ماموریت زوج پزشکیان-عراقچی در نیویورک

حدیث روشنی- عباس عراقچی در قامت وزیر امور خارجه و رئیس دستگاه دیپلماسی پزشکیان را در سفر به نیویورک همراهی می‌کند. انتخاب عباس عراقچی به عنوان سکاندار وزارت امور خارجه اولین اقدام مسعود پزشکیان برای محقق نمودن رویکرد دولت چهاردهم یعنی تنش زدایی و احیای تعاملات با کشورهای غربی با هدف رفع تحریم ها است. بسیاری از تحلیلگران و ناظران با ترسیم مسیرهایی که دولت باید برای تنش زدایی به آن ها ورود کند، گمانه زنی هایی را در خصوص رایزنی های احتمالی مقامات ایرانی با مقاماتی از کشورهای اروپایی در جریان این سفر مطرح کرده‌اند. اما به نظر می رسد قالب تحلیلگران درباره یک مسئله مهم اتفاق نظر دارند و  ان این است که تشدید تنش‌ها در خاورمیانه و بحران پیچیده اوکراین بزرگ‌ترین موانع در مسیر احیای از سرگیری رایزنی های مقدماتی میان ایران و طرف های غربی خواهد بود. رایزنی های که در وهله اول احتمالا فقط می تواند زمینه های تنش را تا حدی بکاهد. البته که فراهم نمودن مقدمات تنش زدایی نیز در شرایط فعلی دشوار به نظر می رسد. چرا که دولت چهاردهم در شرایطی روی کار امده است که معادلات قدرت در جهان و در منطقه نیز دچار تحولات معناداری شده است. رویارویی مستقیم اسرائیل و حزب الله شرایط منطقه را وارد مسیر پیچیده و خطرناکی کرده است. از طرفی حملات ادامه دار تل آویو به غزه مذاکرات آتش بس را برای بار چندم به بن بست کشانده است. جنگ اوکراین نیز وارد ابعاد تازه ای شده است و همزمان ادعای همکاری موشکی ایران با روسیه نیز سایه این بحران بر روابط ایران و اتحادیه اروپا را سنگین تر کرده است. به نظر می رسد در ارتباط با آمریکا نیز باید تا پایان انتخابات ریاست جمهوری این کشور منتظر ماند. با وجود تمام گزاره‌های مذکور در توصیف شرایطی که دولت چهاردهم با آن مواجه است، نیویورک شاید نخستین مبدا برای آغاز مسیر تنش زدایی و تعامل با غرب باشد. عرصه ای که دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم می تواند از آن برای دستیابی به اهداف ترسیم شده خود فرصت سازی کند.

به بهانه سفر مسعود پزشکیان به همراه تیم دستگاه دیپماسی کشورمان به نیویورک برای حضور در نشست سالانه مجمع عمومی که این بار در سایه دو تنش بی سابقه در خاورمیانه و اروپا برگزار می شود، روزنامه اعتماد با رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت و گو کرده است. قهرمانپور در این باره که آیا در شرایط فعلی با لحاظ کردن چالش هایی که ایران با طرف های غربی مواجه است اساسا امکان رایزنی درباره گزاره های اختلافی موجود میان طرفین وجود دارد و نشست مجمع عمومی می تواند برای رایزنی های احتمالی در آینده میان طرفین فرصت سار باشد یا نه، گفت: مسئله اصلی سطح تعاملات است و موضوع نفی هرگونه ارتباط یا تعامل نیست. در شرایط کنونی بعید است رهبران تروئیکای اروپایی بخواهند با آقای پزشکیان دیدار داشته باشند به این دلیل که شرایط برای این دیدارها مساعد نیست. علاوه بر این میان تهران و آژانس نیز اختلاف نظرهایی جدی وجود دارد. با این همه هیچ چیز غیر ممکن نیست.

