فیلتر واتساپ و اینستاگرام همیشگی شد؟/ آقاتهرانی هم می‌گوید فیلرینگ جوابگو نیست!

اگرچه حجه الاسلام والمسلمین محمد جعفر منتظری در مقام دادستان کل کشور انتقادات جدی به این پلتفرم ها داشته و مثل بسیاری از بزرگان و مقامات عالی کشور ، ازفضای مجازی انتقاد کرده اما تا امروز هیچ یک از قضات حکم قضایی برای بستن این پلتفرم ها مثل آنچه پیشتر درباره تلگرام رخ داد ، اتفاق نیفتاده است.

به گزارش خبرآنلاین، فیلترینگ فعلی تصمیم صریح شورای امنیت کشور به ریاست وزیر کشور است . چهارشنبه اول مهرماه بود که وزیر ارتباطات برای اولین بار خبر داد ممکن است قطعی های مقطعی و محدودیت های امنیتی به دلیل مسائل امنیتی و با تصمیم شورای امنیت کشور به وقوع بپیوندد. از عصر همان روز و به دلیل حوادث رخ داده پس از فوت مهسا امینی و اعتراضاتی که با دخالت بیگانگان رو به خشونت می رفت سبب شد مثل سال ۹۶ و سال ۹۸ تصمیم شورای امنیت کشور قطع مسیر های ارتباطی اینترنتی باشد . همان روز بود که تسنیم و فارس از تصمیم اعمال محدودیت های موقت برای اینترنت و فیلترینگ بخش زیادی از سایت ها و اپلیکیشن های ارتباطی خارجی خبر دادند. چند روز بعد احمد وحیدی وزیر کشور و رئیس شورای امنیت کشور با حضور در گفت و گوی ویژه خبری تاکید کرد این محدودیت ها تا زمانی که شرایط عادی شود ادامه خواهند داشت.

چالش اقتصادی فیلترینگ برای دولت

در روزهای گذشته آمار متعددی درباره خسارت های ناشی از فیلترینگ بر اقتصاد کشور منتشر شده است. شاید اولین بار در سال های اخیر و بعد از بحران کرونا بود که گزارش اقتصاد دیجیتال سازمان ملی اقتصاد دیجیتال نشان داد حجم این اقتصاد از نظر بزرگی به بالاترین سطح خود در سال های اخیر رسیده است. این گزارش اما نکات ظریف بسیاری داشت. یکی از آنها وابستگی بالای این آمار به شبکه های اجتماعی بود. شبکه های اجتماعی و در راس آنها اینستاگرام تا ۸۰ درصد بر این بازار نفوذ داشتند. پس از آن نیز اعلام شد سه ونیم میلیون اشتغال مرتبط به اینستاگرام در فیلترینگ های اخیر با چالش روبرو شده است. مارکتی که بر زندگی تا ده میلیون نفر اثر گذار بوده است.

در کنار این نت بلاکس مرجع جهانی رصد اینترنت ضرر هر ساعت قطع دسترسی به اینترنت بین الملل در ایران را تا ۱.۵ میلیون دلار اعلام کرد که ضرب این عدد در ۲۴ ساعت و تعداد روزهای اجرای فیلترینگ که وارد شانزدهمین روزش شده است، رقمی بزرگ و قابل بررسی را پیش روی مسئولان قرار می دهد که اگرچه در مقابل تصمیمات امنیتی و در دورهموقت حتما توجیه پذیر تلقی می شود اما در بلند مدت نیاز به بررسی مجدد دارد.

گفته های اخیر عیسی زارع پور وزیر ارتباطات نشان می دهد به دلیل عدم تکمیل کامل شبکه ملی اطلاعات خود عاملی است که اگرچه در حال حاضر با پیشرفت تا ۵۰ درصدی پروژه ، شبکه داخلی کشور بر بستر اینترنت ملی بدون قطعی و تهدید حمله های هکری و قطعی سرورهای بزرگ و اصلی پیش رفته است اما چون زنجیره اینترنت ملی کامل نیست و چند سالی زمان نیاز دارد ، این محدودیت ها عملا نمی توانند طولانی مدت اعمال شوند و دسترسی به پهنای باند بین الملل قرار نیست طولانی مدت از دایره تصمیم گیری اینترنت کشور حذف شود.

روزگار پر خبر موافقان طرح صیانت

اتفاقات اخیر روزهای پر از خبری را برای موافقان طرح صیانت آغاز کرده است. افرادی چون آل داود و مومن نسب که در سال های اخیر بیشترین تلاش را برای ایجاد فیلترینگ و اعمال محدودیت بر اینترنت بین الملل مطرح می کردند به همراه تعدادی از نمایندگان حامی این طرح ، فرصت بدست آمده را بزنگاهی تاریخی می دانند برای بستن شاهراه اینترنت بین الملل و فیلترینگ دائم شبکه های اجتماعی خارجی.

