صحبت درباره معترضان به جایزه‌های ادبی

اعتمادآنلاین| در ابتدای نشست مرحله اول پنجمین دوره این جایزه علیرضا آدینه، یکی از داوران مرحله اول با اشاره به این که کار فرهنگی همواره با حاشیه‌هایی همراه است، گفت: معترضان به جایزه‌های ادبی اغلب چند دسته‌اند؛ دسته اول کسانی هستند که کتاب فرستاده‌اند و چون معتقدند کتاب‌شان می‌باید جایزه دریافت می‌کرده، از نتایج ناخشنودند و دسته دوم کسانی هستند که کارشان فقط اعتراض در فضای مجازی است. اما در مقابل این‌ها گروه دیگری هم وجود دارد، کسانی که شعر و ادبیات برایشان دغدغه‌ای جدی است و گاه نقدهایی دارند که می‌شود به آنها پاسخ داد.

این شاعر ادامه داد: برخی پرسیده بودند که چطور از یک ناشر چند کتاب به مرحله دوم راه یافته است. واقعیت این است که ما به عنوان داور در هنگام خواندن 160 کتاب توجهی به نام‌های ناشران آثار نداریم و تنها دلیل این اتفاق شاید توجه و حساسیت آن ناشر در انتخاب‌هایش بوده است.

در این جلسه همچنین فرزاد کریمی، یکی دیگر از داوران مرحله اول، با اشاره به این که ادبیات ما ادبیات حمایتی نیست، گفت: در فضای ادبیات انگار هیچ کس دیگری را قبول ندارد و افراد تنها در مراسمی حاضر می‌شوند که کتاب‌شان در آن برنده شده باشد.

او همچنین با تأکید بر گفته شاملو در مورد تعهد در قبال زبان و این که شاعر باید درد زبان داشته باشد و زبان و ادبیات خودش را به خوبی بشناسد، اظهار کرد: ما باید اول شاعر باشیم، یعنی باید درد و دغدغه زبان داشته باشیم و بعد بیاییم به سازوکار یک جایزه شعر انتقاد کنیم، نه آن‌که از شاملو تنها به بعد اعتراضی او اکتفا کنیم.

این شاعر افزود: قطعا به هر جایزه‌ای می‌توان انتقاد وارد کرد، اما اگر قرار است عملمان را با استناد به شاملو و سرلوحه قرار دادن او توجیه کنیم، بهتر است در وهله نخست، در زمینه زبان و شعر، او را الگو بدانیم و سرلوحه قرار دهیم. متاسفانه در این 160 کتابی که برای داوری به دست ما رسید، چیزی که شاملو بر آن تأکید کرده است، یعنی درد زبان و تعهد در قبال ادبیات، بسیار کم حس می‌شد.

کریمی گفت: یکی از ضعف‌های عمده شعر امروز ما، شخصی شدن و حدیث نفس شدن آن است. شاعر فقط خودش را می‌بیند و شعرهایش و تجربه‌ای که بیان می‌دارد قابل تعمیم به دیگری نیست، یعنی مخاطب نمی‌تواند خودش را در شعر او ببیند و لمس کند.

او ادامه داد: اما نکته مهم دیگری که باید درباره کتاب‌های سال گذشته بیان داشت این است که شعر زنان از شعر مردان بسیار قوی‌تر بود.

در ادامه جلسه سعدی گل‌بیانی، از داوران مرحله اول پنجمین دوره جایزه شعر شاملو، با اظهار تأسف از این که شعر در ایران در حال انقراض است، گفت: شاعران دارند به فیگورهای موزه‌ای تبدیل می‌شوند و گویی سیاست کلی در چند دهه اخیر بر آن بوده تا بین تربیت عمومی اذهان و شعر مدرن فاصله بیندازد که موفق هم شده است.

این شاعر افزود: در حال حاضر کتاب‌فروشی‌ها اصلا از مراکز پخش کتاب، شعر قبول نمی‌کنند، از طرفی انتخاب‌های ناشران هم انتخاب‌های درستی نیست. به این‌ها باید وضعیت فضای مجازی و نبود مجلات جدی نقد را هم اضافه کرد. به همین دلایل درک عمومی با حقیقت شعر امروز فاصله زیادی پیدا کرده است.

گل‌بیانی همچنین تأکید کرد که در فضای دل‌مرده امروز جایزه شاملو یک امکان است، امکانی که باعث می‌شود هر سال چند شاعر دل‌گرم شوند تا بیشتر بخوانند و بیشتر بنویسند.

این شاعر همچنین اشاره‌ای هم به حواشی اخیر این جایزه کرد و گفت: مسلم است که جایزه شاملو قصد ممیزی یا حذف کردن برخی شاعران را ندارد و با این روال هم موافق و هم‌دل نیست، ولی باید در دل این شرایط به عنوان یک نهاد کار کرد و جایزه شاملو نهادی است که حالا دیگر کارنامه‌ای قابل دفاع دارد؛ این نهاد ناچار است برای بقا ضوابطی داشته باشد. ضمن این که من با شاعرانی که نمی‌توانند کتاب‌هایشان را منتشر کنند نیز احساس هم‌دلی می‌کنم.

در ادامه این مراسم، شاعرانی که کتاب‌های‌شان به مرحله دوم پنجمین دوره جایزه شعر «شاملو» راه یافته است، اشعاری از کتاب‌شان را برای حاضران خواندند. بخش دیگری از جلسه نیز به پرسش و پاسخ درباره‌ سازوکار جایزه و معیارهای واجد شرایط بودن آثار راه‌یافته به این رقابت ادبی اختصاص یافت.

بنا بر اعلام پنجمین دوره جایزه شعر «احمد شاملو»: هیات داوران مرحله اول در روز یکم مهرماه، در بیانیه‌ای اسامی پنج اثر منتخب این هیات را برای حضور در مرحله دوم جایزه‌ شعر شاملو اعلام کرد. این 5 عنوان از میان 158 اثر برگزیده شده‌اند، آثاری که از سوی شاعر یا ناشر اثر برای دبیرخانه ارسال شده و همگی چاپ اول سال 1397 خورشیدی و واجد شرایط شرکت در این رقابت ادبی بوده‌اند. این 158 اثر طی بیش از سه ماه بر مبنای معیارهایی معین از سوی داوران مورد بررسی قرار گرفته‌اند که این معیارها در بیانیه‌ هیأت داوران مورد اشاره قرار گرفته است. در بیانیه عنوان شده بود که امسال نزدیک به 200 عنوان اثر برای شرکت در جایزه شاملو ارسال شده که از آن میان تعدادی، شعر نو و یا چاپ اول سال 1397 و لذا واجد شرایط شرکت در این رقابت ادبی نبوده‌اند.

دفتر شعر برگزیده سال 1397 در مراسم اختتامیه این رقابت ادبی در روز 21 آذر و در مراسم نودوچهارمین سالروز تولد احمد شاملو اعلام خواهد شد.

منبع: ایسنا