وقتی کارگردان از روی دست خودش فیلم ضعیف می‌سازد

اعتمادآنلاین| روح‌الله سپندارند- سعید روستایی بعد از «ابد و یک روز» با فیلم تازه‌اش «متری شش و نیم» در سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت؛ فیلمی که خیلی‌ها منتظر اکرانش بودند تا ببینند این کارگردان جوان بعد از موفقیت «ابد و یک روز» چه چیزی برای عرضه دارد.

در خلاصه داستان این فیلم فقط همین عبارت آمده است: «در بزنگاه روزهای سخت، اعتیاد و مواد مخدر هم گریبان زندگی مردم این شهر را رها نمی‌کند». هر چند همین خلاصه مبهم نشان می‌دهد فیلم دوم سعید روستایی به مسئله اعتیاد می‌پردازد، موضوعی که در «ابد و یک روز» هم یکی از محورهای داستانی بود و در کنار آن فقر و مشکلات طبقات فرودست وجه تراژیک روایت را بیشتر می‌کرد.

حالا «متری شش و نیم» بر همان مدار داستانی می‌چرخد. شروع فیلم و تعقیب و گریز ابتدایی و پایان تراژیک آن تعقیب و گریز، یکی از لحظات قابل توجه فیلم است که نوید فیلمی درخشان را می‌دهد؛ که البته در سکانس‌های بعدی آن‌گونه که انتظار می‌رفت ادامه پیدا نمی کند.

فیلم تا زمان دستگیری ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) با همه کاستی‌ها و تکرارهایش، همچنان برخی از سویه‌های درخشان «ابد و یک روز» را با خود دارد اما بعد از آن دچار سیر قهقرایی می‌شود.

نوید محمدزاده در این فیلم دوباره همان بازی «ابد و یک روز» را این بار در اندامی چاق‌تر و سرحال‌تر دنبال می‌کند تا تکرار خودش باشد. او به نظر می‌رسد باید نوید محمدزاده بودن را رها کند کاری که نیما جاویدی در فیلم سرخپوست با او کرد تا از چرخه تکرار نجاتش دهد. چرا که در سال‌های اخیر گویا فیلم‌سازان یک نقش با عنوان «نوید محمدزاده» را در فیلمنامه می‌نویسند که او باید بازی کند، مثل کاراکترهایی که حامد بهداد سال‌ها دچار آن بود و حالا به نظر می‌رسد در حال رها کردن خود از آن حامد بهدادبودگی است.

سعید روستایی احتمالا بی‌آنکه بداند دچار چرخه تکرار شده است، آن هم در دومین فیلم. نه فقط در انتخاب بازیگر که نوید محمدزاده، پیمان معادی و پریناز ایزدیار را از «ابد و یک روز» به «متری شش و نیم» بکشاند بلکه در سوژه و خط روایی و تلاش برای متاثر کردن مخاطب.

شاید در فوتبال منطقی باشد که ترکیب تیم برنده را دست نمی‌زنند و با همان ترکیب به مسابقه بعدی می‌روند، اما در سینما اگر این ترکیب را دست نزنی دچار فروپاشی می‌شوی، آن زمان بهتر است سراغ سریال تلویزیونی بروی و آماده باشی که دیگر مخاطب سابق را هم نداشته باشی.

همه این‌ها در حالی است که به نظر می‌رسد، روستایی هنوز نتوانسته از موفقیت «ابد و یک روز» بیرون بیاید. گاهی ممکن است فیلمسازی تازه‌کار از روی دست فیلمسازان بزرگ، فیلم بسازد تا بتواند خودش را بالا بکشد و از روی دست آن‌ها مشق بنویسد؛ هر چند اگر در این چرخه بماند‌ هیچ‌گاه فیلمساز صاحب‌سبکی نخواهد شد، اما کسی که از روی دست خودش فیلم می‌سازد، قطعا در جا خواهد زد و خیلی زود دچار شکست می‌شود. سعید روستایی در «متری شش و نیم» از روی دست خودش (کپی از فیلم «ابد و یک‌روز») فیلمی ساخته که به مراتب ضعیف‌تر و با تعلیق‌های کمتر، تنها می‌تواند با روایتی ابزورد در بخش انتهایی و بیانیه‌هایی انتقادی، بعضی از مخاطبان احساساتی را متاثر کند.

هنر متعهد که دغدغه مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارد ارزشمند است اما در این ترکیب کلمه اول،‌ «هنر» است که باید متعهد باشد، حرف‌های اجتماعی، نقدهای سیاسی، گلایه‌های اقتصادی و هر آنچه از دغدغه‌های هنرمند برآمده،‌ باید در زبان هنر بیان شود، نه آنکه فیلمساز بیانیه دست کاراکترهایش بدهد که رو به دوربین بنشینند و بخوانند.

دیالوگ‌های نوید محمدزاده بعد از دستگیری دیگر بیانیه خواندن بود و بس. هنر متعهد آن است که خودش به تصویر بکشد، خودش روایت کند، خودش نقد کند و به چالش بکشد، نه آنکه مولف پایش را وسط ماجرا بگذارد و صدایش همه جا شنیده شود.

سعید روستایی چه به واسطه روند کاری خودش از «ابد و یک روز» تا «متری شش و نیم» و چه در نگاه به «متری شش و نیم» فارغ از تمام مولفه‌های بیرونی این فیلم، شکست خورده است و باید به طور جدی در فرایند خلق اثری هنری و سینمایی با مولفه‌های اجتماعی، بازنگری کند.