در این مسیر اما دولت و شخص سید ابراهیم رئیسی نشان داده موافق اجرای دفعتی چنین تصمیمی نیست و قصد ندارد چنین تصمیمی را رقم بزند. سید ابراهیم رئیسی که در کارزار انتخاباتی اش تاکید کرده بود نمی گذارد به دلیل گره خوردن معیشت مردم با کسب و کار در اینستاگرام و حتی بازی های کامپیوتری ، محدودیتی برای این بسترهای درآمدزایی ایجاد شود و این جمله را حتی پیش از ترک تهران برای سفر به نیویورک در گفت و گو با رسانه آمریکایی تجدید کرد، اگرچه این روزها درباره سرنوشت اینترنت و شبکه های مجازی سکوت کرده اما وزیر ارتباطاتش تاکید داشته مسئله معیشت مردم در این کسب و کارها مهم است و عزت الله ضرغامی وزیر گردشگری و میراث اعلام کرده این محدودیت ها مقطعی هستند و بزودی اینترنت با کیفیت و سرعت بالا با دسترسی بهپهنای باند بین الملل در اختیار مردم قرار می گیرد و او حتی اینترنت و شبکه های اجتماعی را نعمتی برای انقلاب اسلامی دانسته که سبب شده بتوانیم دستاوردهای مان را بدون سانسور به جهانیان معرفی کنیم،

این ارتباط تنگاتنگ اینترنت و شبکه های اجتماعی به شکلی است که حتی مرتضی آقا تهرانی مرد شماره یک پایداری و طراح و حامی اصلی طرح صیانت هم در جدیدترین گفت و گویش با رد فیلترینگ اعلام کرده این شیوه جوابگو نیست .

او در سخنانی که دیروز از قولش در فرارو و سپس دیگر رسانه ها مطرح شد درباره طرح صیانت گفت:«دو سال است چند نماینده مجلس ما را معطل تصویبش نگه داشته اند.» این انتقاد اما ادامه ای دارد که نشان می دهد حتی پایدازی چی ها هم فعلا قصد رفتن به سمت بستن پلتفرم هایی که مردم بر آن بستر فعالیت کسب و کار دارند را ندارند.

او گفته است« فیلترینگ این پلتفرم ها در شرایطی که کسب و کار و زندگی مردم به آنها گره خورده است ، کار درستی نیست. » راهکار آقا تهرانی البته حمایت از شبکه پیام رسان های داخلی است. حرفی که زارع پور هم چند باری تاکید داشته است بر اجرایش؛«ببینید ایتا را ۵ طلبه نوشته اند ما باید شبکه اجتماعی خودمان را بسازیم. چیزی که از واتساپ بهتر باشد تا خود مردم با رضایت انتخابش کنند.»

در سال های اخیر حمایت بسیاری از شبکه های اجتماعی و پیام رسان های داخلی شده اما اقبال چندانی از نظر تکنولوژی ، زیرساخت و توسعه بدست نیاوردند . در این بحران اخیر خیلی از این پلتفرم ها موفق به کسب مخاطب جدید نشدند و تعدادی هم مثل ایتا به دلیل محدودیت شبکه ، جلوی عضو گیری جدبدشان را بستند. این درحالی است که در تمام مدت فیلترینگ ها تلگرام توانست با شبکه سرورهای مجازی حتی محدودیت ها اینترنت ملی را دور بزند و بار دیگر کاربرانش از مرز ۴۵ میلیون نفرهم فراتر رود!

با این شرایط و بر اساس اخبار منتشره تا این لحظه می توان گفت فعلا تصمیمی بر فیلترینگ دائم اینستاگرام و واتساپ وجود ندارد و دیروز حتی اخباری درباره رفع فیلتر گوگل پلی و صفحه جست و جوی گوگل برای تعداد بیشتری از کاربران اینترنت بر روی اپراتورهای مختلف اعلام شده است.

اینکه سرنوشت اینستاگرام و واتساپ در نهایت چه می شود؟ هنوز مشخص نیست اما در همین روزها بخش های زیادی از آنچه برای طرح صیانت در نظر گرفته شده بود اجرایی شدند و در سوی مقابل هم فیلترینگ همچنان با فیلترشکن ها برای عده زیادی که دسترسی به اینترنت بین الملل و شبکه های اجتماعی را می خواستند گره گشا شده، درآمد بزرگی نصیب فروشندگان فیلترشکن ها شده و البته هزینه زیادی فیلترینگ برای دولت داشته است.

به این ها البته باید توسعه شبکه اینترنت ماهواره ای را هم افزود که مالکینش در روزهای اخیر مدام از تپسعه بدون اجازه و مجوزهای بین المللی در ایران سخن گفتند و دولت آمریکا هم در اقداماتی مداخله جویانه از گسترش این شبکه در ایران حمایت کرده و حتی پاره ای از تحریم ها در این زمینه را حذف کرده است. اقداماتی که با انتقاد شدید ایران مواجه شده است . شبکه ای که گسترش آن احتمالا مثل توسعه ماهواره اجتناب ناپذیر است و زارع پور وزیر ارتباطات اگرچه گفته بود در حال حاضر به دلیل محدودیت های تجهیزاتی و مقررات بین المللی می توان جلوی همه گیر شدنش را گرفت اما اذعان کرده بود:«این خاصیت اینترنت ماهواره ای است که نمی توان محدودیت پذیرش کرد.»

چالشی که در بلند مدت اجرای طرح های محدود کننده برای اینترنت را برای دولت مردان و موافقان اجرای طرح های محدود کننده چون صیانت سخت و سخت تر می کند و چاره ای نمی ماند برای شان غیر از ایجاد شبکه هایی که در رقابت با همتایان خارجی چنان از مزیت های برتر برخوردار باشند که مخاطب اختیاری برگزیندشان.