بی‌توجهی به «اقتصاد هنر» آثار هنری را از کشور خارج می‌کند

اعتمادآنلاین| ‌ هنر خوشنویسی هنری دیرینه و ریشه‌دار در فرهنگ و هنر ایران زمین است. هنری که طی سال‌ها ممارست خوشنویسان، به جایگاهی غیرقابل انکار در جهان پهناور هنر رسیده و از آنجا که خلاقیت از دل ریشه‌ها زاده می‌شود، در سال‌های اخیر با خلاقیت هنرمندان نامی از ترکیب خط و نقاشی هنری خلق شد که «نقاشخط» نام گرفت.

هر چند بیشتر هنرمندان این رشته پا در هنر نقاشی دارند اما در هر صورت «نقاشیخط» جلوه دیگری از بروز خط روی بوم است و حتی اگر هنرمند به خط به عنوان عنصری صرفاً بصری نگریسته باشد، باز نزد مخاطب این جلوه بصری تداعی خط خوش فارسی است.

نصرالله افجه‌ای از پیشکسوتان نقاشی خط که در این عرصه هنرمندی نامدار است با تاکید بر اینکه حوزه کاری وی نقاشی است اما زیربنای کار وی خوشنویسی محسوب می‌شود، درباره بازار اقتصادی این روزهای این هنر گفت: البته من چون طبق یک روال خاص کار می‌کنم همیشه سفارش دارم اما می‌توانم بگویم جریان‌های داخلی کمتر برای سفارش مراجعه می‌کنند و بیشتر از کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکایی سفارش‌هایی دارم. در این سال‌ها همیشه مشغول به کار بوده‌ام و باید روزی 6 تا 8 ساعت کار کنم. گاهی نیز برای حراج‌ها کاری انجام داده‌ام.

هنرمندانی که بیرون از مرزها شناخته‌شده‌تر هستند

او ادامه داد: می‌توانم بگویم این روزها این حوزه رونق زیادی ندارد و کسانی که در حوزه نقاشی خط کار می‌کنند و عموماً هم خارج از حوزه خوشنویسی کار می‌کنند و گرایششان به سمت نقاشی بیشتر است، محدود هستند اما اکثر آنها در بیرون از مرزها بسیار شناخته شده هستند؛ مانند استاد احصایی، استاد رسولی و...

افجه‌ای درباره اینکه چرا جلوه نمایشگاهی این هنر و یا هنر خوشنویسی در ایران کم است، بیان کرد: من هیچ تحلیل خاصی در این باره ندارم. فقط می‌دانم که ما دلبسته این وطن هستیم و هر جا هم برویم سنت و خط ایرانی را سوغات می‌بریم و در تلاش برای گسترش این هنر هستیم. در داخل نیز تلاش کرده‌ایم دیدگاه مردم را نسبت به هنر و کاربرد خط در نقاشی رشد دهیم. اما اگر من امروز بیشتر سفارش‌هایم برای خارج از کشور است برای این است که در کشورمان گالری‌ها خیلی پذیرش روی این موضوع ندارند. در حوزه اقتصادی هم هنرمند و هم گالری دار نیاز به فروش اثر دارد تا منافعی متوجه هر دو شود و متأسفانه خریدار این هنر در داخل کشور کم است. حتی خریدار خوشنویسی هم بسیار کم است در صورتیکه هنر دیرینه ماست.

این استاد نقاشی خط با اشاره به اینکه آیا در این سال‌ها بر شمار مجموعه‌داران یا خریداران این هنر اضافه شده است، گفت: ببینید یک قشری هستند که سرمایه دارند و سرمایه‌هایشان را به آبراه‌های دیگری جز هنر سوق می‌دهند حالا یا هنر را دوست ندارند و یا متوجه این نیستند که این بخش هم نوعی سرمایه گذاری امن است و یا روی توجیه آن‌ها کار نشده است. متأسفانه در حال حاضر کسی که یک میلیارد تومان پول دارد روی ملک سرمایه گذاری می‌کند تا بیاید روی هنر سرمایه گذاری کند.

او ادامه داد: برای فرد خارجی اما در حال حاضر خرید اثر ایرانی همچنان باارزش است چون دلار خود را به ریال تبدیل می‌کند و از ما به ریال خرید می‌کند که برای او ارزان تمام می‌شود و بعد در آن سوی دنیا با دلار و با سود بسیار بالا می‌فروشد.

از ارزش افزوده «هنر» بی‌خبریم

افجه‌ای با بیان اینکه گلایه‌ای از کسی ندارد در عین حال اظهار کرد: مدیران باید از هنرمندان و هنر حمایت کنند و اصل وظیفه آن‌ها همین است اما این اتفاق نمی‌افتد. کاری که من 25 سال پیش در امارات فروختم به قیمت 50 هزار تومان امروز بیش از 500 میلیون تومان قیمت دارد و این ارزش افزوده هنر است که متأسفانه بسیاری از آن بی خبر هستند.

او با بیان اینکه کارهایش در قالب ریزنویسی است و هر تابلوی وی دو ماه زمان می‌برد، گفت: ما هنرمندان کار خود را می‌کنیم و هر کدام راه خود را برای فروش آثار داریم ولی این به معنای میلیاردر بودن ما نیست. حتی در این سن و سال کسی مشوق ما هم نیست. من بیشتر نگران جوان‌هایی هستم که با تب و تاب وارد هنر می‌شوند و هم راهنمای کمی دارند و هم روی آنها سرمایه‌گذاری نمی‌شود.

به کپی‌کاران اعتراض نکردم

این هنرمند اضافه کرد: نکته‌ای هم وجود دارد و آن اینکه مثلاً در انجمن خوشنویسان افراد بسیاری دوره می‌بینند و فکر می‌کنند می‌توانند وارد حوزه نقاشی خط شوند اما واقعاً این دو حوزه کاملاً از یکدیگر مجزاست. من نشان درجه یک خوشنویسی دارم ولی نقاشی خط ربط زیادی به خوشنویس بودن ندارد. هنرمند نقاشی خط طرز فکر خود را با استفاده از خطوط بیان می‌کند و این ربطی به تعلیم خوشنویسی ندارد اما این موضوع نیاز به راهنمایی جوانان دارد. ضمن اینکه کپی هم زیاد شده است. خیلی‌ها خواسته‌اند از روش من تقلید کنند و موفق نبوده‌اند. من اعتراضی نکردم تا به خودشان ثابت شود باید راه خودشان را پیدا کنند.

او در ادامه با اشاره به برگزاری حراج باران در اسفند سال گذشته که در حوزه آثار هنری مربوط به خط و خوشنویسی بود بیان کرد: این اتفاق در درازمدت می‌تواند مؤثر باشد و برای ایجاد بازار اقتصادی در این حوزه کمک کند اما باید تفکر کسی که خرید مثلاً فرش یا ملک را تنها راه سرمایه گذاری می‌داند تغییر داد. مجموعه‌دارانی که هنر را درک کرده‌اند دیگر وارد این وادی شده‌اند؛ حالا باید افراد جدیدی را جذب این بازار کرد.

او در پایان گفت: برگزاری حراج‌های هنری می‌تواند راهی برای جذب سرمایه‌داران جدید و حتی مردم عادی با سرمایه اندک به سمت هنر باشد. خصوصاً هنر خوشنویسی که در کشور ما هنر گرانی نیست و باید پس از این همه سال قدمت بتواند در بازار هنر برای خودش جایگاهی داشته باشد.

منبع:‌ مهر