ضرر سینمای ایران بر اثر کرونا را بالغ بر 500 میلیارد تومان تخمین می‌زنم / مخاطب پس از کرونا به شدت سخت‌گیرتر می‌شود و این یک زنگ خطر برای سینماست / از سال 92 تا 97 تعداد مخاطبان سینمای ایران یک رشد 20 میلیونی پیدا کرد / قابل پیش‌بینی بود که اکران آنلاین ش

اعتمادآنلاین| سحر آزاد - امیرحسین علم الهدی کارشناس سینما و عضو شورای سیاست‌گذاری گروه هنروتجربه معمولاً با عدد و رقم حرف می‌زند.

او ضمن پیش‌بینی ضرر واردشده بر سینمای ایران از اسفند سال 98 تا پایان امسال به دلیل شرایط حاصل از شیوع کرونا، درباره وضعیت پس از کرونا هم صحبت می‌کند و می‌گوید ما هم مانند همه کشورهای دیگری که درگیر این بیماری هستند باید با صبر و تحمل از این دوره عبور کنیم، اما به فکر راهکارهایی برای دوران پس از کرونا باشیم.

او در تحلیل وضعیت سینما در سال آینده به مخاطبی که به دیدن فیلم در قالب تلویزیون عادت کرده، به وضعیت اقتصادی و سیاسی و انتخابات اشاره و مجموع آن را سال سختی برای سینمای ایران توصیف می‌کند. او همچنین می‌گوید شکست اکران آنلاین قابل پیش‌بینی بود هرچند در همان ابتدا مشکل خود را با عبارت «اکران آنلاین» مطرح می‌کند و می‌گوید این عنوان بیشتر یک شوخی است و نمایش آثار در بستر اینترنت را نمی‌توان اکران آنلاین نامید. با او درباره وضعیت سینما در دوران کرونا و پس از آن صحبت کردیم:

***

*همزمان با گسترش ویروس کرونا اکران‌های آنلاین هم کمی رونق گرفتند، اما الان بعد از چند ماه تقریباً از رونق افتاده‌اند...

این اتفاق قابل پیش‌بینی بود. به نظرم اکران آنلاین یک شوخی است و عنوان آن ایراد دارد. فیلمی را در پلت‌فرم یا VOD می‌گذارید و می‌گویید اکران آنلاین در حالی که ما اکران آنلاین نداریم. فیلم‌ها در پلت‌فرم‌ها و وی‌‌اودی‌ها نمایش داده می‌شوند همچون پلت‌فرم‌های دیگر.

اصولاً من با این عبارت اکران آنلاین مشکل دارم، اکران آنلاین تا اطلاع ثانوی شوخی است چون همچنان سالن‌های سینما بعد از کرونا می‌توانند به شکل سابق برگردند همچون اتفاقی که در چین روی داد و بعد از کرونا چین توانست به اقتصاد سینمای خود برگردد.

اکران آنلاین به نظرم یک ذوق‌زدگی بود و قابل پیش‌بینی بود که شکست می‌خورد چون همین الان برای یک فیلم متوسط باید نزدیک به هفت میلیارد تومان هزینه کنید. مگر اکران آنلاین چقدر به شما برمی‌گرداند؟ اکران آنلاین می‌تواند جانشین نسخه فیزیکی نمایش خانگی باشد.

قبلاً حدود 500 هزار نسخه لوح فشرده تولید می‌کردیم. الان فیلم‌ها در سیستم وی‌او‌دی نمایش داده می‌شوند. این بحث لوح فشرده یک کار تجملی و لوکس است که برای مجموعه‌داران خوب است. هرچند باید به سمت بلو-ری (Blu_Ray) و سروشکل درست بسته‌بندی با کیفیت ماندگار و عالی برویم، مثل همه دنیا که فیلم‌ها در وی‌او‌دی‌ها نمایش داده و نسخه‌های درجه یک بلو-ری در فروشگاه‌ها فروخته می‌شوند. پس اکران آنلاین یا اکران در بستر اینترنت می‌تواند مکمل و جانشین نمایش خانگی نسخه لوح فشرده شود.

*اکران آنلاین در ایران چنین وضعیتی دارد یا در دیگر کشورها نیز همین‌طور است؟

من اطلاعات دیگری در مورد اینکه جریان‌سازی کرده باشد ندارم؛ مثلاً فیلم «مرد ایرلندی» را در پلت‌فرم نمایش می‌دهند اما نام آن را اکران آنلاین نمی‌گذارند.

*چه عنوانی برایش می‌گذارند؟

مثل بقیه فیلم‌ها یا سریال‌ها، این فیلم‌ها را هم در وی‌اودی قرار می‌دهند. عنوان خاصی ندارد. اینکه بگوییم اکران آنلاین به نظرم شوخی است و یک ذوق‌زدگی بود چون با شکست مواجه شد و تا وقتی سالن سینما همچنان حرف اول را در اقتصاد سینما می‌زند جایی برای چنین نمایش‌هایی نیست، اما می‌تواند یک مکمل خوب باشد که در پلت‌فرم‌ها و وی‌اودی‌ها اتفاق می‌افتد.

