گسترش فرهنگ تجاوز در لباس هواداری

اعتمادآنلاین| منیژه موذن- فرهنگ تجاوز در ایران هنوز گزاره‌ای نامفهوم است و مردم آشنایی چندانی با آن ندارند، اما با این وجود در حوزه‌های مختلف در حال گسترش آن هستند.

یکی از این حوزه‌ها ورزش است. هواداری فوتبال به دلیل هیجان حاکم بر جو ورزشگاه‌ها و رده سنی عموماً پایین هواداران، فضایی ملتهب دارد و مکانی مناسب برای نمود و بروز ناهنجاری‌ها و معضلات اجتماعی است. تک‌جنسیتی بودن ورزشگاه‌ها در ایران هم به بروز ناهنجاری‌ها افزوده و فضای هواداری را تبدیل به میدان جنگ کرده‌ است؛ میدانی که در آن بروز خشونت با هر شکل و روشی مجاز است. در چنین فضایی استفاده از ادبیات زن‌ستیز و ناسزاهای جنسی و جنسیتی برای هواداران امری طبیعی و مرسوم است و دقیقاً همین‌جاست که فرهنگ تجاوز گسترش پیدا می‌کند بدون اینکه هوادار بداند به چه ناهنجاری بزرگی دامن می‌زند.

مهدی شهبازی، جامعه‌شناس ورزش، در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین، درباره خشونت و ناهنجاری‌های موجود در ورزشگا‌ه‌ها، با اشاره به اینکه زمینه‌های ورود فرهنگ تجاوز در هواداری و وجود آن در استادیوم‌ها باید بررسی شود، گفت: «فضایی که این‌ روزها در ورزشگاه‌ها می‌بینیم نمود و بروز معضلی است که در جامعه وجود دارد. ادبیاتی که به عنوان فرهنگ تجاوز از آن نام برده می‌شود ادبیات عامه گفتمان شهری و مدنی است. این گفتمان مخصوص استادیوم نیست. در هر خیابان و چهارراهی هنگام تصادف می‌توانید شاهد همین ادبیات بین مردم باشید.»

به گفته شهبازی، چرایی بروز چنین رفتاری به کمبودها، مسائل سیاسی و اقتصادی و مشکلات مردم برمی‌گردد: «در واقع آنچه در ادبیات عامه مشاهده می‌شود، بروز استرس و پرخاشگری در سطح جامعه است. ناهنجاری‌های اجتماعی را در هر جایی حتی مدارس هم می‌توان دید و این ناهنجاری‌ها در استادیوم نیز بروز پیدا می‌کند.»

شهبازی در مورد چرایی وجود ناهنجاری و مشکلات فرهنگی در جوامع گفت: «جامعه ما در حال طی مرحله گذار است. در واقع آنچه شما اکنون در ایران می‌بینید در بسیاری از کشورهای غربی وجود ندارد، به این دلیل که آنها مرحله گذار را پشت سر گذاشته‌اند.»

این جامعه‌شناس گفت: «معضلات فرهنگی و ناهنجاری‌های اجتماعی درمان کوتاه‌مدت ندارند. شما نمی‌توانید راهکاری سریع بیابید تا جامعه را واکسینه کنید یا فرهنگ را کنترل کنید. ورزش هم جزئی از جامعه است و معضلات اجتماعی به راحتی در ورزشگاه‌ها خود را نشان می‌دهند، به این دلیل که استادیوم مثل یک اتاق شیشه‌ای است. همه می‌توانند در پخش زنده ببینند که چه اتفاقاتی در ورزشگاه‌ها در حال رخ دادن است. آنچه می‌بینید در واقع در همه سطح جامعه جاری است و در ورزشگاه در معرض دید همگان قرار می‌گیرد.»

استاد دانشگاه تهران راهکار خروج از این بحران اجتماعی را آموزش نسل‌های بعد دانست و گفت: «نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم این مشکلات سریعاً حل شوند، اما می‌توانیم برای آموزش نسل بعد تلاش کنیم؛ از خانواده‌ها و مدارس شروع کنیم. برنامه داشته باشیم. تغییرات نسلی را در نظر بگیریم. تغییر مقطعی مشکلی را حل نمی‌کند. فرهنگ در ایران به حال خود رها شده است. خانواده‌ها مسئولیت را به گردن آموزش و پرورش می‌اندازند و آموزش‌وپرورش مسئولیت را به خانواده می‌سپارد. ما نیاز به آموزش بچه‌ها داریم. کشوری مانند ژاپن از این مرحله گذار عبور کرده است و ما هم می‌توانیم با آموزش در مقابل ناهنجاری‌های اجتماعی پیش‌آمده از دوران گذار واکسینه شویم.»