مذاکرات در سطوح بالا انجام نخواهد شد

قهرمانپور در پاسخ به سوال اعتماد درباره ابعاد سفر آقای پزشکیان به نیویورک آن هم در شرایطی که نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل زیر سایه دو جنگ در خاورمیانه و اروپا قرار دارد گفت: به نظر می رسد با توجه به شرایطی که در آن قرار داریم دیدارهای مقامات ایرانی با مقامات غربی در سطوح بالا انجام نخواهد شد. با توجه به جنگ اوکراین و تحولات غزه و همچنین تشدید درگیری میان حزب الله  واسرائیل، به نظر می رسد تنش حاکم بر روابط ایران و طرف های غربی نیز افزایش یابد. لذا در این شرایط احتمال اینکه دیدارها در سطوح بالایی انجام بگیرد اندک است. به نظر می رسد دیدارها در سطوح میانه و پایین تر انجام شود و در راستای هماهنگی هایی برای برداشتن گام های بعدی  تعریف گردد. واقعیت امر این است که اکنون شرایط محیطی به گونه ای است که جنگ اوکراین و جنگ غزه  در دستور کار بسیاری از کشورهای غربی قرار دارد و اولویت اصلی آن ها است. از طرفی آمریکا درگیر انتخابات ریاست جمهوری است و هر دو نامزد به نوعی به گزینه پایان جنگ توسط اسرائیل احتیاج دارند. در اروپا نیز مسئله جنگ غزه نگرانی های بیشتری را ایجاد کرده است و جنگ اوکراین هم مزید بر علت شده است. بنابراین شرایط به گونه ای رقم خورده است که اولویت آمریکا و اروپا فعلا مسئله جنگ اوکراین و درگیری های غزه است. به باورم در چنین شرایطی غربی ها با ایران در سطوح بالا مذاکره نخواهند کرد اما ممکن است در سطوح میانی مقدمات مذاکرات آینده طراحی و اجرایی شود.

رایزنی های رسمی میان تهران و واشنگتن تا پیش از انتخابات آمریکا دور از ذهن است

این کارشناس مسائل بین الملل در بخش دیگری از گفت و گوی خود با اعتماد در ارتباط با فرضیه های مرتبط با رایزنی های غیر رسمی میان تهران و واشنگتن نیز خاطر نشان کرد، مسئله اصلی سطح تعاملات است و موضوع نفی هرگونه ارتباط یا تعامل نیست. شما  فرمودید که آیا ملاقاتی میان سران ایرانی و غربی اتفاق خواهد افتاد یا خیر. به نظر من آقای مکرون یا اولاف شولتز یا استارمر احتمالا حاضر نخواهند شد با آقای پزشکیان دیدار داشته باشند به این دلیل که شرایط برای چنین دیدارهایی مساعد نیست. ما در شرایط کنونی هم با آژانس دچار اختلاف هایی هستیم و هم تنش ها در غزه رویارویی ها در لبنان و اخیرا هم کمک های ادعایی ایران به روسیه زمینه ساز اوج گیری اختلاف ها شده است. با این حال هیچ چیز ناممکن نیست. بایدن نیز تعاملات و تبادل پیام ها با ایران را ادامه داده است. کما اینکه اکنون نیز این فرایند در حال اجرا است. اما مسئله مهم برقراری تعاملات در سطح بالا است. دولت بایدن و دموکرات ها اکنون در شرایطی که فقط 42 روز به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است درگیر موضوعی نمی شوند که رقیبشان یعنی دونالد ترامپ از آن به عنوان برگی برنده علیه شان بهره برداری کند. در چنین شرایطی هرگونه توافق یا زمینه سازی برای رایزنی با ایران توسط دموکرات ها برگ برنده ای است در دستان ترامپ که خیلی سریع از آن ها علیه رقیب خود استفاده می کند. بنابراین مسئله اصلی این است که در چه سطحی گفت و گوها و یا دیدارها انجام شود. که در این مورد در سطوح بالا اتفاقی رخ نخواهد داد و در سطوح میانی خواهد بود. از همین رو نمی توان انتظار داشت شخص بایدن پای میز مذاکره نشسته و و در مدت زمان باقی مانده تا انتخابات توافقی را امضا کند.

