تأخیر چهار پنج ماهه در گفت و گوها باعث از دست رفتن فرصت‌ها شد / چشم انداز روشنی برای مذاکرات وجود ندارد

عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل بین الملل درباره روند مذاکرات وین گفت: مشخص بود که نتانیاهو از زمان روی کار آمدن موضع تندی را علیه ایران مطرح کند؛ به ویژه در شرایطی که در حوزه خلیج فارس وضعیت مثبت و روابط دوستانه ای با سران بعضی از کشورهای عربی و همچنین روابط خوب شخصی که با آقای پوتین دارد و از سوی دیگر شرایط ما مقداری فرق کرده است.

به گزارش جماران، بخش هایی از گفت و گوی فرجی راد را در ادامه می خوانید:

• با توجه به اعتراضات داخلی و قطع مذاکرات هسته ای، و اینکه چشم انداز روشنی هم وجود ندارد و آمریکا و اروپایی ها اعلام کرده اند که برای مذاکره آمادگی ندارند، به نظر من آقای نتیانیاهو احساس می کند که فرصت مناسبی را به دست آورده که از این طریق ایران را تحت فشار و منگنه قرار بدهد؛ و از طرف دیگر غربی ها را تحریک کند که با ایران یک روابط بسیار خشونت آمیزی داشته باشند.
• نتانیاهو در رابطه با ایران یک بخش تبلیغاتی دارد که از نظر سیاسی سعی می کند روی کشورهای دوستش اثر بگذارد. کشورهای دوست، نزدیک و متحدش آمریکا، اروپا و کشورهای حوزه خلیج فارس هستند که تحریک می کند، بعضی از آنها موضع تندی علیه ایران بگیرند. شما مسأله عملیات را مطرح کردید؛ که تند صحبت می کند، اما منظورش حمله نظامی نیست چون حمله نظامی را بدون هماهنگی با آمریکا نمی تواند انجام بدهد و انجام هم نخواهد داد؛ آمریکا هم اجازه نمی دهد.
• منظورش از کار عملیاتی، حرکات ایضایی مثل بمبگذاری ها، ضربه زدن به تأسیسات هسته ای، فرستادن پهپاد، تحریک کردن همسایه ها و غیره است. یعنی اینها هم جزو کارهای عملی حساب می شود. در واقع دارد می گوید من هر کاری از دستم بر بیاید برای تضعیف ایران و امکانات هسته ای ایران انجام می دهم.
• با توجه به تأخیر چهار پنج ماهه در گفت و گوها، فرصت ها از دست رفت. حالا آمریکای ها و اروپایی ها برای مذاکرات ناز می کنند. نه اینکه بخواهند کاملا توافق را کنار بگذارند و مذاکرات را انجام ندهند.
• آنها دو شرط دارند که یکی مسائل داخلی ایران و از نظر آنها بهبود وضعیت حقوق بشری است که فشار افکار عمومی آمریکا و اروپا روی آنها کم شود. دوم اینکه مسأله اوکراین برای آنها بسیار مهم است؛ به ویژه برای اروپایی ها.
• بنابر این، اخیرا هم آقای ند پرایس ضمن اینکه اعلام کرد فعلا تمرکز ما روی مسائل داخلی ایران و مسأله جنگ اوکراین است. از صحبت های او می فهمیم که این دو شرط را برای ایران گذاشته اند. لذا آقای نتانیاهو بیشترین سوء استفاده را از این فضا می کند و سعی دارد با کشورهای خلیج فارس هم هماهنگ باشد.
• بعید می دانم که در روزها و هفته های آینده مذاکرات مستقیمی را داشته باشیم، چون شرایط منطقه ای و جهانی آماده این مذاکرات نیست. به ویژه اینکه هر روز آقای زلنسکی اعلام می کند که چند پهپاد ایرانی را سرنگون کرده ایم و روسیه می خواهد حملات سنگینی علیه زیرساخت های اوکراین با پهپادهای ایرانی انجام بدهد.
• معلوم نیست آیا این حرف های آقای زلنسکی هم دقیق است یا بر اساس پیام ها یا علائمی که از بیرون می گیرد، این حرف ها را می زند که ایران را بیشتر تحت فشار قرار بدهد؛ و یا حتی ممکن است اسرائیلی ها پشت این مسأله باشند که مذاکرات شروع نشود. لذا تا این دو مسأله برای آمریکا و اروپا روشن نشود، شروع مذاکرات کار سختی است.
• آمریکایی ها برنامه ای برای خودشان دارند. از زمانی که آقای بایدن آمده خیلی فشار از جانب عربستان، امارات و رژیم صهیونیستی تحمل کرد که مذاکرات با ایران را کأن لم یکن کند. حتی آقای بایدن به منطقه آمد و اسرائیلی ها چهار طرح جلوی او گذاشتند و با یک جمله جواب داد و گفت، ما با ایران صد درصد از طریق دیپلماسی کار را جلو می بریم.
• با توجه به اینکه محمد بن سلمان هم مخالف بود و نسبت به گفت و گوهای هسته ای اعتراض داشت، به آنها هم جواب منفی داد و دیدید که سعودی ها و روس ها 2 میلیون بشکه نفت تولید نفت را پایین آوردند تا در انتخابات به آقای بایدن و تیم دموکرات ضربه بزنند.
• لذا آمریکایی ها تا الآن در رابطه با مسأله هسته ای تحت فشار اعراب و اسرائیل قرار نگرفته اند، اما این دو مسأله برای آنها مشکل شده است؛ یکی مسائل داخلی ایران و فشار افکار عمومی که فقط روی آمریکا نیست و روی اروپا بیشتر است، و دیگری هم مسأله اوکراین است.
• تمایل آمریکا نسبت به مذاکرات، الآن بیشتر از اروپا است و بعد از ملاقات آقای بورل در اردن اختلافی بین آنها به وجود آمده بود که آنها تأیید کردند مذاکرات را آغاز کنند اما فکر می کنم در نهایت به این نتیجه رسیدند که ایران باید این دو شرط را برآورده کند تا مذاکرات انجام شود.
• الآن صحبت از حمله نظامی نیست که ما روی توان موشکی و هوایی و پهپادی ایران صحبت کنیم. وقتی می توانیم در رابطه با توان نظامی ایران صحبت کنیم که مسأله حمله به ایران، چه از طرف اسرائیل و چه آمریکا یا هر کشور دیگر، جدی شده باشد.
• الآن بحث شرط و شروط و دیپلماسی و مذاکرات است. در واقع تا زمانی که مسأله به تهدید منجر نشده، این تسلیحات نظامی ایران فعلا ارتباطی با قضیه ندارد.
• اما اگر فرض کنیم اوضاع خطرناک شود و مثلا آمریکایی ها احساس کنند که ایران غنی سازی 90 درصد دارد و یا با اسرائیل به صورت مشترک به این نتیجه برسند که ایران تهدیدی برای آنها است، آن موقع امکانات نظامی ایران آنها را به فکر وادار می کند. یعنی هر کشوری بخواهد به ایران حمله کند باید در مورد امکانات نظامی ما هم فکر کند.
• آمریکا و اسرائیل همسایه ایران نیستند؛ یا باید از کشور دیگری عبور و یا از پایگاهشان در آن کشور به ایران حمله کنند. آن موقع پهپاد و موشک کارساز است؛ در واقع آن کشور سوم باید ملاحظات امنیتی خودش را هم داشته باشد و آمریکا و اسرائیل هم باید آن ملاحظات را داشته باشند.