کوچ مرجعیت رسانه‌ای، بزرگ‌ترین نتیجه ضدامنیتی احضار و بازداشت روزنامه‌نگاران مستقل است

علی ربیعی در یادداشتی با عنوان «آزادی امنیت، اعتماد» در روزنامه اعتماد نوشت: امروز بیست‌ویکمین سالروز انتشار اولین نسخه روزنامه اعتماد است. به‌طور کلی، در ایران، اولین روزنامه‌ها توسط دولت به شکل سراسری منتشر شده است. هرچند در ایران، مطبوعات، زاییده تلاش‌های جوامع محلی نبوده و بر بستر حوزه عمومی منتشر نشده‌اند اما به مرور چالش مطبوعات آزاد و دولت‌ها تاکنون تداوم یافته است. 

در این میان، مطبوعات همواره با چند چالش اساسی مواجه بوده‌اند: دشواری حفظ استقلال مالی و خبری، فشارهای محدودیت‌ساز از سوی دولت‌ها، ضعیف بودن اقتصاد مطبوعات و ناپایداری ناشی از موارد فوق. 

بنابراین وقتی یک روزنامه متعلق به جامعه مدنی، بدون پشتوانه دولتی و تحت فشارهای سیاسی، عمری بیست‌ویکساله می‌یابد حاکی از مداومت، تلاش‌ و پایمردی مدیران و کارکنان آن است.

«اعتماد»، به مرور زمان تبدیل به یک نهاد رسانه‌ای شده است. به خصوص در ماجراهای پاییزی ۱۴۰۱، به مثابه یک نهاد میانجی با کنش میان‌دارانه در این میان ایستاد. 

به نظر من، حضور مطبوعاتی همچون «اعتماد» که هم صدای مردم بودند و هم در مقابل صداگذاری‌های بیگانه ایستادند و سعی در تبیین و فهم مسائل بدون دامن زدن به قطبی شدن و خشونت‌زایی داشتند درخور قدردانی است. به همین بهانه، به چند نکته در مورد آزادی رسانه‌، اعتمادآفرینی و امنیت‌زایی آن اشاره می‌کنم: 

اساسا امنیت، مفهومی ذهنی، نسبی و فراخ است و متاسفانه نگاه‌های سنتی و سخت‌افزارانه به امنیت، همواره رسانه و آزادی رسانه را امنیت‌زدا تلقی می‌نماید. ماجراهای اخیر در کشور ما نشان داد در فضایی که رسانه‌های مستقل اجازه رشد نیافته و نتوانسته‌اند یک روزنامه‌نگاری تحقیقی را به‌طور مستقل سامان داده و جلو ببرند، احضارها، تذکرها و بازداشت‌ روزنامه‌نگاران مستقل و بالا رفتن هزینه کارهای تحقیقاتی و انتشار مطالب مستقل، باعث کوچ مرجعیت رسانه‌ای شده و بزرگ‌ترین نتیجه ضدامنیتی رقم خورد.

در حالی که من معتقدم، آزادی مطبوعات منجر به افزایش اعتماد شده و امنیت ناشی از آزادی و اعتماد، سبب پایداری و ثبات اجتماعی می‌شود.

علوم ارتباطات اجتماعی یادآور می‌شود که سیاست‌های حذف میانه‌ها و رسانه‌های منتقد و تمایل به ارسال پیام‌های بی‌واسطه و یک‌سویه به جامعه، همچون تیغ دو دم عمل کرده و در بزنگاه‌های تاریخی لذت کوتاه‌مدت نبودن رسانه‌های میانه به ظاهر مزاحم به تلخی بروز می‌یابد.

با این وصف، معتقدم مطبوعات، رسانه‌هایی چون سینما، تئاتر، کتاب، همچنان به‌رغم همه محدودیت‌ها، به وظایف اجتماعی و اخلاقی خود عمل کنند.

پیشرفت و آینده ایران، فداکارانه با تحمل فشارها و محدودیت‌های داخلی و تخریب‌های روانی خارجی به وظیفه اخلاقی خود بپردازند. تبیین ریشه‌ها، ناکارآمدی‌ها، نیازمند مفاهمه، گفت‌وگو و تبیین‌هاست. 

فرصت را مغتنم شمرده و به دوست دیرینم، الیاس حضرتی صاحب‌امتیاز، بهروز بهزادی روزنامه‌نگار قدیمی، مدیرمسوول و سردبیر روزنامه اعتماد و همچنین روزنامه‌نگاران و کارکنان این نهاد چند رسانه‌ای تبریک می‌گویم.