ایران هم باید مانند اسرائیل از عربستان هسته‌ای بهراسد

قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه درباره تحولات اخیر پیرامون عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل و احتمال هسته ای شدن عربستان می گوید: عربستان برای دستیابی به خواسته هایی که از غرب دارد و برای پیشبرد پروژه های بلند پروازانه اش، باید رابطه خود را با اسرائیل عادی سازی کند اما مساله هسته ای موضوعی حساس است.

 

به گزارش شفقنا بخش هایی از گفت و گوی محبعلی را در ادامه می خوانید:

• یکی از دلایل عربستان می تواند به پرونده هسته ای ایران مربوط باشد اگر ایران بخواهد برنامه هسته ای و غنی سازی داشته باشد ما هم باید داشته باشیم زیرا برای بالانس قدرت در منطقه لازم است.
• عربستان نیازی به برق هسته ای ندارد بخصوص با پروژه هایی که در حوزه تکنولوژی آفتابی یا سولار سیستم انجام می دهد و نفتی که دارد نیازی به انرژی هسته ای ندارد.
• از این رو این باور به وجود می آید که هدف عربستان از حرکت به سمت دستیابی به فناوری هسته ای با اهدافی صلح آمیز نیست به همین دلیل هم ایران و هم اسرائیل باید هراس داشته باشند.
• برنامه آمریکایی ها از آن چه که صلح خاورمیانه می خوانند اهمیتی ویژه دارد. علاوه بر برخی از کشورهای خلیج فارس که رابطه خود با اسرائیل را عادی سازی کرده اند از جمله امارات و اردن و… تا زمانی که عربستان روابط خود با اسرائیل را برقرار نکند این مفهوم وجود خواهد داشت که هنوز جهان عرب و جهان اسلام اسرائیل را به رسمیت نشناخته اند و عادی سازی روابط صورت نپذیرفته است از این رو عربستان نقشی کلیدی در این قضیه دارد. ترامپ پروژه صلح ابراهیم را پیش برد که در داخل آمریکا بسیار مورد استقبال قرار گرفت. بایدن هم مثل تمامی رییس جمهور های آمریکا از کارتر تا کلینتون و بوش و اوباما این دیدگاه را دارد که صلح خاورمیانه را پیش ببرد و بحران روابط اسرائیل و اعراب را حل و فصل کند و امنیت را پیش ببرد.
• این برنامه هزینه های آمریکا را کاهش می دهد و خواسته های بخش های بزرگی از جناح های تندروی آمریکا را جواب می دهد و می تواند موجب بالا رفتن محبوبیت دولت فعلی و افزایش رای در انتخابات آتی شود. بحث هایی که صورت می گیرد عمدتا بحث هایی رسانه ای است و هنوز هیچ مقام رسمی اعلام نکرده که چه برنامه ای از سوی آمریکا به عربستان پیشنهاد شده است.
• البته عربستان به طور رسمی اعلام کرده که باید در مساله فلسطین پیشرفت حاصل شود و حقوق فلسطینیان تامین شود و بر اساس قطعنامه های اتحادیه عرب که اسرائیل را در مرز های 67 به رسمیت می شناسد و دولت فلسطینی را در کرانه باختری و غزه و قدس شرقی به رسمیت می شناسد، این مساله حل شود که این سیاست رسمی عربستان است.
• بن سلمان در مصاحبه ای که دو سال پیش انجام داد گفته بود که روابط ما با اسرائیل می تواند راهبردی باشد ما با ایران همسایه ایم و ناچارین رابطه داشته باشیم ولی با اسرائیل می توانیم روابط راهبردی داشته باشیم. سیاست خارجی عربستان برای توسعه نیاز به اسرائیل وجود دارد هم به دلیل امنیت و هم برای به دست آوردن تکنولوژی سطح بالا نیاز به این روابط وجود دارد. غرب هم به این نقطه تمرکز دارد و نگران است که اگر عربستان به سلاح های پیشرفته دست پیدا کند به تهدیدی علیه اسرائیل تبدیل شود.
• عربستان برای دستیابی به خواسته هایی که از غرب دارد و برای پیشبرد پروژه های بلند پروازانه اش، باید رابطه خود را با اسرائیل عادی سازی کند اما مساله هسته ای موضوعی حساس است. عربستان به دو دلیل این موضوع را مطرح می کند البته اگر مطرح کرده باشند چون تا به حال هیچ مقام رسمی سعودی این مطلب را عنوان نکرده و فقط در رسانه ها به این موضوع پرداخته شده است. یکی از دلایل عربستان می تواند به پرونده هسته ای ایران مربوط باشد اگر ایران بخواهد برنامه هسته ای و غنی سازی داشته باشد ما هم باید داشته باشیم زیرا برای بالانس قدرت در منطقه لازم است.
• یکی از نگرانی های آمریکا در مورد دستیابی ایران به سلاح هسته ای همین موضوع است چون گفته می شد تمام کشور های خاورمیانه به سراغ این تکنولوژی خواهند رفت و امنیت جهانی و امنیت خاورمیانه به خطر می افتد. عربستان نیازی به برق هسته ای ندارد بخصوص با پروژه هایی که در حوزه تکنولوژی آفتابی یا سولار سیستم انجام می دهد و نفتی که دارد نیازی به انرژی هسته ای ندارد. امروز کشور های توسعه یافته دنیا به دنبال استفاده از برق هسته ای نیستند.
