نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران افتتاح شد

اعتمادآنلاین| مراسم افتتاحیه نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، صبح امروز سه‌شنبه 30 دی با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایوب دهقانکار مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و رئیس اولین ‌نمایشگاه مجازی کتاب تهران و هومان حسن‌پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در موسسه خانه کتاب و ادبیات به شکل مجازی آغاز شد.

سیدعباس صالحی، صبح امروز با حضور در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران از فرآیند اطلاع‌رسانی و پاسخگویی به مخاطبان این رویداد دیدن کرد و با شیوه فعالیت اپراتورهای فعال در این بخش از نزدیک آشنا شد.

صالحی: نمایشگاه کتاب مجازی می‌تواند ما را به عدالت فرهنگی نزدیک‌تر کند

سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این برنامه اظهار داشت: امسال نمایشگاه مجازی کتاب را با دو ویژگی آغاز می‌کنیم. ویژگی نخست شرایط کرونایی است که ایران و جهان را یک سال است که دربرگرفته، این ویژگی در فضاهای مختلف زندگی بشر در کره خاکی تأثیراتی در حوزه‌های مختلف گذاشته و بخشی از آن نیز به حوزه اقتصاد و فرهنگ مربوط است.

وی با بیان اینکه یکی از حوزه‌هایی متأثر که هنوز هم ادامه دارد صنعت نشر جهان و ایران است، گفت: ما در این یک سال متأثر از این شرایط صنعت نشر، آسیب‌هایی را مشاهده می‌کنیم که گرچه برآورد دقیقی از خسارات وجود ندارد، اما نظرسنجی که در آذرماه از سوی پژوهشگاه فرهنگ،‌ هنر و ارتباطات انجام شد (از جامعه نشر) نشان می‌دهد 60 درصد ناشران معتقدند از 40درصد به بالا، صنعت نشر در طول یک‌سال اخیر از جوانب مختلف خساراتی دیده است.

وی ضمن اشاره به تعطیلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: تعطیلی نمایشگاه کتاب، تعطیلی نمایشگاه استانی، شرایط تعطیلی یا شبه‌تعطیلی فضای خدمات و نکاتی از این قبیل موجب شد این دسته از ناشران که در جامعه آماری قرار دارند معتقد باشند 40 درصد به بالا صنعت نشر در طول یک سال اخیر خسارت دیده است.

به گفته وی، کاملاً محسوس است که یکی از بخش‌هایی که تحت تأثیر شرایط کرونا آسیب دیده، صنعت نشر کشور است، اما در این شرایط ما با همه این مشکلات و نکاتی که مشخص است، چند نکته را در کنار خسارات می‌توانیم مطرح کنیم.

نخست اینکه جامعه نشر علی‌رغم شرایط دشوار، تکاپو و فعالیت خود را داشته و دارد. در این نظرسنجی که در آذرماه منتشر شد، از جامعه نمونه نشر، عنوان شده که حدود 68 درصد از ناشران (67.8) گفته‌اند در این مدت کتاب چاپ اول داشته‌اند و 24 درصد بیش از 10 عنوان کتاب چاپ کرده‌اند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه این آمار نشان از آن دارد علی‌رغم شرایط دشوار، فضای نشر به تولید اندیشه آن هم با علاقه پرداخته، گفت: حتی دشواری‌ها نیز مانع از تحرک ناشران نشد و در حد قابل قبولی جریان نشر تاکنون تداوم یافته است، آن هم با امیدی که نسبت به آینده دارد.

وی با بیان اینکه فضای مطالعه کتاب از دیگر مواردی است که در نظرسنجی‌های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات لحاظ شده، گفت: بحث اوقات فراغت نیز در این نظرسنجی مورد ارزیابی قرار گرفت، البته نسبت‌ها در این دوره‌ها متفاوت بود، اما در فروردین سال جاری سهم مطالعه کتاب قابل‌توجه‌تر بود، یعنی 27 درصد از مخاطبان و کسانی که این نظرسنجی از آنها صورت گرفته بود، مطالعه کتاب را یکی از موضوعات اوقات فراغت مطرح کرده بودند. در این نظرسنجی برای رفع اضطراب از کرونا، سهم کتاب و کتابخوانی باز هم قابل توجه بود، بنابراین علی‌رغم صدماتی که کرونا بر فضای نشر داشت، به نحوی در سبد مصرف اوقات فراغت، کتاب و کتابخوانی سهم بیشتری را پیدا کرده و می‌کند.

به گفته وزیر ارشاد، در کنار این نکات، پاره‌ای از اتفاقات به کمک آمد که نشان‌دهنده آن است که جریان حوزه فرهنگ مکتوب قابل‌توجه است (از سوی ناشران و مخاطبان) در فضای برنامه فصلانه خانه کتاب که سال 99 اجرا شد نیز یک‌میلیون و 200 کتاب خریداری شده است که 50 میلیارد در این طرح‌ها خرید کتاب صورت گرفته است. علی‌رغم طوفان سهمگین کرونا که جهان را لرزاند، اما جریان فرهنگ مکتوب، ناشر، کتاب و کتابفروش جریانی زنده و پویا را دنبال می‌کند و به آینده می‌نگرند.