فضای دو قطبی چالش اصلی در مسیر دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم است

قهرمانپور در ادامه این گفت و گو و در پاسخ به سوالی درباره این که در صورت آمادگی ایران و غرب بالاخص آمریکا برای رایزنی، طرفین چگونه می توانند در باب دو متغیر مورد اختلاف یعنی توانایی موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران به نتیجه دست یابند، آیا این دو متغیر اهرمی فشار در دستان ایران است، گفت: درباره موضوع اهرم و تاثیرگذاری ان باید شرایط کلی کشور را در نظر گرفت و میزان قدرت این اهرم ها را ارزیابی کرد. توسل به اهرم ها مستلزم مقدمات و هماهنگی نهادهای داخلی و نهادهای تصمیم گیرنده است. به عبارتی دیگر در داخل شاهد نوعی رویارویی و اختلاف نظر میان  گروهی که هرگونه رایزنی با غرب را نوعی وابستگی تلقی می کنند و گروهی که خواهان تنش زدایی هستند و برای دیپلماسی اولویت قائل اند، هستیم. مسئله این است که اهرم هایی که در اختیارمان قرار دارد بالقوه است و عملیاتی شدن آن مستلزم تحقق برخی مقدمات می باشد. به این معنی که شخص مذاکره کننده از منظر سیاسی و یا رسانه ای حمایت شود. بله این اهرم ها وجود دارند و ما نیز از وجود آن آگاه هستیم. بارها تاکید کردیم که اتفاقا باید از این اهرم ها استفاده کرد اما مقدمات و شرایط و پیش نیازهای استفاده از این اهرم ها فراهم نیست و این چالش، چالش داخلی است. از همین رو باید اختلاف نظر ها پایان یافته با به حداقل رسیده و نوعی هم صدایی و هماهنگی حاصل شود. به باورم کار پیچیده ای قرار نیست انجام شود. به عنوان مثال آقای عراقچی در جریان رایزنی ها متعهد شوند که از طریق گروه های مقاومت فرایند صلح را محقق خواهند کرد، حال اگر ایشان در قامت دیپلمات به کشور بازمی گردد با چه واکنشی مواجه خواهد شد؟ رسانه هایی چون صدا وسیما از مواضع ایشان حمایت می کنند؟ در ارتباط با طرفین رایزنی چکشورهای غربی) نیز این فرضیه صدق می کند. مشکل سیاست خارجی ما قطبی شدن است که مانع از آن می شود که بتوانیم در سیاست خارجی از اهرم ها و ابزارهایی که در اختیار داریم، استفاده کنیم. تصمیم سازی ها در عرصه سیاست خارجی سخت و دشوار هستند، در تمام دنیا همین گونه است.  به این دلیل که بسیاری از تصمیم ها با تمامیت ارضی و استقلال کشور ارتباط نزدیک دارد از همین رو بسیار بحث برانگیز است. با این حال در بسیاری از کشورها نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیرنده و نیروهای سیاسی با یکدیگر هماهنگ می شوند و رویکرد کدیگر را تضعیف نمی کنند. در ایران به واسطه همین چند صدایی ها و هدم هماهنگی ها، تفسیرمان تحولات مهم با واقعیت های حاکم همخوانی ندارد.

