تاریخ طولانی اعتراض مدنی ورزشکاران – بخش اول

اعتمادآنلاین| ‌ منیژه موذن - از محمدعلی کلی تا آلتا گیبسون و از بیل راسل تا لبران جیمز، برخی ورزشکاران در طول تاریخ از موقعیت خود برای نمایان کردن بی‌عدالتی استفاده کرده‌اند و گاهی لحظه قهرمانی را به لحظه ایستادن در کنار مردم تغییر داده‌اند.

تاریخ اعتراض ورزشکاران به گذشته دور برمی‌گردد. 13 ژانویه سال 532 بعد از میلاد مسیح، در مسابقات ارابه‌رانی در قسطنطنیه، ارابه‌رانان تیم‌های سبز و آبی از امپراتور جاستینن درخواست کردند 2 نفر از هواداران‌شان را که محکوم به مرگ بودند عفو کند. مخالفت امپراتور با این درخواست منجر به «شورش نیکا» شد، 6 هفته شورش و اعتراض که 30 هزار کشته به جا گذاشت.

با نگاهی به تاریخ اعتراض ورزشکاران، شاید زانو زدن هنگام پخش سرود ملی دیگر آنچنان دور از ذهن نباشد.

در روزگار مدرن ما ورزشکاران معمولاً برای اینکه ثابت کنند شهروندانی با وجدان بیدار هستند، حقیقت را بدون واهمه در مقابل نهاد قدرت فریاد زده‌اند. اعتراض ورزشکاران به دلایل متفاوتی همچون تبعیض نژادی، تبعیض جنسیتی، پول، اختلاف طبقاتی و ملیت بوده، اما در همه آنها یک چیز مشترک است: تلاش برای رسیدن به عدالت.

1885: مردی به نام موزز (موسی)

دهم آگوست سال 1883 کاپیتان انسون، بازیکن و مربی تیم بیسبال شیکاگو وایت‌ساکس، برای بازی با تولدو بلو استاکینگ با تیمش به اوهایو سفر کرد. او اعلام کرد بازیکن سیاهپوست بلو استاکینگ، موزز فلیتوود والکر، نباید در مقابل آنها بازی کند. موزز به دلیل مصدومیت نمی‌توانست به زمین برود، اما سرمربی تیم در اعتراض به درخواست انسون، موزز والکر را به زمین فرستاد. انسون مجبور شد در مقابل او بازی کند، اما اعلام کرد که از این به بعد در مقابل یک برده به زمین نخواهند رفت. سال بعد تولدو به لیگ ملی بیسبال پیوست و در اول مه 1884 در مقابل لوئیزویل، والکر تبدیل به اولین سیاهپوستی شد که در لیگ بیسبال آمریکا بازی کرد.

1890: بازی اجباری

جان مونتگومری وارد تنها بازیکن تالار مشاهیر است که رکورد 2 هزار ضربه را دارد، اما تاثیر او بر بیسبال بسیار بیش از رکورد درون زمین است. در اواخر دهه 1880 بازیکنان بیسبال در اعتراض به درآمد کم خود به رهبری وارد، لیگ جدیدی به راه انداختند. این لیگ تنها طی یک سال فعال بود، اما راهی را در ارتباط با درآمد بازیکنان بیسبال گشود که پس از یک قرن هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1906: پرچم ایرلند

پیتر اوکانر دونده ایرلندی نفر دوم مسابقات پرش بلند بازی‌های المپیک 1906 آتن بود، اما او اولین معترض تاریخ المپیک است. او در سال 1906 به یونان رفت تا ایرلند را در بازی‌های المپیک نمایندگی کند، اما در آنجا به او گفتند تیمی به نام ایرلند وجود ندارد و باید زیر پرچم بریتانیای کبیر بازی کند. وقتی پرچم بریتانیا برای اوکانر به اهتزاز درآمد او در حالی که هم‌تیمی‌اش کان لیهی پایین میله ایستاده بود از میله پرچم بالا رفت و پرچم بریتانیا را پایین کشید تا پرچم سبز ایرلند با نشان چنگ طلایی را جایگزین آن کند. روی پرچم اوکانر نوشته شده بود: «ERIN GO BRAGH».

1926: در اعتراض به وضعیت موجود

در 6 آگوست 1926 گرترود ادرل 19 ساله تبدیل به اولین زنی شد که کانال انگلیس را شنا کرده است. در دهه‌ای که زنان برای تغییر استریوتایپ‌ها (نگرش‌های کلیشه‌ای) می‌جنگیدند، رکورد ادرل قدم بزرگی بود. گفته می‌شود شنوایی او به دلیل شنا در کانال آسیب دید. او بعدها در طول زندگی‌اش به کودکانی که مشکل شنوایی داشتند آموزش شنا می‌داد.