*با این وضعیت در دوران کرونا که سالن‌های سینما تعطیل هستند یا مثل قبل فعال نیستند چه باید کرد؟

در دوران کرونا همه باید تحمل کنند مگر الان اروپا و آمریکا یا کشورهای دیگری که درگیر این قضیه هستند چه کار می‌کنند؟ فیلم‌ها ساخته می‌شوند و منتظر می‌مانند تا تعیین تکلیف شوند. به هر حال کرونا که ماندگار نیست. با آمدن واکسن و درمان‌هایی که آغاز شده گسترش بیماری از بین می‌رود.

همان‌طور که گفتم نمونه این وضعیت را در چین داشته‌ایم که سه چهار ماه سینماها تعطیل شدند اما دوباره راه افتادند. هند یا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم سینماهایشان فعال است. باید تحمل کرد این دوران نیز بگذرد. پنج سال سینماهای اروپا به دلیل جنگ تعطیل بودند، آیا سینماهایشان از رونق افتاد؟ خیر. بعد از کرونا سینما جدی‌تر می‌شود و مخاطب سلیقه‌اش پیشرفت می‌کند...

*از چه لحاظ سلیقه مخاطب پیشرفت می‌کند؟

به دلیل اینکه در دوران کرونا آن‌قدر فیلم‌های مختلف در قاب تلویزیون دیده است که دیگر به همین راحتی تصمیم نمی‌گیرد به سینما برود مگر اینکه فیلم‌ها متفاوت باشند. مخاطب از منظر قاب تلویزیون اشباع شده است و اگر بخواهد تصمیم بگیرد به سینما برود آن وقت آن فیلم باید یک مضمون جذاب، ساختار جذاب یا هر 2 نوع ویژگی را داشته باشد.

مخاطب در دوران پس از کرونا به شدت سخت‌گیرتر می‌شود و این یک زنگ خطر برای سینماست که همین موضوع می‌تواند یک شمشیر دولبه باشد: یا می‌تواند سینمای ایران را باز به پایین‌ترین میزان مخاطب 2 دهه گذشته‌اش برگرداند یا می‌تواند با تولیدات متفاوت مخاطب را همچنان به داخل سالن سینما بیاورد.

البته اینها فارغ از مسائل و مشکلات اقتصادی است که الان گریبان‌گیر مخاطبان سینمای ایران شده و خود آن یک بحث مهم دیگر است اما مخاطب در یک سال گذشته از دیدن فیلم و سریال در قاب تلویزیون اشباع شده و حالا تصمیم مهم او این است که چگونه برود سینما و بخواهد چه چیزی ببیند.

*فکر می‌کنید این هوشیاری در سینمای ایران نسبت به جذب مخاطب پس از دوران کرونا وجود دارد؟

سینمای ایران اگر بخواهد ادامه حیات بدهد چاره‌ای ندارد جز اینکه هوشیار باشد.

*از نظر اقتصادی مشخص هست که کرونا چه ضرری به سینما وارد کرده است؟

از منظر بلیت حساب کنیم و یک سال گذشته را بالا پایین کنیم، نزدیک به 300 میلیارد تومان ضرر زده است که 50 درصد آن به تولید و 50 درصد هم به سالن‌های سینما مربوط می‌شود. البته این میزان تنها در حوزه بلیت است.

در حوزه‌های دیگر باید توجه کرد که امسال نسبت به سال‌های گذشته فیلم‌های کمتری تولید شد؛ یعنی پول کمتری وارد سینما شده است. تخمین می‌زنم که حدود 100 میلیارد تومان پول کمتری وارد حوزه تولید شده است.

از آن سو وقتی پول کمتری وارد حوزه تولید می‌شود ورود فیلم‌ها به پلت‌فرم‌ها و فروش رایت فیلم‌ها متقاضی کمتری خواهد داشت و همین هم از منظر اقتصادی تاثیر خواهد داشت، اما من ضرر سینمای ایران در حوزه تولید، توزیع و نمایش را بالغ بر 500 میلیارد تومان تخمین می‌زنم.

*در چه بازه زمانی؟

از چهارم اسفند تا پایان امسال.

*با توجه به این موضوع فکر می‌کنید سال آینده برای سینمای ایران چطور خواهد بود؟

اگر تا پایان امسال هم مردم واکسینه شوند، باز به سه دلیل سال آینده سال سختی برای سینما خواهد بود؛ دلیل اول همان بحث عادت کردن چشم‌های مخاطبان به قاب تلویزیون است. مردم به همین راحتی به سالن سینما نخواهند آمد و ترجیح می‌دهند فیلم‌ها را در همان مدیوم تلویزیون ببینند مگر اینکه فیلم‌های متفاوتی نمایش داده شود.