• حجم استفاده از برق هسته ای در دنیا در بالاترین سطح خود 16 درصد بوده است و در کل انرژی 6 درصد بود، تا کنون مصرفی بیش از این اتفاق نیفتاده است. پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی برای آینده نیز بیش از این را نشان نمی دهد. از این رو این باور به وجود می آید که هدف عربستان از حرکت به سمت دستیابی به فناوری هسته ای با اهدافی صلح آمیز نیست به همین دلیل هم ایران و هم اسرائیل باید هراس داشته باشند.
• با اینکه عربستان به دنبال توسعه اقتصادی است اما هنوز هم رهبران جهان عرب مفهوم قدرت را در قدرت نظامی درک می کنند. وقتی به دنبال توسعه اقتصادی می روند به این دلیل است که می خواهند قدرت نظامی داشته باشند و بر بقیه برتری داشته باشند. هر کدام از رهبران عرب که به قدرت رسیدند ادعای رهبری جهان عرب و جهان اسلام را داشتند. جمال عبد الناصر، قذافی، صدام و… این نگاه در بین برخی اعراب سابقه دارد. تمامی جریان های تندروی اسلامی این تفکر را دارند، چه القاعده و چه داعش و … همه به دنبال رهبری جهان اسلام هستند و قدرت را در قدرت نظامی جست و جو می کنند.
• این قدرت نظامی، قدرت امنیتی را برای تداوم حاکمیت و سلطه داخلی نیز به همراه می آورد. اینکه لیبی به دنبال این قضیه بود، قطعی است. لیبی حتی اورانیوم 80 درصد خریده بود. آمریکایی ها بعد از 2003 آن محموله را بار زدند و به آمریکا بردند. صدام به دنبال این قضیه بود. اسرائیل پایگاه ها و تاسیسات هسته ای عراق را بمباران کرد در مورد سوریه هم اسرائیل به تاسیسات هسته ای در غرب سوریه حمله کرد.
• باید چنین هدفی وجود داشته باشد. آمریکا و اروپا دچار سو تفاهم می شوند و این تصور وجود دارد که منطقه از سمت سلاح های متعارف به سمت سلاح های غیر متعارف و کشتار جمعی میل می کند.
• بله اسرائیلی ها چنین مفهومی را القا می کنند. اسرائیل می خواهد عربستان را تحت فشار قرار بدهد و مناسبات ایران و عربستان را مجددا بحرانی کند.
• طبق شرایطی خواهد بود، چون عربستان امکاناتی و مزیت هایی دارد و این امکان وجود دارد. مثلا وقتی ما در زمان جنگ از کره شمالی و لیبی موشک گرفتیم عربستانی ها از چین موشک 3 هزار کیلومتری گرفتند در حالی که برد موشک های ما 200 تا 300 کیلومتر بود و به عربستان نمی رسید.
• عربستان نفوذ و قدرت دارند. به طور مثال در پاکستان که کشوری هسته ای است نفوذ دارند. اگر عربستان احساس تهدید و خطر کند این اراده را دارند که به سرعت به انرژی هسته ای دست پیدا کنند به این شرط که حس کنند غرب واکنش نظامی نشان نخواهد داد به سمت فناوری هسته ای خواهند رفت.
• جمهوری خواهان برای فشار بر ایران شاید چنین مجوز هایی به سعودی ها بدهند که به بحرانی بزرگ بین ایران و عربستان شکل بدهد. در این صورت مساله اسرائیل و فلسطین به طور کلی به حاشیه خواهد رفت. این مساله مطرح است که با حرکت احتمالی ایران به سمت سلاح هسته ای، ترکیه و عربستان هم به این سو خواهند رفت و غرب چشم خود را خواهد بست تا از این طریق ایران را تحت فشار قرار بدهند.
• ترکیه نیز در حال آماده سازی زمینه ها است. مصری ها در گذشته این نگاه را داشتند. به اماراتی ها نیروگاه داده شد و این حرکات مقدماتی برای توجیه نیاز به اورانیوم است تا بگویند به غنی سازی نیاز داریم و سپس درصد غنی سازی را بالا ببرند و به مصرف اهداف نظامی برسانند.
• وضعیت خاورمیانه با توجه به پیچیدگی هایی که دارد قابل پیش بینی نیست و نمی شود با قاطعیت چیزی گفت. بخشی از این ماجرا به خواسته رهبران کشور های خاورمیانه بستگی دارد. در این منطقه هیچ کشور دموکراتیکی وجود ندارد که بتوان گفت تحولاتش قابل پیش بینی است. امیال رهبران مساله ای کلیدی است و این قابل پیش بینی نیست.
• مثل صدام یا قذافی یا حکومت های خانوادگی در مصر و عربستان. در هیچ کشوری از کشور های خاورمیانه حکومت حزبی و مردمی و دموکراتیک وجود ندارد مگر اینکه تحولی رخ بدهد. اگر خوشبینانه به ماجرا نگاه کنیم می توان گفت با حرکت عربستان و کشور های خلیج فارس به سمت توسعه اقتصادی و تولید اقتصادی بزرگ در این منطقه، طبیعتا با بزرگ شدن اقتصاد و بالا رفتن پول و سرمایه در این کشور ها شاید دیگر به دنبال کارهای خطرناک نروند، چون دنیای اقتصاد شیشه ای است و باید به این ظرفیت توجه کرد.
• وقتی ایران عسلویه را ساخت این منطقه پر هزینه بود و باید در تصمیماتی که برای حوزه خلیج فارس گرفته می شود احتیاط کرد. چون هر اتفاقی می تواند کل سیستم گاز کشور را قطع کند بنابراین وقتی کشور ها به سمت توسعه می روند احتیاطات آن ها بیشتر می شود مگر اینکه پشت ماجرا اهداف دیگری خوابیده باشد.