برنامه موشکی ایران خط قرمز است

قهرمانپور در پاسخ به این سوال که مهمترین موانع اختلافی میان ایران و امریکا همان برنامه موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران است یا موارد دیگر نیز مطرح است گفت: اختلافات بنیادی میان ایران و آمریکا وجود دارد. ترجمان ساده اظهارات آقای عراقچی در این موارد این است که ایران در باره حمایت از محور مقاومت حاضر به مذاکره نیست. یا حزب الله خط قرمز ایران است و قبل از این هم گفته شده است که ما در باب این موضوعات مذاکره نمی کنیم. یا کنار گذاشتن فناوری هسته ای جز خطوط قرمز ایران است. ایران این موارد را صراحتا اعلام کرده است. مسئله ادعایی تحویل موشک به روسیه نیست.  مسئله ایران این است که تا زمانی که به لحاظ امنیتی تهدید می شود، برای افزایش توان خود در این زمینه باید موشک بسازد و این موضوع قابل مذاکره نیست. از همین رو نمی توانند از ایران بخواهند توان موشکی اش را افزایش ندهد یا برنامه هسته ای خود را متوقف کرده و دست از حمایت از محور مقاومت بردارد. طبیعتا در چنین شرایطی ایران صراحتا اعلام خواهد کرد که با پذیرش خطوط قرمز خود( گزاره هایی که در بالا بدان ها اشاره شد) رایزنی خواهد کرد؛ غرب باید بپذیرد که محور مقاومت وجود دارد و ذیل آن وارد گفت و گو شویم. تا کنون ایران درباره محور مقاومت رایزنی نداشته و گفت و گوها پیرامون برنامه هسته ای جریان داشته است. درباره مسئله موشکی نیز هیچ پیمان بین المللی الزام آوری وجود ندارد. بنابراین ایران می گوید در زمینه محدود کردن فعالیت موشکی نیز تعهد و الزامی نخواهیم داشت.

برداشت متفاوت از تحولات بیرونی شکاف ها میان ایران و غرب را افزایش داده است

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه و در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه قادریم موانع حاکم در مسیر رایزنی ها را کنار بزنیم، خاطر نشان کرد: دیپلماسی یعنی حتی می توان در شرایط جنگی هم وارد مذاکره شد. مسئله بده بستان است. منظور آقای عراقچی این است که ما درمورد اوکراین رایزنی خواهیم کرد منوط به این که امتیازی در اختیار تهران قرار بگیرد. به عنوان مثال ایران ممکن است ارسال تجهیزات نظامی را متوقف کند مشروط بر این که اروپا دست از تحریم ایران بردارد، این می شود معامله. ایران نمی گوید ما مذاکره نمی کنیم اما چیزی را از اروپا در مذاکره طلب می کند که اروپا حاضر به دادن ان نیست. به عبارتی دیگر اروپا معتقد است و این منطق را دارد که این امری طبیعی است که ایران به روسیه کمک نظامی نکند. ایران می گوید ما خودمان درباره حمایت یا عدم حمایت از بازیگری خود تصمیم گیری می کنیم. حال اگر شما می خواهید که ما ارسال تجهیزات نظامی به روسیه را متوقف کنیم باید امتیازی در قبال آن به ما بدهید. در این مقطع است که چالش ایجاد می شود. اختلاف در برداشت دو طرف از یک موضوع این چالش را ایجاد می کند. مثلا ما معتقدیم مقاومت حق طبیعی فلسطین است اما اروپایی ها معتقدند که مقاومت در نقاطی دست به اقدام تروریستی می زند. ما معتقدیم که ایران یک کشور مستقل است و می تواند تسلیحات خود را در اختیار متحدان و دیگر بازیگران که صلاح می داند قرار دهد، اما اروپایی ها معتقدند تهران تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل و آمریکا قادر به چنین فعلی و انفعال هایی نیست. اروپا همچنین مدعی است که حمله روسیه به اوکراین تجاوز به خاک این کشور است و هرگونه حمایتی از روسیه؛ حمایت از حمله ای تجاوزکارانه محسوب می شود و خلاف حقوق بین الملل است.از همین رو می توان گفت شاهد برداشت های متناقض و متضادی میان طرفین هستیم. مذاکره منتفی نیست اما مسئله اصلی امتیازاتی است که میان طرفین مبادله می شود. اروپا فعلا نمی خواهد در ارتباط با اوکراین به ایران امتیازی بدهد. اما در ایران این برداشت وجود دارد که اروپایی ها باید به ما این امتیاز بدهند. اما اروپایی ها تاکید دارن که حمله روسیه به اوکراین حمله ای تجاوزکارانه است و کشوری که به روسیه کمک نمی کند به تعهدات منشور سازمان ملل عمل کرده و نباید انتظار داشته باشد که حمایت یا امتیازی دریافت کند. منطق و نوع نگرش دو طرف به یک موضوع فاصله زیادی از یکدیگر دارد. این موضوع باعث می شود کار ما طی روزهای آینده سخت تر هم شود. ایران ه تنهایی بازی می کند و می گوید یا امتیازی بدهید وگرنه بازی شما را در اوکراین را برهم خواهم زد. کشورهای غربی معتقدند که شما خود ناقض حقوق بین الملل هستید و نمی توانید از ما امتیازی در این رابطه بگیرید آن هم بابت عمل به یک تعهد یعنی کمک نکردن به روسیه. متاسفانه این فاصله موجود میان برداشت های متفاوت و نگاه های به شرایط و صحنه و نظم و نظام بین الملل روز به روز افزایش است و می تواند شرایط را هم برای ما و هم برای غربی ها دشوارتر کند. اگر این شرایط تداوم یابد وارد مسیری می شویم که تقابل بر همکاری غلبه پیدا می کند. این فقط مسئله آقای پزشکیان و یا دولت جدید نیست. واقعیت شرایطی است که با آن روبه رو هستیم و در دنیای واقعی وجود دارد.

