جای خالی علی حاتمی

اعتمادآنلاین| امروز بیست و دومین سالمرگ علی حاتمی است. در میانه اوضاع و احوال آشفته این روزهای سینما و درگرماگرم بحران در سینمای ایران، یادکرد از او به عنوان یکی از ایرانی ترین سینماگران ایرانی می تواند یادآور بزرگی و حشمت سینمای پرافتخار ایران باشد.

نگاه دلنگران حاتمی به حفظ ساختار سنّتی خانواده ایرانی در بسیاری از آثارش هویداست و احساس وظیفه برای دراماتیک کردن زوایای گوناگون تاریخ، به ویژه دوره قاجاریه به این سو، دستمایه بسیاری از فیلم ها، فیلمنامه‌ها و قصه‌های او قرار گرفته است. دلبستگی حاتمی به ادبیات و نثر فاخر پارسی و آشنایی او با فرهنگ فولکلور ایرانی موجب شده است که نشانه های ایرانی به وضوح خود را چه در مضمون و چه در ساختارِ فیلم هایش، نشان دهد.

اصرار ارزشمند حاتمی بر نمایش و تائید مفاهیمی چون پاسداشت آئین های ایرانی، حفظ آداب و سنن، اخلاق و منش ایرانی، استفاده وافر از امثال و حِکَم و حکایت‌های پارسی در بستر نثر فاخر ایرانی، نمایش هنرهای اصیل ایرانی، ترویج آدابی چون تکریم بزرگان، جوانمردی و پهلوانی، تاکید بر هویت ایرانی، نمایش زیبایی های خط و زبان ایرانی، اصرار بر معماری، دکوراسیون، اکسسوار و لباس ایرانی و بسیاری دقت های ویژه، علی حاتمی را از تمامی سینماگران ایرانی متمایز کرده است.

در چند اثر حاتمی، خانواده، محوریت ویژه ای یافته است و او ساختارهای خانواده مطلوب ایرانی از نگاه خود ترسیم کرده و البته در کنار آن خانواده های نامطلوب را نیز نشان داده است.

«مادر» در کنار «سوته دلان» دو اثر مشخص هستند که حاتمی خانواده ایرانی را به صورت سیستماتیک در آنها طراحی کرده است.

«مادر» غمخوارانه ترین اثر علی حاتمی است برای خانواده سنتی ایرانی که نفس های آخر را می کشد و ساختار آن در شُرف فروپاشی است. در این فیلم، حاتمی آفت هایی که چون خوره به جان خانواده ها افتاده‌اند را در کنار آرامش و اطمینانی که تنها در خانواده مطلوب او یافت می شود، پیش چشم می گذارد تا بیننده خود به آنچه این روزها دچار آن شده بیشتر بیندیشد.

و در این روزها که سینمای ایران هر روز بیشتر از پیش از فرهنگ ایرانی دور می‌شود جای علی حاتمی خالی‌تر از همیشه به چشم می‌آید.