وزیر ارشاد بخش دیگری از سخنان خود را به فضای مجازی اختصاص داد و با تأکید بر اینکه این فضا به کمک صنعت نشر و فرهنگ کتاب و کتابخوانی آمد، گفت: در حال حاضر این سرعت در فضای مجازی افزایش یافته است.

وی به چند نکته بر مبنای آمار و نظرسنجی‌ها در این راستا اشاره کرد و گفت: در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی که در آذرماه از جامعه ناشران صورت گرفت، از آنها پرسیده شد شما کتاب‌هایتان را چگونه به مخاطبان می‌رسانید، که 69.3 درصد گفته‌اند فضای مجازی و پس از آن موارد دیگر را مطرح کرده‌اند.

وی با بیان اینکه رقم حدود 70 درصد یعنی سهم قابل توجه فضای مجازی در حوزه اطلاع‌رسانی کتاب را نشان می‌دهد، گفت: اینکه دیگر فضاهای تبلیغات در حد انتقال دیتا به معنای متن نیست بلکه در قالب پاتکست، روایت، قصه و نقالی کتاب اتفاقاتی در حال رخ دادن است و ما وارد قالب‌های جدید شده‌ایم، در واقع فضای مجازی به سمت تبلیغات کتاب حرکت می‌کند.

وی افزود: کتاب اطلاع‌رسانی و تبلیغات در فضای مجازی جدی و محسوس‌تر دنبال می‌شود. نکته دیگر اینکه فضای مجازی به کمک کتاب آمده و بحث فروش کتاب را مورد توجه دارد. در نظرسنجی آذرماه می‌بینیم که سفارش اینترنتی 50 درصد شده است؛ یعنی 50 درصد ناشران از این طریق کتاب فروخته‌اند و «فروشگاه‌های کتاب» در پله بعدی با 48 درصد حضور دارند.

وی افزود: فضای سومی که سالهای اخیر مورد توجه است کتاب‌های الکترونیکی است، هر چند که کتاب‌های الکترونیکی مزاحم کتاب‌های کاغذی نیست بلکه مکمل می‌تواند باشد، اما ما شاهد روند رو به رشد این اتفاق هستیم.

وی به پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی اشاره کرد و گفت: در این پیمایش، اطلاعات قابل توجهی به ما منتقل شد که نشان می‌دهد از 46.6 درصد که کتاب می‌خوانند، به کتاب‌های الکترونیکی روی آورده‌اند و در مطالعه اخیر 19.2 درصد کتاب الکترونیکی را انتخاب کرده‌اند.

وی در پایان گفت: نمایشگاه کتاب فضایی فرصت‌محور است. هر چند نمایشگاه کتاب های فیزیکی نقص‌هایی داشت، ممکن است نمایشگاه کتاب مجازی هم نقص‌هایی داشته باشد، اما از آنجایی که فضای مجازی مؤثر و با قابلیت‌های عمیق است و با وجود دغدغه‌هایی که در دیپلماسی فرهنگی داریم، می‌توانیم کتاب‌های داخل کشور را راحت‌تر به دست ایرانیان خارج از کشور و دیگر مردم جهان برسانیم. نمایشگاه کتاب مجازی می‌تواند ما را به عدالت فرهنگی نزدیک‌تر کند و مرزهای جغرافیایی را درنوردد.

وی با بیان اینکه این‌مسائل می‌توانند چشم‌اندازی برای نمایشگاه مجازی کتاب باشند که ایران، شروع‌کننده آن است گفت: این‌کار، یک‌فرصت برای انسان، تعقل، ارتباط و گفتگو است.

صالحی با تاکید بر اینکه مساله دیگر، موضوع اقتصاد نمایشگاه مجازی کتاب است توضیح داد: هم کاهش هزینه‌ها و هم کاهش تخلفات موضوع دیگر از این نمایشگاه است. یک‌ناشر شهرستانی وقتی می‌خواست برای نمایشگاه فیزیکی به تهران بیاید، باید سختی‌ها و مسائل زیادی را پشت سر می‌گذاشت اما حالا این‌گونه نیست.

برگزاری مجازی نمایشگاه باعث‌ کم‌تر شدن تخلفات فرهنگی و اقتصادی رایج می‌شود

وی ادامه داد: همچنین ما در نمایشگاه مجازی، شاهد فضای سالم‌تری در زمینه فرهنگ و اقتصاد خواهیم بود؛ مثلا دیگر شاهد تخلفات مثل فروش کتاب ناشران دیگر در غرفه یک ناشر دیگر نیستیم. در فضای مجازی به‌دلیل کنترل یا بازدارندگی که به‌خاطر مسائل فنی وجود دارد، نمی‌توان چنین‌تخلفاتی را انجام داد.

