کاوش در شهر سوخته متوقف شد

اعتمادآنلاین| مجید کلانوری (مدیر پایگاه میراث جهانی شهر سوخته) با اشاره به آنکه امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا حفاری‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته انجام نخواهد شد، گفت: هر چند هر سال برنامه کاوش و حفاری برای شهر سوخته تعریف می‌شد، اما با توجه به آن که تیم کاوش در این مجموعه حداقل متشکل از 50 نفر است که معمولاً باید در یک ترانشه کوچک در کنار یکدیگر به کاوش بپردازند، قاعدتاً در شرایط شیوع ویروس کرونا حضور این تعداد افراد در کنار یکدیگر و رعایت فاصله اجتماعی امکان پذیر نیست. شاید بتوان در شرایط فعلی بررسی باستان‌شناسی انجام داد اما حفاری و کاوش به دلیل حضور چندین نفر در کنار یکدیگر و در فاصله اندک قابل اجرا نخواهد بود. بنابراین می‌توان گفت کاوش و حفاری در شهر سوخته در سال جاری انجام نخواهد شد؛ اما امسال توجهات به سمت فعالیت‌های پژوهشی روی یافته‌های سال‌های قبل متمرکز شده است.

او در خصوص فعالیت‌های پژوهشی تعریف شده که تکمیل‌کننده کاوش‌های سال‌های قبل است، اظهار کرد: با توجه به آن که انجام این فعالیت‌های پژوهشی نیازمند حضور فیزیکی نیست، پژوهشگران می‌توانند مطالعات خود را روی داده‌های موجود انجام دهند از این رو تا زمان شیوع ویروس کرونا فعالیت‌های پژوهشی در خصوص یافته‌های پیشین در شهر سوخته به صورت غیرحضوری انجام خواهد شد.

کتاب و مقالات پیرامون یافته‌های شهر سوخته

سید منصور سید سجادی (مسئول کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته) نیز درخصوص انجام فعالیت‌های پژوهشی پیرامون یافته‌های سال‌های گذشته در شهر سوخته به ایلنا گفت: نباید فراموش کرد که در حوزه کاوش و حفاری باستان‌شناسی و انجام کار میدانی، افراد فعال دائم با یکدیگر در ارتباط هستند از این رو حفاری در شهر سوخته امسال متوقف شده است؛ اما سعی ما بر آن است تا با انجام کارهای پژوهشی به بررسی یافته‌های پیشین بپردازیم. بدین صورت که کارشناسان و باستان‌شناسان از یک سو در تهران و چند شهر دیگر ایران و از دیگر سو همکارانمان در دانشگاه سالنتو در ایتالیا به صورت مجازی و ویدئوکنفرانس با یکدیگر در ارتباط خواهیم بود.

او در خصوص فعالیت‌های پژوهشی که امسال پیرامون یافته‌های شهر سوخته انجام خواهد شد، گفت: چندی پیش سه مقاله در خصوص شهر سوخته در مجلات لندن که متعلق به گروه آرکیولوژی پرس است، منتشر شد. یکی از خصوصیات این مجله آن است که مقالات منتشر شده به زبان اصلی منتشر می‌شود و مقاله شهر سوخته به زبان فارسی در این مجله منتشر شده است. همچنین مجموعه مقالاتی به زبان انگلیسی در دست چاپ است که قرار است در یکی از معروف‌ترین مجموعه‌های باستان‌شناسی منتشر شود.

مسئول کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته در ادامه به انجام فعالیت‌های پژوهشی پیرامون یافته‌های سال‌های پیش، شهر سوخته اشاره کرد و گفت: دو کتاب و 5 مقاله تا پایان امسال در خصوص شهر سوخته آماده چاپ خواهد شد.

مستندات این کتاب‌ها توسط همکاران ما در ایران تهیه و طراحی خواهد شد چراکه تمام این مستندات در حال حاضر در اختیار ما قرار دارد. هر یک از همکاران در زمینه کاری خود روی مستندات موجود پژوهش و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. به زودی مجموعه مقالات (3) شهر سوخته منتشر خواهد شد که در دو جلد و به زبان‌های فارسی و انگلیسی است.

او در ادامه از انتشار کتابی درخصوص نتایج نهایی بررسی‌های مُهر شناسی شهر سوخته خبر داد و گفت: تاکنون در حدود 2000 اثر مُهر در شهر سوخته به دست آمده که از این میان حدود 1200 اثر مُهر عملاً غیرقابل استفاده است چرا که روی گِل‌های خام نقش شده بودند و در طول سال‌های گذشته کاملاً از بین رفته‌اند و تنها شبحی از آنها باقی مانده. اما مُهرهای باقیمانده که قابلیت مطالعه دارند اکنون در دست بررسی کارشناسان و باستان‌شناسان قرار دارد و در قالب کتاب دو زبانه، فارسی و انگلیسی منتشر خواهد شد.

