چرا صداوسیما جوکر را ممیزی نمی‌کند؟

مسابقه «جوکر» که از یکی از پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی پخش می‌شود، در قسمت فینال فینالیست‌ها، با پخش یک آیتم باعث رنجش مردم و انتقاد فعالان حقوق معلولان شد.

به گزارش روزنامه جوان، در قسمت جدید از مسابقه «جوکر»، شرکت‌کنندگان یک اجرای کنسرت موسیقی را با حضور نوازندگان دارای نقص جسمی جلوی دوربین می‌برند. انتشار این آیتم، باعث شد تا کمپین کانال پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت، در توئیتر با انتقاد از برنامه جوکر بنویسد: «در برنامه جوکر دو نفر از هنرمندان برای خنداندن سایرین، معلولیت جسمی را مسخره و سوژه می‌کنند و به همین راحتی باعث ترویج تمسخر معلولیت افراد می‌شوند. لطفاً معلولیت را سوژه خندیدن و خنداندن نکنید!»

روح‌الله رستمی، وزنه‌بردار و قهرمان پارالمپیک، نیز در صفحه اینستاگرامش با انتقاد از «جوکر» نوشت: «کی قرار است دست از خندیدن به معلولیت برداریم؟ کی قرار است این سبک سخیف طنز را رها کنیم... باور کنید خنده‌دار نیست، باور کنید دردناکه، خندیدن به نحوه راه رفتن یا حالت دست و استفاده از لغات مسمومی ماند کج و کوله... .»

کاربران شبکه اجتماعی نیز واکنش‌های منفی زیادی نسبت به آیتم حاشیه‌ساز پخش‌شده از برنامه «جوکر» داشته‌اند. این واکنش‌ها ولی پاسخی از سوی هنرمندان شرکت‌کننده در این بخش از «جوکر» و تیم سازنده آن برنامه در پی نداشته‌است.

جوکر بدسابقه

حواشی محتوای «جوکر» پیش از این نیز اعتراضاتی را در پی داشته‌است. در حالی که شرکت‌کنندگان این برنامه از هنرمندان شناخته‌شده سینما و تلویزیون هستند که سابقه حضور در آثار کمدی و طنز را دارند، این انتظار می‌رفت که شناخت هنجارهای جامعه در شوخی‌های این برنامه لحاظ شود. با این حال، چند شوخی شرکت‌کنندگان در «جوکر» تا امروز به دلایلی از جمله ارجاعات غیراخلاقی، حاشیه‌ساز شده‌است.

انتشار ویدئویی با حضور بیژن بنفشه‌خواه، از جمله حاشیه‌های غیراخلاقی «جوکر» بوده‌است. این ویدئو در دو نسخه در فضای مجازی منتشر شد. در این ویدئو، بنفشه‌خواه با پوشیدن لباسی به شکل خروس حرکاتی برای خنداندن دیگر شرکت‌کنندگان انجام می‌دهد که از نظر فرهنگ عامه، قبیح به شمار می‌رود. در نسخه قانونی، آن سکانس خاص در نمای لانگ‌شات (نمای باز) نشان داده‌می‌شود و همه شوخی‌های بنفشه‌خواه در ویدئوی اولیه، یا ممیزی‌شده یا به نحوی نمایش داده‌می‌شود که مخاطب متوجه حرکات نه‌چندان اخلاقی نشود، اما همزمان با نسخه قانونی، در اینترنت نسخه دومی از قسمت چهارم منتشر می‌شود که دارای همان قسمت ممیزی شده‌است!

«جوکر» ساخته احسان علیخانی، برگرفته از یک مسابقه تلویزیونی ژاپنی است که در آن شرکت‌کنندگان باید تلاش کنند در طول مسابقه «نخندند»! در پایان مسابقه هم کسی برنده می‌شود که در مقابل همه شوخی‌ها و حرکات خنده‌دار دیگران مقاومت کرده‌باشد. علیخانی که سابقه طولانی در تولید برنامه‌های تلویزیونی دارد، در اولین گام برنامه‌سازی برای پلتفرم‌ها، تجربه موفقی را پشت سر نگذاشته‌است و حداقل در قسمت اخیر باعث رنجش جامعه معلولان شده‌است. اینکه برنامه‌ساز با سابقه‌ای مانند علیخانی و تیم همکارش نمی‌دانند که یک شوخی نابجا در یک برنامه پر بیننده می‌تواند میلیون‌ها نفر را رنجیده خاطر کند، تعجب‌آور است. تعجب‌آورتر اینکه به‌رغم اعتراض‌های صورت گرفته، سازندگان جوکر و بازیگران حاضر در آن قسمت، واکنشی از خود نشان نداده و حاضر به عذرخواهی نشده‌اند!

ضعف‌های نظارتی بر محتوا

در یک کش و قوس میان سازمان‌های متولی و ناظر، اکنون مسئولیت نظارت بر تولیدات پلتفرم‌ها بر عهده سازمان صداوسیما است که در قالب «ساترا» این نظارت اعمال می‌شود. این نظارت به دلایل متعددی از جمله ضعف قوانین و ضعف نهاد متولی نظارت، تا امروز با نقدهای زیادی روبه‌رو شده‌است. نظارت بر تولیدات پلتفرم‌ها از سوی «ساترا» برون‌سپاری شده‌است. برای همین یک وحدت رویه در انجام نظارت و ممیزی دیده‌نمی‌شود. در بخش‌هایی بیننده تصور می‌کند که با یک ممیزی سخت مواجه است و در مقابل مانند آنچه در برنامه «جوکر» پیش آمده‌است، ممیز یا ناظر، از درک عواقب شوخی زشت شرکت‌کنندگان مسابقه با مسئله معلولیت و انسان‌های معلول، عاجز بوده‌است.