باید توازن میان شرق با غرب را به عرصه سیاست خارجی بازگرداند

قهرمانپور در پاسخ به سوال در باب این که با وجود تداوم تشدید تنش ها با کشورهای اروپایی تا زمان مقضی شدن قطعنامه 2231 احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه وجود دارد یا خیر، گفت:  اخباری از گوشه و کنار به گوش می رسد مانند اینکه اخیرا آمریکا بیانیه داده است که روسیه و چین و ایران درصدد اختلال در انتخابات آمریکا هستند. حتی دو هفته پیش سازمان اطلاعاتی نیوزلند ادعاهایی را درباره تلاش های خلاف موازین بین الملل روسیه و چین و ایران منتشر کرد. براساس این گزارش های ادعایی ایران و روسیه و چین قصد دارند در هماهنگی با یکدیگر نظم بین المللی را مختل و تضعیف کنند. این خط جدیدی است که در ادامه همان مسیر ایران هراسی تبین شده که در شکلی جدید مطرح می شود. آنچه که متاسفانه ما در عمل می بینیم به معنای قدم گذاشتن در مسیر تشدید تنش ها است و دولت آقای پزشکیان در حوزه سیاست خارجی ماموریت دشواری دارد.  شرایط بسیار حساس است و در این شرایط حساس هرگونه اشتباه کوچک و اشتباه محاسباتی می تواند پیامدهای سنگینی برای بازیگران داشته باشد. اروپا به شدت خط و نشان می کشد. حتی روابط اروپا و چین مانند گذشته نیست. اروپایی ها علاوه بر روسیه حتی نسبت به چین نیز بدبین شده اند و این مسئله مهمی برای سیاستمداران و تصمیم گیران کشور ما است که ببینند که در کجا ایستاده اند. عده ای معتقدند که ما میان شرق و غرب یک جبهه را انتخاب کرده و با بازیگران همان جبهه هم صدا شویم. اما آنچه که ادبیات سیاست خارجی به ما آموخته است این است که نمی شود انقدر نگاه ساده بینانه داشت. به بیانی دیگر هم صدایی صرف با بازیگرانی چون چین و روسیه و عدم تعامل با غرب طبیعتا نتایج ملموسی برایمان نخواهد داشت. هم تجربه تاریخی و هم واقعیت های موجود نشان می دهد که ما باید به سمت سیاست ایجاد توازن برویم و از اینکه در کنار یک بازیکن خاص قرار بگیریم اجتناب کنیم. بر استقلال در تصمیم گیری  تاکید داشته باشیم تا بحث ها در این رابطه که ایران در کنار روسیه و چین مخل امنیت و یا حقوق بین الملل هستند کمرنگ شود.

