برای توافق بزرگتر بین ایران و آمریکا بحران بین ایران و اسرائیل باید مهار شود

 سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق و کارشناس ارشد سیاست خارجی ایران در گفت و گو با العربیه از وضعیت حاکم بر رابطه جمهوری اسلامی ایران و ایالات  متحده آمریکا در آستانه بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب انتخابات اخیر به کاخ سفید سخن گفته است.

به گزارش جماران، موسویان در این گفت و گو تاکید کرده که معتقد است رئیس جمهور جمهوری خواهی که سابقه خوبی از خود در ذهن دولتمردان ایرانی باقی نگذاشته می تواند در دوره جدید با تهران به توافق دست پیدا کند.

چرا در ایران گفته میشود که ترامپ در مورد سیاست ایران در دوره جدید ریاست جمهوریش از نتانیاهو پیروی خواهد کرد ؟

این مطلب بدین دلیل اظهار می شود که ترامپ در دور اول ریاست جمهوری اش از خواسته های نتانیاهو پیروی کرد. اما من معتقدم نمی توان به طور قطعی گفت که ترامپ در دور جدید الزاما سیاستهای دوره قبلی در مورد ایران را دنبال خواهد کرد، چون او در کمپین انتخاباتی گفت که هدفش خاتمه دادن به جنگ های خاورمیانه است. ما اکنون با دو جنگ اسرائیل علیه فلسطینی ها در غزه و کرانه باختری و نیز جنگ علیه کشور لبنان مواجه هستیم؛ به اضافه تقابلات نظامی ایران و اسرائیل. اگر ترامپ بخواهد به جنگ غزه خاتمه دهد، مستلزم آتش بس فوری، تخلیه غزه توسط نیروهای اسرائیل، تبادل اسرا و گروگانها، بازگشت 2/3 میلیون آواره فلسطینی به غزه و بازسازی غزه است. علاوه بر آن، حل پایدار مسأله فلسطین هم از طریق اجرای قطعنامه های سازمان ملل در مورد راه حل دو دولت ممکن است. خاتمه دادن به جنگ لبنان هم مستلزم اجرای قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل است.

اگر سیاست عملی ترامپ بر این اساس باشد، او می تواند در این چارچوب به دو جنگ مذکور خاتمه دهد. این دستاورد زمینه مناسب برای ختم تقابلات نظامی اسرائیل و ایران را فراهم خواهد کرد. در نهایت هم اگر ترامپ بخواهد به خصومت های آمریکا با ایران خاتمه دهد، نیازمند ختم تقابلات متقابل نظامی بین اسرائیل و ایران خواهد بود.  

آیا با روی کار آمدن ترامپ، ایران پاسخ حمله نظامی اخیر به اسرائیل را خواهد داد؟

مقامات ایران رسما اعلام کرده اند که قطعا پاسخ اسرائیل را خواهند داد. در عین حال ممکن است که ایران عجله نکند تا ببینند که آیا آمریکا به جنگ اسرائیل علیه لبنان و غزه خاتمه می دهد یا خیر؟ اگر جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان خاتمه یابد، ممکن است موجب خویشتنداری ایران شود؛ اما اگر اسرائیل به جنایات خود ادامه داده و جنگ را تشدید کند، ایران پاسخ خواهد داد.

 روابط ایران و آمریکا در دوره جدید ترامپ را چگونه پیش بینی می کنید؟

در ایران ما از ابتدای انقلاب تا کنون با دو طرز تفکر مواجه بوده ایم. یک طرز تفکر معتقد است که هیچ فرقی بین دموکرات ها و جمهوریخواهان نیست، چون سیاست آمریکا مبتنی بر تغییر رژیم و انزوا و تجزیه ایران است. بنابراین، مذاکره با آمریکا بیهوده است و نباید به آمریکا اعتماد کرد و اگر مذاکره و توافقی هم بشود، آمریکا به آن پایبند نخواهد بود و تخلف خواهد کرد.

تفکر دومی در ایران هم معتقد است علیرغم همه این بدبینی ها، بهتر است که با آمریکا گفت و گو و تعامل داشته باشیم. در مقطع فعلی در ایران پزشکیان رئیس جمهور است که یک فرد معتدل و معتقد به سیاست تعامل و گفت و گوست. دولت پزشکیان برای یک توافق هسته ای جدید، رفع تشنجات در روابط با کشورهای منطقه و حتی کاهش خصومت های جاری بین ایران و بلوک غرب شامل آمریکا و اروپا، نیز آماده است. دولت او تلاش می کند که ایران به عضویت اف ای تی اف در آید تا مشکلات روابط بانکی ایران باجهان حل شود و شبهات در مواردی همچون پولشویی و غیره از بین برود.

لذا باید ببینیم که سیاست عملی ترامپ با ایران چه خواهد بود. ترامپ در مبارزات انتخاباتی اخیر دو مطلب مثبت و سازنده اعلام کرد. یکی اینکه بدنبال سیاست تغییر رژیم در ایران نیست و دوم اینکه صرفا خواستار این است که ایران بمب هسته ای نداشته باشد. اینکه دولت ترامپ بدنبال تغییر رژیم در ایران نباشد، این بسیار مهم است. اگر این دوخواسته عملی ترامپ باشد، حصول توافق با دولت معتدل پزشکیان در موضوع هسته ای براساس محورهای ذیل ممکن است:

اجرای بدون تبعیض و کامل معاهده عدم اشاعه هسته ای(ان.پی.تی)

شفافیت کامل برنامه هسته ای ایران شامل مکانیزم های کامل راستی آزمایی

برداشتن تحریم ها توسط آمریکا و سایر قدرتهای جهانی

عاری سازی کل خاورمیانه از سلاحهای هسته ای. راه حل پایدار عدم بمب هسته ای برای کل منطقه است که نیازمند تحقق اجرای قطعنامه های سازمان ملل در مورد عاری سازی خاورمیانه از سلاح های هسته ای و کل سلاح های کشتار جمعی است. در این مورد باید تأکید کنم که ایران به همه قطعنامه های عاری  سازی خاورمیانه از سلاح  های هسته ای و کشتار جمعی در 50 سال گذشته رأی داده است.

آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران فتوای مذهبی در مورد منع سلاح های هسته ای و کشتار جمعی صادر کرده است. لذا عنصر دیگر توافق جدید هسته ای با ایران می تواند عملیاتی کردن فتوای مذهبی رهبر عالی ایران باشد.

 نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل اعلام کرده که ما دستمان برای حمله به هرنقطه ای در ایران باز است. نظر شما راجع به این اعتماد به نفس او در مورد نفوذ کامل در ایران چیست؟

شما متقابلا هم از اسرائیلی ها شنیده اید که ایران در سطحی به اسرائیل نفوذ کرده که حتی وزیر اسرائیلی هم به جرم جاسوسی برای ایران دستگیر شد و همین هفته اخیر هم تعدادی از اتباع اسرائیل به اتهام جاسوسی برای ایران دستگیر کردند. هر دو طرف در این مورد مدعی هستند که دستمان برای نفوذ در هر سطحی در کشور متقابل باز است. واقعیت این است که این موضوع یک نگرانی متقابل اسرائیل و ایران است. اما نهایتا اگر ما بخواهیم در منطقه صلح و ثبات داشته باشیم و اگر بخواهیم توافق بزرگتری بین ایران و آمریکا داشته باشیم، باید بحران جاری بین ایران و اسرائیل مهار شده و خاتمه یابد.