روس‌ها می‌توانند به‌راحتی با کارت ایران بازی کنند و منافع ایران را وجه‌المصالحه خود قرار دهند؛ ایران باید هوشیار باشد/ دل خوش نباشیم که چین عذر خواهی کرد و حالا روس ها هم عذر خواهی خواهند کرد!

علی اصغر زرگر کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که حمایت روسیه از امارات در خصوص ادعای مالکیت جزایر سه گانه بحث برانگیز است. چرا این مساله هر چند وقت یکبار از سوی کشورهای عربی مطرح می شود؟ با توجه به بهبود روابط ایران و عربستان به نظر می رسید بحث جزایر سه گانه کم رنگ شود ولی با حمایت روسیه مساله واکنش برانگیز شده است اهداف روسیه از این کار چیست؟ اظهار داشت: مساله مالکیت جزایر سه گانه ایران موضوعی مسبوق به سابقه است. از زمانی که انگلیسی ها وارد خلیج فارس شدند و پایگاه هایی برای خود درست کردند ایران نسبت به این قضیه معترض بود.

به گزارش شفقنا بخش هایی از گفت و گوی زرگر را در ادامه می خوانید:

• ایران مالکیت خود بر جزایر را مسلم می دانست. انگلیسی ها در قرن ۱۹ نقشه ای ترسیم کردند که بیشتر نقشه ای نظامی بود. در آن نقشه این جزایر به رنگ خاک ایران ترسیم شده بود. چندین بار اعلام شد که حاکمیت ایران بر این جزایر به رسمیت شناخته می شود ولی به این دلیل که انگلیسی ها در منطقه بودند و در ابوموسی پایگاه داشتند حاضر نشدند که مناطق را رسما به ایران برگردانند یا رسما اعلام کنند.
• در زمان رضا شاه مذاکراتی صورت گرفت بخصوص که از این جزایر به ایران قاچاق می آمد و عبدالحسین تیمورتاش که وزیر دربار رضاشاه بود مذاکراتی فشرده در مورد جزایر و تخلیه جزایر توسط انگلیسی ها و استقرار امنیتی و گمرکی ایران در این جزایر انجام داد.
• مذاکرات بین طرفین ۶ تا ۷ سالی طول کشید ولی به نتیجه قطعی نرسید. انگلیسی ها گاهی دربرابر امتیازاتی اعلام می کردند که حاکمیت ایران بر جزایر را به رسمیت خواهند شناخت ولی بیشتر جزیره ابوموسی به دلیل پایگاه انگلیسی ها و نزدیک بودن به کشور های عربی به ایران واگذار نمی شد.
• در زمان رضا شاه بارها قایق های توپ دار ایران به آن مناطق رفتند و پرچم ایران را به اهتزاز درآوردند ولی انگلیسی ها اخطار می دادند که اگر ایران بخواهد به این منطقه بیاید به زور متوسل خواهد شد.
• در زمان رضا شاه ایران مجبور به عقب نشینی شد و جز اعتراضاتی پراکنده چیز دیگری دیده نشد. بعد ها در زمان مصدق اعتراضاتی در رابطه با بحرین و جزایر شد و بعد ها در سال ۱۹۷۱ انگلیسی ها به دلیل هزینه های نظامیشان می خواستند از خلیج فارس بیرون بروند و جای خود را به آمریکایی ها دادند.
• در آن زمان گفت و گو هایی با ایران شد. در زمان رضا شاه تیمور تاش خواسته بود مستقیما با شیوخ جزایر صحبت کند که انگلیسی ها مانع شده بودند و اعلام شده بود در این مناطق انگلستان در حوزه سیاست خارجی نمایندگی دارد و شما نمی توانید مستقیما صحبت کنید و حتی قرارداد خود با شیوخ را به ایران نشان دادند. در سال ۱۹۷۱ که انگلیس خلیج فارس را ترک می کرد اماراتی وجود نداشت و دولت امارات متحده عربی تشکیل نشده بود. ایران مخالف این قضیه بود.
• ایران بعد از انگلیسی ها وارد جزایر شد از این رو گفته می شود ایران جزایر را اشغال کرده است در صورتی که ایران بر اساس حق خود وارد جزایر شد و پرچم ایران را به اهتزاز درآورد. چون کلونی و جمعیتی از حدود ۵۰۰ نفر از اعراب در جزیره ابوموسی بودند و در آن منطقه کمی آب شیرین و معادن خاک سرخ وجود دارد گفته شد باید قواعد داخلی آن ها محترم شمرده شود.
• سپس در زمان محمدرضا شاه مساله بحرین پیش آمد و ای کاش ایران هم همان‌طور که چین روی مساله تایوان حساس است روی بحرین حساسیت داشت و امروز اعراب اینچنین مدعی نبودند. آن زمان  برنامه ای صوری در داخل بحرین برگزار شد و بحرین مستقل شد.
• در آن زمان با شاه مخالف بودند و گفته می شد ایران جزایر را اشغال کرده است. از آن زمان تا امروز هر چند وقت یک بار چنین ادعاهایی مطرح می شود اما در آن زمان اماراتی وجود نداشت که امروز ادعای مالکیت بر جزایر را مطرح می کند. ایران در آن زمان حاضر شده بود ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار را به صورت ماهانه به امارات متحده عربی بدهد تا آن ها هم نانی بخورند چون آن منطقه بیابان بود.