نتیجه انتخابات آمریکا تعیین کننده است/ در کوتاه مدت مکانیسم ماشه فعال نمی شود

قهرمانپور در پاسخ به سوال اعتماد در این باره که در بدبینانه ترین سناریو آیا این امکان وجود دارد که کشورهای عضو برجام تا قبل از منقضی شدن قطعنامه 2231 مکانیسم اسنپ بک را عملیاتی کنند یا خیر گفت: بستگی به تحولات آمریکا دارد. اگر پیروز انتخابات ریاست جمهوری دموکرات ها باشند و خانم کامالا هریس وارد کاخ سفید شود به نظر می رسد امکان توافق وجود دارد. اما اگر ترامپ پیروز شود کار برای ایران سخت تر خواهد شد. ترامپ اصولا فردی است که تعامل با او ویژگی های خاص خود را دارد. جمهوری اسلامی نیز حاضر نیست هزینه تعامل و توافق با ترامپ را در داخل کشور بپردازد. از طرفی تحولان منطقه و روند جنگ غزه و جنگ اوکراین نیز تعیین کننده است. چرا که این مسئله برای اروپا خیلی اهمیت دارد. اگر شاهد تشدید تنش ها در اوکراین باشیم بعید نیست مواضع اروپا در قبال ایران حتی از آمریکا هم تندتر شود. شرایط بسیار شکننده است و به تحولات منوط است. ممکن است اتفاقات ما را به سمت توافق پیش بررد و یا بالعکس تنش ها بیشتر شود.  ما نیز می توانیم و اروپا هم این عاملیت را دارد که از تشدید تنش ها جلوگیری کنیم. شرایط محیطی شرایط سخت و دشواری هم برای ما و هم برای اروپایی ها است.

بعید است ایران از « ان پی تی» خارج شود

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در تشریح تبعات فعالسازی مکانیسم اسنپ بک توسط کشورهای اروپایی و احتمال خروج ایران از ان‌پی‌تی به عنوان اقدام متقابل گفت:  بحث خروج از «ان پی تی» مسئله ای جداگانه است. مسئله خروج در ماده 10 «ان پی تی» تعریف شده است. در ماده 10 این توافق مانند سایر توافق ها آمده است که هر کشوری که منافع عالیه خود را به واسطه حضور در پیمان ان‌پی‌تی در تهدید می بیند می تواند با تقدیم یادداشتی به شورای امنیت آن هم 90 روز پیش از خروج اعلام کند که قصد خروج دارد. اما تفسیر جدیدی که از ماده 10 ان‌پی‌تی ارائه شده و در کنفرانس مقدماتی بازنگری ان‌پی‌تی تایید شده است خروج از ان‌پی‌تی خودکار نیست و باید به تایید شورای امنیت سازمان ملل برسد. کمااینکه خروج کره شمالی از ان‌پی‌تی توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته نشده است. این به معنای آن است که حتی کشوری که از ان‌پی‌تی خارج می شود در قبال اقداماتی که در زمان عضویت در این پیمان انجام داده است مسئولیت دارد و با خروج از این پیمان مسئولیت های این کشور منتفی و تمام نمی شود. خروج از ان‌پی‌تی بر خلاف سایر پیمان ها خروجی خودکار نیست بلکه فرایند پیچیده ای دارد که به تایید شورای امنیت نیاز دارد. شورای امنیت نیز در شرایط کنونی بعید است چنین مجوزی ای بدهد. کره شمالی زمانی که در سال 2002 خواست از ان‌پی‌تی خارج شود درگیر تنش های جدی بود. از همین رو خروجش موجب شد تا این کشور درگیر فضایی تازه شود. ایران چنین تصمیمی ندارد و سعی می کند به توافق برسد. آقای عراقچی هم این موضوع را تایید کردند. چنین سناریوهایی بدبینانه است.

