رستاخیز و کاناپه اکران می‌شوند؟

اعتمادآنلاین| هفته پیش خبری با این مضمون منتشر شد که قرار است پشت صحنه فیلم مارمولک به کارگردانی کمال تبریزی پس از دو دهه در شبکه نمایش خانگی پخش شود.

به گزارش روزنامه اعتماد، در همین راستا علی تبریزی، تصویربردار و کارگردان پشت صحنه «مارمولک» گفته بود که «در حال پیگیری و مذاکره برای انتخاب یکی از پلتفرم‌های نمایش خانگی برای پخش آن هستیم.»

بی‌شک «مارمولک» یکی از نوستالژیک‌ترین، محبوب‌ترین و در عین حال پرمخاطب‌ترین فیلم‌های درام کمدی تاریخ سینمای ایران است که نه‌تنها تماشای چند باره آن باعث خستگی و دلزدگی مخاطب نمی‌شود بلکه همچنان بعد از دو دهه موضوع و قصه فیلم طراوت و شادابی خاصی دارد همان‌طورکه دیالوگ‌های این فیلم در فرهنگ عامه نفوذ کرده و بعد از گذشت سال‌ها در محافل و شبکه‌های مجازی به دفعات تکرار و دست به دست می‌شود (آقا جان بهشت که زورکی نمی‌شه! ... آنقدر فشار می‌دین که از اون ور جهنم می‌زنه بیرون... به تعداد آدم‌ها راه است برای رسیدن به خدا... سلام عرض می‌کنم خدمت حضار محترم، بالاخص دوستان عزیز خلافکار... خدا که فقط متعلق به آدم‌های خوب نیست، خدا، خدای آدم‌های خلافکار هم هست و فقط خود خداست که بین بندگانش فرقی نمی‌گذارد فی‌الواقع خداوند اند‌لطافت اندبخشش اند بی‌خیال‌شدن و‌ اند چشم‌پوشی و ‌اند رفاقت است. رفیق خوب و با مرام همه‌چیزش را پای رفاقت می‌گذارد...)

همچنین یادآوری این نکته که فیلم «مارمولک» با چه حواشی و بحث‌های فراوانی همراه بود و حین اکران پس از مدت کوتاهی به خاطر فشار مخالفان از پرده سینماها پایین کشیده شد و بلافاصله نسخه قاچاق آن در سطحی گسترده به میان مردم راه پیدا کرد احتیاج به حافظه قوی برای سینمادوستان ندارد و تقریبا مثل دیالوگ‌های فیلم در ذهن اکثر مخاطبان سینما ثبت شده است.

اما آنچه با خبر انتشار پشت صحنه فیلم مارمولک دوباره به ذهن متبادر می‌شود و حتی تذکر آن با تغییر دولت پراهمیت جلوه می‌کند نخست بحث بسیار تکراری اما جدی توقیف و برخورد سلیقه‌ای با فیلم‌هایی از این دست است که در مقطعی عامدانه جلوی دیده شدن و اکران عمومی آن گرفته می‌شود و فیلم به سادگی به محاق می‌رود «تاسف ماجرا آنجاست که بدانیم حتی عالی‌ترین و بالاترین مرجع و مقام رسمی کشور رهبر انقلاب نیز در دیدار هنرمندان تاکید کرده بودند که مخالف افرادی بودم که با فیلم مارمولک مخالفت می‌کردند» اما در کمال ناباوری سال‌ها بعد نه تنها خود فیلم که پشت صحنه آن هم روانه بازار می‌شود. واقعا چه فرآیندی طی می‌شود و چه دلیل و دلایلی دارد که فیلم مارمولک ابتدای دهه هشتاد مناسب پخش در سینماها و تماشای مردم نیست اما در اواخر دهه نود هیچ مانعی برای پخش آن در پلتفرم‌ها وجود ندارد؟

کاملا پذیرفتنی است که قوانین در کشورها قراردادهایی اجتماعی هستند که براساس هنجارها و قواعد اجتماعی تنظیم شده‌اند و می‌توانند به مرور زمان دستخوش تغییر و به روز شوند اما خب چرا در کشور ما به روز شدن معنا و مفهومی متناقض دارد؟ آیا نباید این به روز شدن همزمان در نگاه مدیران هم انعکاس پیدا کند و شاهد رفع توقیف بعضی فیلم‌ها نظیر «قاتل و وحشی» و «صدسال به این سال‌ها» باشیم؟

شاید ابراز پشیمانی عزت‌الله ضرغامی که به زمان مدیریتش (معاونت سینمایی وزارت ارشاد) مربوط می‌شود خوانا‌ترین مورد این بحث باشد او نوشتاری تحت عنوان «اشتباهات مدیریتی من» درباره فیلم آدم برفی نوشته بود: «نباید [فیلم] «آدم برفی» را توقیف می‌کردم، اگر به گذشته برگردم ترجیح می‌دادم به روح توصیه رهبر انقلاب در مورد فیلم سینمایی «آدم برفی» عمل کنم و به دلایل نظارتی که در جای خود مورد تاکید ایشان هم بود مردم را از دیدن این فیلم خوش‌ساخت و پرپیام محروم نمی‌ساختم. البته عدم همکاری مدیریت محترم وقت حوزه هنری سازمان تبلیغات هم در این تصمیم‌گیری بی‌تاثیر نبود ولی می‌توانستم با اجتهاد رسانه‌ای و هنری تصمیم درست‌تری بگیرم، هر چند در سال‌های مدیریتم در رسانه ملی آن را جبران کردم.» همین هفته پیش بود که از ابراهیم داروغه‌زاده خواسته شد درباره راز و رمز فیلم‌های توقیفی در دوران مسوولیت خود توضیح دهد که او در جواب می‌گوید: «برای اجرای قانون بارها و بارها به دادگاه احضار شدم.

برای 35 فیلم که در دو سال اکران شده بود، متهم بودم.» البته مشابه چنین سرنوشت‌های غم‌انگیزی در سینمای ایران کم نیست و به کرات می‌توان جست از «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی‌کیا تا «عصبانی نیستم» درمیشیان یا «آشغال‌های دوست‌داشتنی» امیر یوسفی که نمونه‌های بارز و متاخر آن به شمار می‌روند.

اما نکته سوال‌برانگیز دیگری که به ذهن می‌رسد اینکه به نظر می‌رسد حالا با تغییر دولت و روی کار آمدن دولت سیزدهم با ریاست ابراهیم رییسی شاهد اکران بعضی فیلم‌های توقیفی نظیر رستاخیز یا کاناپه هم باشیم.

فراموش نکردیم که گرفتاری لاینحل فیلم خانه پدری در بحث اکران در نهایت با دستور مستقیم ابراهیم رییسی (رییس وقت قوه قضاییه) جهت رسیدگی برای رفع توقیف آن حل‌وفصل شد؛ همان‌طورکه داروغه‌زاده هفته گذشته گفته بود.

«کاناپه» شاید جزو فیلم‌هایی بود که اگر در دوران آقای شمقدری با مشکل اکران روبه‌رو می‌شد، به اکران می‌رسید اما وقتی دولت اصلاح‌طلبی سر کار می‌آید، شرایط بی‌اعتمادی برای برخی نهادهای حاکمیتی ایجاد می‌شود.