آتش‌بس در غزه نزدیک است؟

«نقش تقویت فرضیه آتش‌بس در پاسخ مشروع» عنوان یادداشت عبدالرضا فرجی‌راد برای روزنامه اعتماد است که در آن آمده: به نظر می‌رسد همزمان با حملات موشکی محدود اسراییل به ایران فرضیه به نتیجه رسیدن مذاکرات آتش‌بس در غزه و لبنان طی روزهای اخیر تقویت شده است. در این راستا اشاره به این گزاره اهمیت دارد که ایران احتمالا ملاحظاتی را در راستای پاسخ تلافی‌جویانه خود به حملات محدود اخیر رژیم اسراییل درنظر دارد. یکی از ملاحظات پایان دادن به کشتارهای افسارگسیخته اسراییل در غزه و لبنان طی ماه‌های اخیر است، بنابراین در شرایط کنونی اولویت جمهوری اسلامی ایران برقراری آتش‌بسی تاثیرگذار است. البته که بنابر برخی تحلیل‌ها رایزنی‌هایی در جریان است و اقداماتی در زمینه محقق نمودن این پلن در حال انجام شدن است. میانجی‌ها نیز در حال مشورت‌هایی با ایران هستند و قطعا نقش ایران در این فرآیند تاثیرگذار خواهد بود. کشورهای مختلفی از ایالات‌متحده گرفته تا قطر و مصر و سایر کشورها در حال تحرکاتی برای برقراری آتش‌بس و ذیل آن بازگشت صلح و امنیت به منطقه هستند.

در رابطه با لبنان نیز فرانسوی‌ها و مقامات دولت لبنان و همچنین نبیه بری رییس پارلمان این کشور در حال رایزنی‌هایی برای توافق هستند. امیدواری‌هایی نیز در این زمینه ایجاد شده و طرفین به نوعی شرایط آتش‌بس را پذیرفته‌اند؛ اینکه بر چه اساسی برقرار شود، رایزنی‌ها درخصوص جزییات آن همچنان ادامه دارد، لذا جمهوری اسلامی به دنبال این نیست که با انجام اقدام تلافی‌جویانه دیگری تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارتی دیگر ایران به دنبال پایان دادن به جنایات رژیم اسراییل در غزه و لبنان است. همزمان نزاع‌های انتخاباتی در امریکا نیز تحت تاثیر تحولات خاورمیانه قرار گرفته به شکلی که در آخرین نظرسنجی‌ها کامالا هریس با اختلاف رای اندک از دونالد ترامپ عقب افتاده است. مساله انتخابات امریکا برای دموکرات‌ها جنبه شخصی پیدا کرده و بسیار اهمیت دارد که بتوانند ترامپ را در این کارزار شکست دهند. به بیانی دیگر پیروزی در رقابتی که میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان جریان دارد بعدی حیثیتی پیدا کرده است، لذا برای مقامات دولت فعلی امریکا کاهش تنش میان ایران و اسراییل از اهمیت بسیاری برخوردار است، چراکه آرای انتخاباتی دموکرات‌ها را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار می‌دهد..

 از همین رو بایدن نمی‌خواهد تهران به این حمله پاسخ دهد و همزمان تلاش دارد تا رایزنی‌های غیرعلنی برای برقراری آتش‌بس در منطقه در غزه و لبنان به سرانجام برسد و نتیجه کارزار را به نفع کامالا هریس بازگردانند. لذا تصور می‌کنم در مجموع شرایط به گونه‌ای است که ایران به واسطه عدم تمایل به تشدید تنش بعید است فعلا پاسخ قابل‌توجهی به اقدام اخیر رژیم اسراییل بدهد. ضمن اینکه حملات موشکی اخیر رژیم اسراییل در مقایسه با عملیات روانی که این رژیم طی هفته‌های اخیر به کار گرفته بود محدود اما در ابعاد متنوعی صورت گرفت؛ اما در حد و اندازه‌ای نبود که به دنبال بزرگنمایی آن باشیم. هر چند که خساراتی نیز وارد و تعدادی از درجه‌داران ارتش در دفاع از مرزها به شهادت رسیده‌اند. البته که این تهاجم رژیم اسراییل در مقایسه با عملیات وعد صادق2 ایران نیز به مراتب ضعیف‌تر بود، لذا در مجموع می‌توان گفت امکان بازگشت آرامش به منطقه تقویت شده است. اگرچه این به معنای پایان تمامی تنش‌ها نیست با این حال نسبت به ماه‌ها و هفته‌های اخیر آرامش بیشتری مورد انتظار است. چه بسا در لبنان نیز اگر رایزنی‌ها برای برقراری آتش‌بس به نتیجه برسد شرایط به مراتب بهتر خواهد شد.

با این حال این گزاره را باید لحاظ کرد که اگر اسراییل مجددا دست به تحرکات تهاجمی بزند اقدام تلافی‌جویانه و مشروع ایران براساس شرایط و مقتضیات موجود انجام خواهد شد. در شرایط کنونی اولویت جمهوری اسلامی ایران برقراری آتش‌بس و پایان جنگ است. مولفه‌های مهمی برای رایزنی‌ها درخصوص برقراری آتش‌بس مطرح شده است؛ احتمالا مهم‌ترین آن دادن امتیازاتی ازسوی واشنگتن به تل‌آویو است. دو سیستم تاد که در سرزمین‌های اشغالی مستقر شده است یکی از نشانه‌های انعطاف امریکا در قبال اسراییل است، چراکه پیش از این درخواست تحویل این سامانه به امریکا داده شده بود و هر بار تل‌آویو با پاسخ منفی واشنگتن مواجه شد. به‌واقع بسته پیشنهادی که جزییات آن در رسانه‌ها منتشر شد در این راستا به مقامات اسراییلی از سوی امریکا ارایه شد. هر چند که نتانیاهو نیز به این بسته پیشنهادی نیاز داشت. دومین مولفه موقعیت سرزمینی اسراییل است. به لحاظ جغرافیایی سرزمین‌های اشغالی وسعت چندانی ندارد و صرفا دارای چند شهر مهم است. لذا برخورد جدی با ایران برای مردم این رژیم وحشت‌آفرین است.

فارغ از آن اقتصاد این رژیم دچار اختلال شده است. جامعه مدنی و آرامش روانی مردم نیز به ‌طور کامل به‌هم ریخته است. بسیاری از ساکنین مجبور به مهاجرت شده‌اند. ایران در دو اقدام اخیر خود نشان داد اگر اسراییل قصد داشته باشد وارد ماجراجویی‌های جدیدی علیه کشورمان شود حتما قدرت خود را در قالب پاسخ تلافی‌جویانه به نمایش خواهد گذاشت، ضمن اینکه اسراییل علاوه بر کشتاری که در غزه و لبنان به راه انداخت خود نیز از این جنایات ضرباتی را متحمل شده است که اگر قرار بر توافقی در راستای ایجاد آتش‌بس باشد توجیهی برای این رژیم جهت بازگشت به شرایط پیش از آتش‌بس وجود نداشته باشد. طبیعتا اگر حملاتی از سوی رژیم اسراییل با وجود برقراری رسمی آتش‌بس صورت بگیرد، گروه‌های مقاومت نیز وارد عمل خواهند شد. لذا تصور نمی‌کنم اسراییل قصد ماجراجویی تازه داشته باشد. به عبارتی دیگر تصور می‌شود جامعه اسراییل دیگر توان و تحمل پذیرش این شرایط را ندارد.