رائد فریدزاده: با درنظر گرفتن جایزه «متری شیش‌ونیم» در ونیز «در جست‌وجوی فریده» رای آورد

اعتمادآنلاین| هیات معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار، شب گذشته، «در جستجوی فریده» را به عنوان نماینده ایران به نودودومین اسکار معرفی کرد. این انتخاب اما از ابعاد مختلف واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. نکته اول درباره زمان اعلام نام نماینده ایران به اسکار بود که معمولا اواخر شهریور و یا در روزهای ابتدایی مهر صورت می‌گرفت اما امسال حدود یک ماه زودتر اتفاق افتاده است. نکته بعدی انتخاب یک مستند داستانی به عنوان نماینده ایران در اسکار است که برای اولین‌بار صورت می‌گیرد. آن هم در حالی که این مستند برای انتخاب شدن رقبای سرسختی مثل «قصر شیرین» و «متری شیش‌ونیم» داشته اما گزینه نهایی هیات انتخاب متشکل از فرشته طائرپور (تهیه کننده)، فاطمه معتمدآریا (بازیگر)، ابوالحسن داودی (کارگردان)، تورج منصوری (فیلمبردار)، رسول صدرعاملی (کارگردان)، امیر اثباتی (طراح صحنه)، مرتضی رزاق کریمی (تهیه کننده)، مهرزاد دانش (منتقد) این فیلم مستند بوده است.

چه شد زودتر از همیشه گزینه سینمای ایران برای معرفی به اسکار انتخاب شد؟

یک سری تغییراتی در خود آکادمی اسکار اتفاق افتاده؛ کادری که ما همیشه با آنها در تعامل بودیم، تغییر کرده و افراد جدیدی آمدند. سیستم ثبت اعضا، تاییدیه، اعلام تایید فیلم و دی سی پی مورد نظر، فرآیندش نسبت به سال گذشته تغییر کرده. افرادی که در سال‌های پیش بودند با ما تعامل بهتری داشتند، زمان را برای ما تمدید می‌کردند اما افرادی که الان آمدند گفتند زمان را تمدید نمی‌کنیم. در نتیجه باید در یک برهه زمانی خیلی کوتاه اعضای هیات انتخاب معرفی می‌شدند که با تعامل و مساعدت خانه سینما این اتفاق افتاد و لیست پیشنهادی از سوی آنها به ما رسید و آنهایی که وقت و فرصت داشتند و یا فیلمی نداشتند که در گزینه‌ها باشد، دعوت شدند و طی چند جلسه به نتیجه رسیدیم. در کل تغییر در آکادمی باعث شد، زمانی که ما امسال داشتیم کوتاه‌تر از سال‌های پیش باشد. همیشه به ما یک مهلت طولانی‌تری اعلام می‌شد که فیلم را معرفی می‌کردیم و مدارک مورد نیاز و دی سی پی را تا زمان مورد نظر برایشان ارسال می‌کردیم. با این تغییر ما مجبور شدیم در یک برهه زمانی کوتاه‌تر این کار را انجام بدهیم، به نتیجه برسیم و اعلام کنیم.

سابقه نداشته که یک فیلم مستند داستانی انتخاب شود.

فیلم‌هایی می‌توانند در گزینه اسکار قرار بگیرد که حداقل یک هفته اکران مستمر داشته باشند. نزدیک به 70 فیلم بررسی شد. به یک لیست ده فیلمه رسیدیم و از آنها سه گزینه نهایی مطرح شدند. در نهایت جلسه با هیات انتخاب برگزار شد و درباره هر کدام از این فیلم‌ها بحث و تبادل نظر شد و با رای‌گیری نهایی فیلم «در جستجوی فریده» به عنوان گزینه نهایی انتخاب شد.