صالحی اضافه کرد: در مجموع، برگزاری مجازی نمایشگاه باعث‌ کم‌تر شدن تخلفات فرهنگی و اقتصادی رایجی می‌شود که برگزاری فیزیکی شاهدشان بودیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن بیان اینکه جهان امروز، جهان داده است توضیح داد: هرمقدار که اطلاعات بیشتر و قدرت پردازش بیشتری داشته باشیم، جریان فرهنگی هم از نظر اقتصادی و هم داده، بیشتر تقویت می‌شود. در فضای نمایشگاه مجازی کتاب، این‌فرصت پیش می‌آید که هم اطلاعات گردآوری شوند و هم این‌که بهره‌برداری‌های بهتری از آن‌ها شود.

فرهنگ مکتوب با نمایشگاه مجازی کتاب، یک بال جدید پیدا کرد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنانش با اشاره با مواردی که مطرح کرد توضیح داد: البته همه این‌حرف‌ها به این‌معنا نیست که نمایشگاه فیزیکی کتاب برگزار نشود، نکته این‌ است که فرهنگ مکتوب با نمایشگاه مجازی کتاب، یک بال جدید پیدا کرده و نمایشگاه، نمی‌خواهد تنها و تنها قالب مجازی را برای خود انتخاب کند.

وی در پایان از اهالی رسانه درخواست کرد کاری کنند «‌نمایشگاه مجازی کتاب تهران» دیده شود. چون نمایشگاه فیزیکی کتاب در اردیبهشت‌ماه، تبدیل به یک‌سنت شده بود و همه ساعت‌هایشان را برای آن کوک کرده بودند اما امیدوارم اطلاع‌رسانی درباره نمایشگاه مجازی کتاب تهران با کمک رسانه‌ها به‌عنوان یک‌وظیفه ملی، انجام شود.

در این مراسم ایوب دهقانکار رئیس نخستین نمایشگاه کتاب مجازی گزارشی از روند اجرایی آن ارائه کرد.

جوادی: نمایشگاه مجازی کتاب،‌ یک محل فرهنگی است

محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر ارشاد نیز در این مراسم اظهار داشت: نمایشگاه مجازی کتاب،‌ یک فروشگاه است اما بیش از آن، یک محل فرهنگی است.

وی با اشاره به این مطلب که پیش‌تر به ما ایراد گرفته می‌شد که چرا دیتا و اطلاعات خانه کتاب و ادبیات را در اختیار عموم قرار نمی‌دهید، توضیح داد: الان شرایطی ایجاد شده که این‌دیتاها در نمایشگاه مجازی کتاب در اختیار عموم قرار گرفته است. نمایشگاه مجازی کتاب، در راستای عدالت فرهنگی برگزار می‌شود و تسهیل در خرید را ایجاد می‌کند.

وی درباره تخصیص یارانه هم متذکر شد: ما قبول داریم که یارانه‌ها باید فراتر از حد فعلی باشد، ولی الان هم یارانه‌ای که داده می‌شود، در حد توان و امکان بود.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: فضای مجازی ظرفیت زیادی دارد و اگر زودتر کار روی آن را شروع کرده بودیم، شاید می‌توانستیم کشورهای بیشتری را در نمایشگاه مجازی کتاب تهران داشته باشیم. در مجموع امیدوارم نهادهای مختلف مرتبط با نشر بتوانیم در کنار هم، تشویق و تقویتی برای کتابخوانی جامعه باشیم.

حسن پور: صدای نمایشگاه مجازی کتاب باید در کشور شنیده شود

هومان حسن‌پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هم در این نشست با اشاره به اینکه معمولا نمایشگاه کتاب به‌خاطر حمایت از ناشران و کتابفروشان برگزار می‌شده و امسال به‌دلیل کرونا، روی چگونگی این‌حمایت، بسیار کار شد،‌گفت: معاونت فرهنگی وزارت ارشاد خیلی تلاش کرد این‌حمایت‌ را اتخاذ کند اما نکته قابل ذکر اینکه حداکثر زمانی که می‌شد گذاشت و نمایشگاه را این‌گونه برگزار کرد، تا همین‌روزها بود. چون زمان در حال از دست رفتن بود و تسهیلاتی که به ناشران داده می‌شود از جنس وام است.

وی برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی را اولین نمایشگاهی در جهان دانست که اینگونه برگزار می‌شود و تصریح کرد:ممکن است کم و کسری‌هایی داشته باشد اما تا می‌توانیم باید همکاری کنیم تا بتوانیم بهترین استفاده را از آن ببریم. اگر نقد و اشکالی بود می‌شود آن را پس از اجرای کار بررسی کنیم.

وی در پایان با تاکید بر اطلاع رسانی نسبت به برگزاری این رویداد خاطر نشان کرد: باید تمرکز روی این‌ باشد که صدای نمایشگاه شنیده شود و همه ایران متوجه شوند که نمایشگاه مجازی کتاب در حال برگزاری است.

منبع: فارس