روسیه و چین دست ایران را خوانده اند

قهرمانپور در پاسخ به دیگر سوال اعتماد در این رابطه که در صورت فراهم شدن مقدمات رایزنی هایی در راستای تنش زدایی با طرف های غربی عملکرد چین و روسیه را چگونه قابل ارزیابی می کنید، گفت: از قدیم و به لحاظ تاریخی در ایران بیگانه هراسی وجود داشته است. به عنوان مثال نگاه بدبینانه ای به روس ها وجود دارد.اما واقعیت این است که روسیه بازی خود را جلو می برد. پرواضح است که روسیه از نزدیکی ایران و غرب خوشحال نیست اما اینکه فرض کنیم روابط با غرب به اراده روسیه بستگی دارد خیلی خوشبینانه است و با اصول سیاست خارجی و روابط بین الملل نیز همخوانی ندارد. طبیعی است که روسیه تمایل ندارد ایران به غرب نزدیک شود و یا چین تمایل دارد ایران به سیاست این کشور کمک کند  تا نظم بین المللی موجود را تضعیف کند. این موضوع بستگی به این دارد که ایران چگونه بازی می کند. اگر بخواهیم وارد بازی شویم که دیگران می خواهند و امتیازی نگیریم به خود ما بر می گردد. اینکه با روسیه چه چگونه جلو برویم باید سیاست متوازن و کنش متوازن داشته باشیم. دلیلی ندارد که به خاطر یکی با دیگری قطع رابطه کنیم. روسیه بازیگری است مانند سایر بازیگران. ما هم فرصت هایی داریم که می توانیم از روابط  با روسیه بهره ببریم اما این مسئله مستلزم این است که در این مسیر ابتکار عمل و چابکی و مهارت و اجماع نظر  داشته باشیم این تصویری که از ایران وجود دارد مبنی بر اینکه سیاست کشور همین است و لا غیر و سیاست ایران تغییری نمی کند. این نگاه را باید عوض کنیم تا سایر بازیگران به با ما وارد تعامل شوند. این همان رویکردی است که ترکیه  و اندونزی بدان متوسل شده اند. اینگونه نباشد که سیاست ما از قبل معلوم باشد و خود را وارد زمین بازی کنیم و دست هایمان بسته بماند. مسئله ما این است. ترکیه هم به اوکراین پهپاد می دهد و هم با روسیه همکاری می کند. هم عضو ناتو است و هم با چین همکاری دارد. ایران تنها کشوری نیست که به لحاظ نظامی با روسیه همکاری دارد، سایر بازیگران نیز ممکن است در این زمینه با مسکو تعاملاتی را داشته باشند و تحریم نشوند، چرا که این گروه از بازیگرتن دست بسته نیستند و  گزینه های های دیگری نیز در اختیار دارند. متاسفانه فقدان انعطاف در سیاست خارجی ما باعث شده است که دست ما بسته بماند و بازیگران غربی نیز می دانند که گزینه های ما محدود هستند. وقتی ما در سیاست خارجی به گونه ای بازی می کنیم که باب میل روسیه است چرا این کشور می بایست امتیازی در اختیارمان قرار دهد. بنابراین ما نمی توانیم از روسیه انتقاد کنیم که چرا در قفقاز منافع ترکیه را بیشتر مد نظر قرار می دهد. به این دلیل که رفتار ترکیه قابل پیش بینی نیست. ما فکر می کنیم کشوری که رفتار اینگونه داشته باشد در سیاست بین الملل کشوری دورویی است. خیر کشورها دنبال منافع خودشان هستند. بحث اصلی این است که باید انعطاف بیشتری در سیاست خارجی داشته باشم تا هر کشوری که قصد دارد با ایران وارد تعامل شود بداند گزینه های زیادی داریم و اگر با ما توافق نکند ما با کشور دیگری وارد توافق می شویم. زمانی که روسیه می داند ما نمی توانیم با غرب توافق کنیم مشخص است که از این فرصت استفاده می کند.

