نفس انسان تفسیر حقیقت هستی است/ انسان شناسی و فرجام شناسی ملاصدرا

اعتمادآنلاین| نشست رابطه انسان شناسی ملاصدرا با جاودانگی؛ با مروری به الهیات اسلامی با سخنرانی ابراهیم علیپور، مدیر پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در دانشگاه پالرموی ایتالیا، برگزار شد.

علی پور در ابتدای جلسه اظهار کرد: برای فهم بهتر اندیشه ملاصدرا، توجه به مبانی فلسفه حکمت متعالیه ضروری است.

وی با مروری بر مبانی حکمت متعالیه تصریح کرد: میان انسان شناسی و فرجام شناسی ملاصدرا ارتباط تنگاتنگی وجود دارد (میان مبدا و معاد ارتباط وجود دارد). انسان شناسی ملاصدرا متفاوت از انسان شناسی ابن سینا و سایر فلاسفه است (وی نفس را جسمانی الحدوث و روحانیه البقا می داند و بر اساس آن ساختار و لوازم انسان شناسی وی متفاوت می باشد.)

این پژوهشگر با مروری بر نظریات رقیب، تفاوت ها را تحلیل و نتایج آن را در فرجام شناسی تبیین کرد.

وی افزود: ملاصدرا معتقد است حقیقت وجودی نفس انسان به مثابه عالم هستی است. به عبارت دیگر نفس انسان تفسیر حقیقت هستی یا آیینه هستی است. از این رو تمام مراتب عالم هستی را در خود دارد. همان طور که در لسان شرع، فلسفه و عرفان حقیقت انسان جرم صغیری دانسته شده که «فیها انطوی عالم الاکبر» به همین دلیل فلاسفه اسلامی همان طور که مراتب عالم را به مادی، مثالی و عقلانی تقیسم می کنند، مراتب انسان را نیز به مادی، مثالی و عقلانی تقسیم می نمایند.

علی پور تصریح کرد: ملاصدرا در انسان شناسی خود بر اساس مبانی و مقدمات فوق قائل است که حقیقت وجودی انسان از بدو تولد و شکل گیری تا جاودانگی و معاد یک حقیقت واحد ذو مراتب است، که به حرکت جوهری اشتدادی همواره رو به استکمال و طی مراتب کمالی است، که غایت آن انسان متعالی می باشد. می توان انسان متعالی را ثمره حکمت متعالیه ملاصدرا دانست. چنین انسانی در بدو تولد جسمانیه الحدوث می باشد، که به واسطه فضایل عقلانی و اخلاقی (حکمت نظری و عملی) راه استکمال را پیموده و از ماده به تجرد مثالی می رسد. طی طریق کمالات در سایه عقل و وحی؛ نظر و عمل وی را در مرحله عالی و متعالی مراحل کمال به تجرد عقلانی می رساند.

به گفته علی پور عوامل پیش گفته موجب تسهیل و تکمیل فرایند استکمال از طریق اتصال به عقل فعال می باشد.

وی با استناد به شعر حافظ اذعان کرد:

فیض روح القدس ار باز مدد فرماید

دیگران هم بکنند انچه مسیحا می کرد

وی در پایان با اشاره به دلایل جاودانگی انسان ارتباط میان ادوار عمر انسان و جاودانگی را در فلسفه ملاصدرا تبیین کرد.

این محقق در پاسخ به پرسش حضار به تفصیل به رابطه شریعت و فلسفه در حکمت متعالیه، نسبت میان حکمت نظری و عملی در اندیشه صدرا، منابع اندشه صدرالمتألهین، تفاوت انسان شناسی ملاصدرا با ابن سینا و نوصدرائیان، رابطه عرفان و فلسفه، ابن عربی و ملاصدرا و نگاه وی به متکلمان پرداخت.

منبع: مهر