادای سوگند او باشد، این بار مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری که در اسفند 97 دستگاه قضا را از او تحویل گرفته، حضور پیدا نکرد، برخی گمانه‌زنی‌ها این عدم حضور را نشانه‌ای از تداوم ناراحتی او از روند بررسی و رد صلاحیت‌ها در انتخابات ریاست جمهوری می‌دانند. جایی که حتی بعد از انتشار لیست اسامی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، او در اقدامی کم سابقه با انتشار یک رشته توئیت اعتراض خود را نسبت به روند بررسی صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان به صورت علنی اعلام کرد؛ اعتراضی که البته ره به جایی نبرد.

دیگر غایب مراسم روز گذشته که توجه اذهان را به خود جلب کرد کسی نیست جز علی لاریجانی مشاور رهبر معظم انقلاب که حد فاصل سال‌های 87 تا 99 به مدت 12 سال رئیس مجلس ایران بود و در سال‌های 88، 92 و 96 سه مراسم تحلیف را ریاست کرده بود. او که در این زمینه از برادر خود نیز با سابقه‌تر است، این بار پس از فراغت چند ماهه از ریاست مجلس به عنوان کاندیدا وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شد که صلاحیت وی برای کاندیداتوری در این عرصه توسط شورای نگهبان احراز نگردید. این ردصلاحیت سپهر سیاسی کشور را در فاصله‌ای کوتاه تا روز برگزاری انتخابات با بهت و شوک عجیبی مواجه کرد.

غیرمنتظره بودن ردصلاحیت لاریجانی به عنوان یکی از چهره‌های نزدیک به حاکمیت و اعضای مهم جریان راست سنتی به اندازه‌ای غیرقابل باور بود که وقتی مقام معظم رهبری دو هفته پیش از انتخابات در یک سخنرانی ضمن تشکر از ردصلاحیت شدگان به دلیل پذیرش نظر شورای نگهبان، از «جفا و ظلم» به برخی چهره‌ها سخن گفتند، تقریبا تمامی تحلیل‌گران و ناظران سیاسی «علی لاریجانی» را مصداق این جملات برشمردند. البته که شورای نگهبان تجدیدنظری در نتایج اعلام شده درخصوص ردصلاحیت‌ها اعمال نکرد.

لاریجانی اما در روزهای بعد از این سخنرانی رهبری ضمن پذیرش نظر شورای نگهبان با ارسال نامه‌هایی به این نهاد خواستار اعلام دلایل ردصلاحیت خود شد و همچنین با اشاره سخنان رهبری در دیدار با اعضای این شورا در سال‌های دور، تایید صلاحیت خود در انتخابات ریاست جمهوری در سال 84 و انتخابات‌های مجالس هشتم، نهم و دهم را مطرح کرد و متذکر شد که در صورت عدم احراز، رد یا تایید صلاحیت وی، اعضای این شورا می‌توانستند «استصحاب» را نسبت به وی احراز کنند؛ نامه‌ها و استدلال‌هایی که از سوی شورای نگهبان بی‌پاسخ ماند.

با این حساب می‌توان غیبت برادران لاریجانی در مراسم تحلیف را به حساب ناراحتی و گلایه‌ آن‌ها از روند برگزاری انتخابات برشمرد و به نوعی آن را «عدم حضور قهرآمیز» نامید، اتفاقی که در سال 88 نیز نخستین بار اتفاق افتاد و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به دلیل برخی اتهاماتی که نسبت به وی و خانواده‌‌اش از سوی رئیس جمهور منتخب وقت مطرح شده بود، در مراسم تنفیذ و تحلیف احمدی‌نژاد حاضر نشد.

روز گذشته همچنین حجت‌الاسلام سید حسن خمینی تولیت آستان امام خمینی(ره) و یادگار بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی از جمله غایبان این مراسم بود.

این در حالی است که هر سه غایب مراسم تحلیف یعنی برادران لاریجانی و سید حسن خمینی در مراسم تنفیذ سید ابراهیم رئیسی حضور داشتند.

همچنین از دیگر نکات جالب توجه مراسم تحلیف در سال‌های اخیر می‌توان به غیبت رئیس‌جمهورهای اسبق و پیشین اشاره کرد، در این میان روسای ادوار مختلف قوه مجریه آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 95 فوت کردند و تا پیش از آن غیر از سال 88 در تمامی مراسمات حضور داشتند، اما از سوی دیگر سید محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات از سال 88 و با توجه به حوادث پس از این انتخابات از جمع مدعوین مراسم‌های رسمی کشور کنار گذاشته شد.

اما در این دوره اخیر محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم نیز به جمع غایبان این مراسم‌ها اضافه شده است، او سه روز قبل، در مراسم تنفیذ و دیروز در مراسم تحلیف حاضر نشد تا تلاش کند بخشی از افکار عمومی را به سوی خود جلب کند، جلب توجه افکار عمومی مساله‌ای است که احمدی‌‌نژاد برای وقوع آن از هیچ تلاشی فروگذار نیست.

با این حساب می‌توان گفت سیزدهمین مراسم تحلیف رئیس قوه مجریه، از این جهت در نوع خود کم‌نظیر بود که غایبان منحصر به فردی داشت و افراد تازه‌ای به جمع غایبان این مراسم اضافه شدند و همچنین این مراسم نخستین بار بود که بدون حضور روسای جمهور ادوار گذشته برگزار می‌شد.