1940: هفت دانشجوی معترض

دانشگاه میسوری آمریکا در نوامبر 1940 از دانشگاه نیویورک خواست به لئونارد بیتس بازیکن تیم فوتبال آمریکایی این دانشگاه اجازه بازی ندهد. NYU، با این درخواست موافقت کرد. در اعتراض به تصمیم این دانشگاه دانشجویان جلسه‌ای برگزار کردند و درآن جلسه هفت نفر تصمیم گرفتند اعتراض خود را به تبعیض نژادی به صورت علنی اعلام کنند. آنها سال 1941 به مدت سه ماه محروم شدند. 60 سال بعد NYU از تعهد آنها به عدالت اجتماعی تجلیل به عمل آورد.

1947: درختی که در بروکلین رویید

عده‌ای ممکن است بگویند تصمیم بروکلین داجرز برای استفاده از بازیکنان سیاهپوست اعتراض محسوب نمی‌شود، اما برخلاف این نظر شجاعت جکی رابینسون بازیکن سیاهپوست داجرز برای بازی در لیگ بیسبال آمریکا موفق‌ترین اعتراض فردی یک ورزشکار به تبعیض نژادی بود. رابینسون باید از میان دیگ جوشان نفرت می‌گذشت تا راه را برای دیگر سیاهپوستان آمریکا نیز باز کند.

1950: تنیس، راهی که بالاخره گشوده شد

در سال 1950 هیچ تنیس‌باز آفریقایی آمریکایی‌ای راه به اوپن آمریکا باز نکرده بود. آلتا گیبسون فلوریدایی اما بازیکنی خارق‌العاده بود که استحقاق دعوت به این رقابت‌ها را داشت. در حالی که دنیای تنیس در انتظار تصمیم اتحادیه تنیس آمریکا در مورد گیبسون بود، الیس ماربل قهرمان تنیس در نامه سرگشاده‌ای نوشت: «گیبسون متحمل ممنوعیتی ناعادلانه شده است. او نه به دلیل توانایی‌هایش در زمین تنیس بلکه به علت رنگ پوستش قضاوت می‌شود. و قطعاً استحقاق اثبات توانایی‌هایش در زمین تنیس را دارد.» حضور گیبسون در مسابقات تنیس اوپن آمریکا، با وجود مخالفت‌ها، ثابت کرد او لیاقت دعوت به این رقابت‌ها را داشت.

1958: به وقت تظاهرات

جکی رابینسون تلاش زیادی برای مبارزه با تبعیض نژادی کرد. حضور ویلی مایس، هانگ آرون و آلتا گیبسون ورزشکاران سیاهپوست در مسابقات برای او کافی نبود. رابینسون بی‌توجه به گفته ورزشی‌نویسان که به او می‌گفتند جایگاهش را بشناسد، تبدیل به فعال جنبش حقوق مدنی آمریکا شد. او به همراه مارتین لوترکینگ تظاهرات Youth March را به راه انداخت. هدف آنها از برگزاری این تظاهرات راهپیمایی هزار دانش‌آموز و دانشجوی سیاهپوست و سفیدپوست در کنار یکدیگر تا بنای یادبود لینکلن بود، اما بیش از 10 هزار نفر در این تظاهرات حاضر شدند.

1967: غول‌ها را بیدار کن

در چهارم ژوئن 1967 تعدادی از ورزشکاران سیاهپوست همچون بیل راسل، جیم براون و لو السیندور در حمایت از محمدعلی کلی در کلیولند با هم دیدار کردند. کلی در اعتراض به حضور نظامی آمریکا در ویتنام از حضور در ارتش این کشور سر باز زد. 2 هفته بعد محمدعلی به پنج سال زندان محکوم شد و تمامی قهرمانی‌هایش از او گرفته شد.

1968: مشت‌های خشم

فینال دوی 200 متر المپیک مکزیک در سال 1968 همچون فینال دوی 200 متر المپیک برلین در سال 1936 در تاریخ ماندگار شد. تامی اسمیت و جان کارلوس دوندگان آمریکایی پس از کسب طلا و نقره این مسابقات بدون کفش با جوراب و دستکش سیاه بر سکوی قهرمانی ایستادند و در سکوت با مشت‌های گره‌کرده به تبعیض نژادی اعتراض کردند. آنها بر سکوی قهرمانی المپیک تصویری جاودانه ساختند.