البته یک نگاه دیگر می‌گوید شاید مردم از دوران کرونا خسته شده باشند و به سینما بروند. این بحث نیز طرفدارانی دارد. باید تحمل کرد ببینیم چه اتفاقی می‌افتد اما موضوعی که وجود دارد این است که مخاطب به مرور در انتخاب فیلم‌ها در سالن‌های سینما سخت‌گیرتر می‌شود.

دلیل دوم مساله اقتصادی است. با توجه به دلار 25 هزار تومانی و تورم بالای 100 یا 150 درصد، مشکلات نقدینگی، گرفتاری‌های مردم و... ممکن است سینما از سبد خانوار حذف شود و باز هم تعداد سینماروها کاهش پیدا کند. این هم خطر دیگری است که دور از ذهن نیست.

انتخابات، یک تهدید برای سینمای ایران

بحث سوم بحث انتخابات است. همیشه در سال‌هایی که انتخابات در ایران جدی بوده تعداد مخاطبان سینمای ایران کاهش پیدا کرده است؛ مثل سال 92 که تعداد مخاطبان به هفت میلیون نفر رسید. تا زمان تشکیل دولت جدید، انتخابات یک تهدید برای سینمای ایران می‌شود چون در 6 ماه ابتدایی سال همه دنبال انتخابات، تشکیل دولت، سیاست‌های جدید و... هستند.

این سه خطراتی هستند که سینمای ایران از الان باید راهکارهای خاص خودش را برایشان پیدا کند. هرچند در هر سه موضوع نمی‌شود کاری کرد پس سینمای ایران چاره‌ای ندارد جز اینکه برای زنده ماندن دست و پا بزند.

*طی این سال‌ها که سینمای ایران فعالیت کرده است وضعیتی مشابه این سال از نظر اقتصادی داشته‌ایم؟

زمان انقلاب. از سال 57 تا اواخر سال 58 یا اوایل سال 59 سینما با رکود مواجه بود.

*وضعیت فیلم‌های مستند، کوتاه یا آثاری که به اصطلاح گیشه‌پسند نیستند در این اوضاع چطور می‌شود؟

سینمای ایران به مرور به سمت 2 نوع فیلم می‌رود: یا فیلم‌های کاملاً هنری برای هدف‌گذاری در جشنواره‌ها و بازارهای بین‌المللی به معنای بازارهای هنری یا سینمای اکران عام.

ما دیگر فیلم حد متوسط نخواهیم داشت؛ یعنی تولیدکنندگان متوسط به پایین یا فیلم‌هایی که تکلیف‌شان با خودشان روشن نیست حذف می‌شوند و این برای سینمای ایران یک دستاورد است چون کسانی که می‌مانند می‌توانند هدف‌گذاری سینما و بازار مخاطبان‌شان را مشخص کنند.

در این وسط کسی نمی‌تواند فیلم بسازد و بگوید برای دل خودم فیلم ساختم. در واقع یا فیلم هنری یا فیلم مخاطب عام خواهیم داشت و حد وسط دیگر موجود نیست.

به هر حال امیدوارم این کرونا هرچه زودتر تمام شود و سینماگران دوباره به روزهای خوب سال‌های 92 به بعد برگردند چون از سال 92 تا سال‌های 96، 97 تعداد مخاطبان سینمای ایران یک رشد 20 میلیونی پیدا کرد که خیلی خوب بود؛ یعنی اگر در سال 92 هفت میلیون قطعه بلیت داشتیم این تعداد در سال 96 به 27، 28 میلیون قطعه بلیت رسید.

این 20 میلیون تحلیل‌های مختلفی دارد که به موقع می‌توانیم درباره آن صحبت کنیم چون هشت‌ سال دولت آقای روحانی را می‌توان به سه دوره توسعه‌گرا، ثبات و واپس‌گرا تقسیم کرد و خود همین هم تحلیلی دارد که در زمان خودش می‌توان درباره آن صحبت کرد.

چکیده گفت‌وگو با امیرحسین علم‌الهدی

-همیشه در سال‌هایی که انتخابات در ایران جدی بوده، تعداد مخاطبان سینما کاهش یافته است

-سینمای ایران به مرور به سمت فیلم هنری یا مخاطب عام خواهد رفت و دیگر فیلم حد وسط نخواهیم داشت

-مخاطب از این به بعد دیگر به همین راحتی تصمیم نمی‌گیرد به سالن سینما برود

-در یک سال گذشته مخاطب از دیدن فیلم و سریال در قاب تلویزیون اشباع شده است

-اکران آنلاین یا اکران در بستر اینترنت می‌تواند مکمل و جانشین نمایش خانگی نسخه لوح فشرده شود

-با عبارت اکران آنلاین مشکل دارم

-اکران آنلاین تا اطلاع ثانوی شوخی است