بهبود روابط ایران و آژانس منوط به توافق تهران با غرب است

قهرمانپور در باب دیدار احتمالی آقای پزشکیان با رافائل گروسی در آینده نزدیک و اینکه می توان انتظار تحولات خاصی در روابط میان ایران و آژانس بعد از این دیدار داشت یا خیر گفت: تعامل ایران با آژانس به محیط بیرون از این نهاد بستگی دارد. آقای گروسی یکی دو سال پیش صراحتا از اروپایی ها انتقاد کرد که موضوع ایران را از دستور کار خارج کردند. این تحول بزرگ در روابط ایران و آژانس زمانی اتفاق خواهد افتاد که ایران و غرب مشخصا آمریکا در بیرون از آژانس به یک توافقی دست یابند. بعد از این است که هم ایران در چهارچوب این توافق نوع روابط خود را با آژانس بازتعریف خواهد کرد هم آژانس می تواند امیدوار باشد که ایران به تعهداتی که از آن ها خارج شده است مجددا بازگردد. گزارش اخیر آژانس نیز تقریبا همین معنا را می دهد که روابط ایران و آژانس در یک بن بستی قرار دارد. طبیعتا از ایران انتظار دارند که به تعهدات خود بازگردد و ایران نیز بازگشت به تعهدات خود را منوط به این موضوع کرده است که تحریم ها لغو شود و توافقی صورت گیرد. مسئله این است که باید در بیرون از آژانس باید منتظر بمانیم که ایا از نیویورک دود سفیدی بلند می شود و تا چه حد این دیدارها در سطوح بالا خواهد بود. آیا اظهار خوشبینی دو طرفه است. در آن صورت می توانیم بگوییم روابط ایران و آژانس به سمت بهبودی می رود و یا بن بست فعلی ادامه خواهد داشت.

دستگاه دیپلماسی دولت پزشکیان مسئولیت سنگینی بر دوش دارد

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به سوال پایانی اعتماد در این باره که آیا سفر آقای پزشکیان حامل دستاورد قابل توجهی خواهد بود یا خیر گفت: قطعا دستاورد خواهد داشت اما سوال این است، در چه سطحی؟ در سطح بالا ؟ خیر دستاوری ندارد. شرایط امریکا و اروپا به گونه ای نیست که انتظار دستاورد خیلی بزرگی را داشته باشیم. اما در ایران امید اندکی با آمدن آقای پزشکیان ایجاد شده است. اما در آن سوی میدان اینگونه نیست. در امریکا شرایط تغییری نکرده است. در منطقه شرایط درگیری ها به مراتب بدتر شده است. معادلات در اوکراین پیچیده تر شده است. آمریکا درگیر انتخابات ریاست جمهوری است. و مهمتر اینکه ما در سیاست بین الملل آنقدر وزنی نداریم که امریکایی ها و اروپایی ها بخواهند خود را ناگزیر به توافق با ما بدانند. واقعیت این است که وزن ما در اقتصاد جهانی به گونه ای نیست که طرف غربی مجبور باشد با ما توافق کنند. ما نیز بگوییم باقی کارهای خود را تعطیل کنید و با ایران وارد توافق شوید. این باعث تاسف و ناراحتی است. ما از سمت خودمان امیدواریم چرا که یک فردی روی کار امده است که حرف از تعامل و تنش زدایی می زند اما شرایط دیگر شرایط سال 2000 نیست. کمااینکه بعد از 11 سپتامبر شرایط ما دیگر به قبل از آن بازنگشت. علی رغم اینکه دولت اصلاحات در ایران روی کار امد و می خواست تنش زدایی کند و پیشنهاداتی هم ارائه کرد اما به نتیجه ای نرسید چرا که در آمریکا شرایط تغییر کرده بود. شرایط امنیتی حاکم و مسئله تروریسم مطرح شده بود. 11 سپتامبر بود و آمریکا در آستانه حمله به عراق قرار داشت. در این شرایط معلوم بود شرایط به نفع مذاکره نیست. اکنون نیز در درون کشور ما اتفاق خوبی افتاده است اما شرایط مناسبی در طرف مقابل وجود ندارد. ما باید این موضوع را ارزیابی کنیم که آن ها تا چه اندازه خود را مجبور به توافق با ایران می بینند و اگر توافق نکنند شرایط برای ان ها بدتر خواهد شد یا خیر.