به گفته سجادی، برخی از این فعالیت‌ها با حضور کارشناسان و پژوهشگران ایتالیایی انجام خواهد شد به طور مثال کتابی که قرار است در خصوص بررسی مُهرهای شهر سوخته منتشر شود با کمک و همیاری ایتالیایی‌ها خواهد بود. اما در کتاب مجموعه مقالات (3) شهر سوخته، با توجه به آنکه گروه ایتالیایی در واقع گروه میهمان در شهر سوخته به حساب می‌آیند و هیئت باستان شناسان ایتالیایی در قالب گروه مشترک با باستان‌شناسان ایرانی نیستند و حفاری‌های مشترک با گروه ایرانی ندارند و در واقع به نوعی پژوهشگر مهمان به حساب می‌آیند و فقط در یک کارگاه که آن هم کارگاه شماره 33 است فعال بودند، از این رو مقالاتی که فقط در حوزه فعالیت خودشان است را در رابطه با کارگاهی که در آن حضور داشتند منتشر خواهند کرد. سایر مقالات این مجموعه توسط پژوهشگران و باستان‌شناسان ایرانی منتشر خواهد شد.

او با اشاره به آنکه طی سال‌های گذشته شاهد انتشار کتاب‌ها و مقالات متعددی در خصوص شهر سوخته بودیم، گفت: نخستین مجموعه مقالات شهر سوخته به زبان فارسی، مجموعه مقالات (2) شهر سوخته به زبان فارسی و ایتالیایی منتشر شده‌اند و مجموعه مقالات (3) شهر سوخته به زبان فارسی و انگلیسی منتشر خواهد شد. مجموعه مقالات (2) شهر سوخته که سال گذشته منتشر شد دربردارنده 38 مقاله بود که زمینه‌های مختلف از گیاه باستان‌شناسی گرفته تا مطالب مربوط به زمین باستان شناسی و... را شامل می‌شد، مجموعه مقالاتی که امسال منتشر می‌شود نیز به همان اندازه متنوع و جدید و احتمالا شامل 20 مقاله خواهد بود. این مجموعه، مقالات گزارشی و مقالات تحلیلی را دربرمی‌گیرد.

ارتباط شهر سوخته با اقیانوس هند و بین‌النهرین

سجادی خاطرنشان کرد: امیدوار هستیم با بررسی برخی عوامل که در کاوش‌های شهر سوخته به دست آمده است و تحلیل آنها بتوانیم مقالاتی در خصوص ارتباط شهرسوخته با اقیانوس هند از نظر واردات مهره‌های دریایی منتشر کنیم. همچنین مقالاتی در خصوص وزنه‌هایی که برای توزین در شهر سوخته مورد استفاده قرار می‌گرفت، خواهیم داشت. طبیعت روی سفال مقاله دیگری خواهد بود که در مجموعه سوم مدنظر قرار گرفته است. علاوه بر این کتاب‌ها، چهار مقاله و یک کتابچه کوچک نیز در برنامه مطالعاتی و پژوهشی گروه باستان‌شناسان شهر سوخته قرار دارد که امیدوار هستیم تا پایان سال 99 محقق شود.

مسئول کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته در خصوص بررسی و تحلیل مهرهای شهر سوخته و آنچه که می‌توان از نقش‌های روی آن برداشت کرد، گفت: اصولاً مهر و اثر مهر یکی از شاخصه‌های بسیار مهم آشنایی با وضع اقتصادی بازرگانی و مبادلات تجاری با مناطق نزدیک و دوردست در دوران باستان است. با مطالعه مهرها و اثر مهرها، نقوش و شکل آنها به طبقه‌بندی‌هایی دست پیدا می‌کنیم که علاوه بر گاهنگاری و این مهم که متوجه می‌شویم به چه دوره تاریخی مرتبط است، ارتباطات احتمالی منطقه سیستان با سایر مناطق دور و نزدیک را نیز می‌توان تشخیص داد.

سجادی خاطرنشان کرد: مهرها و اثر آنها طی سالیان طولانی بدست آمده و طی این سال‌ها گزارش‌هایی از آنها منتشر و در اختیار جامعه باستان‌شناسی قرار گرفته است اما اعلام نظر در خصوص تحلیل نقوش روی مهرها و اثر مهرها نیازمند زمان بیشتری است. 95 درصد نقوش روی مهرهای بدست آمده از شهر سوخته، هندسی هستند که کاملاً برخلاف آن چیزی است که در خوزستان و فارس به دست آمده چراکه بیشتر نقوشی که در این مناطق بدست آمده شامل نقوش طبیعت، انسان و جانوران هستند. درصدد آن هستیم تا طی ماه‌های آینده طبقه‌بندی و تحلیل‌های لازم انجام شود و شاید بتوان در پایان سال این تحلیل‌ها را در قالب کتاب منتشر کنیم.

او همچنین به بررسی و مطالعه سفال‌های بدست آمده از شهر سوخته و نقوش روی آنها اشاره کرد و گفت: در شهر سوخته سفال‌هایی به دست آمده است که شکل و فرم آن متعلق به شهرسوخته نیست و در واقع متعلق به بین‌النهرین است اما نقوشی که روی این سفال‌ها نقش بسته متعلق به شهر سوخته است و ارتباطی با بین‌النهرین ندارد. در واقع می‌توان از بررسی این سفال‌ها به تقابل فرهنگی این مناطق در آن دوره از تاریخ پی برد. بیان جزییات این مهم نیازمند زمان است و امیدواریم با شرایط ایجاد شده برای تحلیل این داده‌ها به نتایج قابل توجهی دست یابیم.

منبع: ایلنا