قاعده شخص محتاط در صندوق‌های بازنشستگی

اعتمادآنلاین| اتحادیه بین‌المللی تأمین اجتماعی (ISSA) رهنمودهایی را برای نهادهای تأمین اجتماعی ارائه می‌دهد. در این بین، «الزام به رعایت اصل شخص محتاط در سرمایه‌گذاری» یکی از موضوعات مهمی است که این اتحادیه در رهنمودهای خود به ویژه در رهنمودهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های تأمین اجتماعی و همچنین در رهنمودهای حکمرانی خوب نهادهای تأمین اجتماعی، صراحتا به آن اشاره می‌کند. در این رهنمودها تأکید می‌شود که هیئت مدیره و مدیریت در خصوص مدیریت دارایی‌های نهاد تأمین اجتماعی وظیفه امانت‌داری بر عهده دارند و باید در انجام این وظیفه همان مراقبت، تلاش و مهارتی را داشته باشند که یک فرد محتاط منطقی در شرایط مشابه دارد.

دلیل تأکید ISSA روی رعایت اصل شخص محتاط را می‌توان در مقررات تنظیمی نهادهای تأمین اجتماعی در مورد نحوه مدیریت سرمایه‌گذاری دارایی‌های آن‌ها جست‌و‌جو کرد. در این خصوص باید گفت، تنظیم‌گری و نظارت بر دارایی‌های این نهادها دو هدف اصلی را به دنبال دارد: اول، اطمینان از ایمنی و امنیت آن دارایی‌ها و دوم، ایجاد محیطی که در آن مدیریت دارایی بتواند بهترین بازدهی را در سطح قابل قبولی از ریسک به دست آورد. برای دستیابی به این اهداف ممکن است مدیریت دارایی‌ها با معیارهای کمّی تنظیم شود؛ یعنی تعیین محدودیت‌های کمّی مشخص بر روی انواع دارایی‌هایی که این نهادها در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین، ممکن است این اهداف بر اساس قاعده‌ای که یک استاندارد رفتاری است و اصطلاحا قاعده شخص محتاط نامیده می‌شود، به دست آیند. زیرا به‌کارگیری این قاعده، به‌طور قابل توجهی مدیریت ماجراجویانه دارایی‌ها را محدود می‌کند. این امکان نیز وجود دارد که ترکیبی از این دو رویکرد برای رسیدن به اهداف مورد نظر به کار گرفته شود.

در بین دو رویکرد مطرح شده، رویکرد محدودیت‌های کمّی به آسانی قابل درک است. زیرا در این رویکرد، آن دسته‌ از دارایی‌ها که نگهداری آن‌ها محدود یا ممنوع است، معمولا دارایی‌هایی با نوسان قیمت بالا و/یا نقدشوندگی کم و/یا ریسک اعتباری بالا (مانند سهام، مستغلات و دارایی‌های خارجی) هستند. در این رویکرد، تمرکز روی خود گزینه‌های سرمایه‌گذاری است. اما در تعریف قاعده شخص محتاط گفته می‌شود که سرمایه‌گذاری باید طوری انجام شود که به نظر می‌رسد «با احتیاط» است. واضح است که قاعده شخص محتاط بر رفتار شخص تصمیم‌گیرنده تمرکز دارد. به همین دلیل درک کافی از پارامترهای دقیق این قاعده وجود ندارد. در واقع، به دلیل جهت‌گیری رفتاری قاعده شخص محتاط، این قاعده به آسانی محدودیت‌های کمّی قابل درک نیست. به همین دلیل، گزارش 113 موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا به نحوی تنظیم شده است که از طریق بیان ویژگی‌های قاعده شخص محتاط، پیشینه و کاربرد آن، آشنایی مقدماتی با این قاعده در حوزه مدیریت سرمایه‌گذاری دارایی‌های بازنشستگی حاصل شود.

این گزارش توسط نسرین ابراهیمی از گروه مطالعات سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا تهیه شده است.