ویژگی‌ای که باعث شد این فیلم بالاتر از «متری شیش‌ونیم» و «قصر شیرین» قرار بگیرد چه بود؟

اتفاقا فکر می‌کنم اگر این انتخاب را لحاظ کنیم شاید به نوعی با سابقه‌ای که هیات انتخاب دارد و افراد وزین، باسابقه و افرادی که از نام‌آوران سینمای ایران هستند در آن حضور دارند، مشخص است که درباره هر کدام از این فیلم‌ها بحث و تبادل نظر صورت گرفته. در حقیقت این بالندگی را سینمای ایران دارد که فقط یک وجه مشخصی از آن دیده نشود. باید کلیت این سینما دیده شود و مشخصا فیلم‌های مستندی که این سال‌ها در افول یا اقلا عدم حضور سینمای ایران در عرصه‌های بین‌المللی بسیار بسیار رشد قابل توجهی داشتند و جوایز متعددی گرفتند اما متاسفانه جایگاهی که باید را در داخل کشور نداشتند و به آنها بها داده نشده هم دیده شود. این اجزای تشکیل‌دهنده، این کل را در جا و مکان خودش به آن توجه کنید و آنها را ارزیابی کنید. موضوعی که این فیلم روی آن دست می‌گذارد، کاملا به روز و جهانی است. بحران هویتی که الان تمام دنیا با آن دست به گریبان و نوعی از روایت مستند داستان‌گونه‌ای که شاید مخاطب خاص خودش را بتواند پیدا کند و با یک بیان جهانی بتواند در یک عرصه بین‌المللی حضور داشته باشد، این را هم لحاظ کردند و دو گزینه دیگر هم که قطعا فیلم‌های خوب و درخشانی بودند لحاظ شد، برآیند نظرات هیات انتخاب اینگونه بود که امسال این فیلم به عنوان گزینه ایران انتخاب شود.

عوامل «متری شیش‌ونیم» اعتراض داشتند که چرا تا بعد از جشنواره ونیز صبر نکردید.

اعلام نتایج ونیز تقریبا با همان زمانی که گفتم و ددلاینی که داشتیم، متقارن می‌شد و فارغ از این ما گزارش حضور بین‌المللی و حضورهای احتمالی که هر سه فیلم خواهند داشت را از پخش‌کننده‌ها دریافت کردیم. در جلسه بحث شد، اینگونه نبود که دوستان ندانند که فیلم در ونیز است و اینگونه هم نبود که احتمال این که در ونیز جایزه ببرد را هم نادیده بگیرند. تمام اینها با علم و آگاهی به حضور فیلم و امکان دریافت جایزه در ونیز مورد بررسی قرار گرفته. البته در بخش فیلم‌های اول و دوم و استعدادیابی ونیز است که اتفاقا یکی از اعضا دو سال پیش داور همین بخش بود. یعنی شرایط آن را کامل می‌دانند و اینطور نبود که از نظر کمیته انتخاب مغفول باقی مانده باشد.

آیا برای این انتخاب، یا انتخاب نشدن فیلم دیگری اعمال فشاری به هیات انتخاب شده بود؟

مطلقا از این باب که یکی از جدی‌ترین و حرفه‌ای‌ترین بحث‌ها را شاهد بودم و کاملا معطوف به موضوع و از دیدگاه دلسوزانه بحث می‌کردند. فکر می‌کنم رزومه این افراد آن‌قدر وزین است که این مباحث محلی از اعراب نداشته باشد. هر سال برای معرفی به اسکار با این گونه حواشی همراه بوده. فکر می‌کنم بعد از گذشت این همه سال، با آدم‌هایی که در این حوزه هستند و شناخته شده هستند چه در داخل و چه در عرصه بین‌المللی، داور و فعال هستند. فکر می‌کنم نباید اینطور مباحث بعد از گذشت این همه سال دوباره مطرح شود. فکر می‌کنم این قبل از اینکه یک تعرضی به یک نهاد سینمایی باشد، بیشتر شان و منزلت افراد را زیر سوال می‌برد.