در شرایط کنونی هیچ نشانه‌ای از تحول جدیدی درباره برجام مشهود نیست

کوروش احمدی تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که امروز (۱۸ اکتبر) یکی از بندهای غروب مربوط به برداشتن تحریم تسلیحاتی موشکی و پهبادی به پایان می‌رسد اما با توجه به شرایط موجود، تروئیکای اروپایی اعلام کردند این تحریم‌ها همچنان پابرجا خواهد ماند. تحلیل شما درباره شرایط به وجود آمده چیست، گفت: این تحولی است که از مدت‌ها قبل انتظار آن می‌رفت. با توجه به اینکه آمریکا ۵ سال پیش از برجام خارج شد و ایران نیز با یک سال تاخیر شروع به توقف مرحله به مرحله اجرای تعهدات خود ذیل برجام کرد، انتظار نمی‌رفت که سه کشور اروپایی به تعهد خود ذیل فصل B قطعنامه ۲۲۳۱ در مورد موشک‌ها و اقلام موشکی پایبند بمانند.

به گزارش ایلنا، بخش های از گفت و گوی احمدی را در ادامه می خوانید:

 

• سه کشور اروپایی در ۱۴ سپتامبر گذشته رسما اعلام کردند که تا آنجا که به خود این کشورها مربوط است، محدودیت‌های موشکی و پهپادی را که مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ قرار است در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ لغو شود، لغو نخواهند کردند.
• آنها مدعی شدند که "نقض گسترده محدودیت غنی‌سازی توسط ایران و نیز محدودیت دسترسی بازرسان به تاسیسات هسته‌ای ایران" دلیل این تصمیم آنها بوده است. اما نکته مهم این است که سه کشور اروپایی روشن کرده‌اند که قصد انجام اقدامی برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن کلیه قطعنامه‌های تحریمی قبلی شورای امنیت علیه ایران را هم ندارند.
• لازم به ذکر است که این سه کشور به این دلیل که همچنان عضو برجام شمرده می‌شوند، مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ امکان فعال کردن مکانیسم ماشه برای‌شان روی کاغذ فراهم است.
• لازم به یادآوری است که در سررسید لغو محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ که هنوز ترامپ در آمریکا بر سر کار بود، سه کشور اروپایی به رغم اصرار آمریکا و اقدام ناموفق سفیر آن کشور در شورای امنیت برای فعال کردن مکانیسم ماشه، حاضر به همراهی با دولت آمریکا برای جلوگیری از برداشتن محدودیت‌های مربوطه نشدند و در سطح ملی و سطح اتحادیه اروپا نیز برخلاف گذشته این بار اقدامی برای درج این تحریم‌ها در قوانین ملی یا قوانین اتحادیه اروپا انجام ندادند.
• در نتیجه، اگرچه تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران لغو شد، اما با وجود جو عمومی نامساعد و نیز ادامه تحریم‌های فراملی آمریکا علیه ایران، نشانه‌های چندانی که حاکی از اقدام ایران به خرید و فروش سلاح باشد، در دست نیست.
• علاوه بر ابعاد حقوقی موضوع، ابعاد اقتصادی و مالی نیز در این قضیه بی‌تاثیر نبوده است. غرب احتمالا امیدوار است که در ارتباط با تحریم‌های موشکی و پهپادی نیز وضعیت مشابهی حاکم شود.
• فکر می‌کنم این موضوع را باید تمام شده تصور کرد. ایران در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی در ۱۴ سپتامبر واکنش نشان داد و نسبت به آن اعتراض کرد. بعید می‌دانم که ایران در شرایط کنونی کار بیشتری بتواند یا بخواهد انجام دهد.
• به دلیل آنکه آمریکا ۵ سال پیش از برجام خارج شده نسبت به مفاد برجام، از جمله پیوست B آن و مسئله تحریم‌های موشکی و پهپادی تعهد خود را در گذشته نقض کرده و این نقض همچنان ادامه دارد؛ اگر چه با سررسید ۱۸ اکتبر نقض بندهای دیگری از قطعنامه ۲۲۳۱ به نقض‌های پیشین از سوی آمریکا اضافه خواهد شد.
• حداقل در شرایط کنونی هیچ نشانه‌ای که حکایت از امکان تحول جدیدی در ارتباط با برجام باشد، مشهود نیست. شواهد و قرائن حاکی است که ایران و آمریکا در چارچوب نوعی «تفاهم نانوشته» با یکدیگر به توافق رسیده‌اند و محتمل است که این تفاهم نانوشته حداقل تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر سال آینده و بعد از آن تا شروع دوره بعدی ریاست جمهوری آمریکا ادامه یابد.