• شاه آن مبالغ را پرداخت می کرد و صدای این کشور ها در نمی آمد اما امروز امارات متحده عربی به کشورهایی غنی تبدیل شده و دست درازی هایی به یمن کرده و هر زمان که شورای همکاری های خلیج فارس تشکیل می شود روی مساله جزایر تاکید می کنند ولی این جزایر مربوط به آن ها نیست و از قدیم طبق حاکمیت عزلی ایران بوده و هست. تنها مساله در ابوموسی است که حاکمیتی خودگردان در داخل داشت. امروز این ادعا مطدح شده و سعی دارند سابقه ای ایجاد کنند.
• چینی ها که به انرژی اعراب وابسته اند براساس منافع ملی خود عمل کردند و در اعلامیه ای از حق مالکیت امارات بر جزایر ایران حرف زدند. روس ها هم جفایی به ایران کردند و با وجود همکار ایران بودن و با وجود متحد استراتژیک ایران بودن در حق ایران جفا کرد.
• روسیه گرسنه است این کشور در گرداب مسائل و مشکلات مالی است این کشور درگیر جنگ اوکراین است. وقتی عربستان سعودی ۲۰میلیارد دلار در روسیه سرمایه گذاری می کند و امروز هم عربستان و امارات با وضعیت مالی خوبی که دارند می توانند کمک حال روسیه باشند و همکاری های پنهان و آشکاری بین این کشورها وجود دارد.
• روس ها هم تابع منافع ملی خود هستند از این رو می توانند به راحتی با کارت ایران بازی کنند و منافع ایران را وجه المصالحه خود قرار دهند از این موارد در تاریخ فراوان است زمانی روسیه و انگلیس ایران را بین خود تقسیم کردند در جنگ جهانی دوم تهدیدات عمده ای نسبت به خاک ایران در آذربایجان و کردستان داشتند. بنابراین نمی شود خیلی انتظار داشت که دوستانه عمل کنند.
• ایران باید هوشیار باشد. ضوابط بین الملل به این صورت است که هر قدرتی درصد افزایش توان خود است نه شرق و نه غرب نه چین و نه روسیه جز به منافع خود فکر نمی کنند. چین بیش از ۷۰ میلیارد دلار با اعراب تجارت دارد و این منافع را فدای ۱۵٪ تجارت اش با ایران نخواهد کرد.
• روسیه قدرتی سیاسی و نظامی در غرب است و هرگر منافع خود را فدای دوستی با ایران نمی کند. اگر روزی روابط روس ها و غرب بهبود پیدا کند ایران بازنده این معادله خواهد شد و منافع اش وجه المصالحه قرار می گیرد.
• روسیه امروز گرفتار است و پشت گرم از منافع اعراب است و طرف ایران را نخواهد گرفت. این یک موضع گیری سیاسی است که اعلام شده و عذر خواهی بعدی فایده ای ندارد نباید دل خوش باشیم که چین عذر خواهی کرد و حالا روس ها هم عذر خواهی خواهند کرد! چرا باید امارات مساله را به دیوان بین المللی ارجاع دهد؟!
• می دانیم که ایران در مسائل داخلی خود صلاحیت دیوان را نمی پذیرد. مسائلی مثل تمامیت ارضی و حاکمیت ملی در ایران از صلاحیت این دادگاه ها خارج است. امروز چین و روسیه و اعراب حاکمیت امارات بر جزایر را به رسمیت شناخته اند غرب نیز از دیر باز بر این فکر بود همانطور که انگلیسی ها این استخوان را لای زخم گذاشته اند تا در هر زمانی مداخله خود را داشته باشد.
• البته رای دیوان لازم الاجرا نیست ایران هم منابع بالایی دارد ولی آمریکا در این حوزه هزینه بسیاری انجام داده است. ایران باید هشیار باشد اگر آن زمان که چینی ها در کنار اعراب موضع گیری کردند ایران رفتاری جدی داشت و اعلامیه ای تند می داد و چین را سرزنش می کرد دیگر چنین اشتباهی تکرار نمی شد و روس ها حساب کار خود را می کردند.
• متاسفانه ایران در موضعی قرار دارد که کلا از غرب بریده و سیاست شرق را در پیش گرفته است و دو قدرت و شریک تجاری ما چنین می کنند! تا ایران متوجه محور روابط بین الملل نباشد همین برخورد موجب می شود مسائل دیگری برای ایران رخ بدهد و قدرت های بزرگ با کارت ایران بازی کنند و ایران وجه المصالحه قرار بگیرد این وضعیت زنگ خطر و هشدار باش برای حاکمیت ایران است تا بداند در دنیای بین الملل چه می گذرد؟!
• کشور های عضو ناتو دور هم جمع شده اند و با جسارت به اوکراین کمک می کنند یک سری کشور ها مثل ترکیه از این وضعیت ویژه بیشترین استفاده را می کنند. اروپا می داند که روسیه برنده این جنگ نیست اگر ایران از روسسه فاصله نگیرد ترکش های جنگ اوکراین به ایران هم برخورد می کند. نکته نسبت این ماجرا هشیار کردن ایران است. در جهانی که تابع قوانین نیست و تابع منافع ملی کشور ها است ایران هم باید چنین موضوعی را پیگیری کند.