همراه اول صاحب حق پخش لیگ برتر؟/ برنامه فدراسیون برای تقابل با صداوسیما چه بود؟

طبق اطلاعاتی که به خبرنگار روزنامه اعتماد رسیده چندی پیش ایده‌ای در فدراسیون فوتبال مبنی بر ورود شرکت همراه اول به پخش مستقیم بازی‌های لیگ برتر همزمان با تلاش‌ها برای ورود VAR به ایران شکل گرفته بود که می‌توانست مشکل حق پخش تلویزیونی را به شیوه‌ای دیگر و بدون درگیر کردن مجلس و دولت و تعیین تکلیف در بودجه حل کند.

به گزارش روزنامه اعتماد، چند ماهی می‌شود که مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال از توافق جدید در مورد حق پخش بازی‌ها می‌گوید. تاج مدعی است که مجلس و صداوسیما در این مسیر به توافق رسیده‌اند تا براساس فرمول جدیدی که فدراسیون ارایه کرده رقم حق پخش به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کند. 

این نخستین‌باری نیست که مساله حق پخش تلویزیونی که یکی از بزرگ‌ترین راه‌های درآمدزایی تیم‌هاست در فوتبال ایران مطرح می‌شود. در چند سال گذشته حق پخش حتی وارد بودجه هم شد، اما درنهایت به سرانجامی نرسید، چراکه در این طرح‌ها فدراسیون فوتبال طرف حساب صداوسیما قرار داشت و از آنجایی که صداوسیما نهادی به مراتب قدرتمندتر از فدراسیون است، نهاد فوتبال نتوانست به حق واقعی خود برسد. 

طبق اطلاعاتی که به خبرنگار «اعتماد» رسیده در سال 1400 قرار بود یک مسیر جدید در مساله حق پخش پیموده شود که کلا با راه‌های گذشته تفاوت داشت. براساس این اطلاعات بحث‌هایی در مورد ورود شرکت همراه اول برای خرید حق پخش بازی‌های لیگ به وجود آمده بود که با تغییر و تحول در فدراسیون منتفی شد. برای بررسی این بحث ابتدا توجه شما را به بخشی از مصاحبه روزنامه اعتماد با احسان عزیزی خادم، دبیر سابق کارگروه وار در ایران و سرپرست قبلی دپارتمان IT فدراسیون فوتبال در این رابطه که روز سه‌شنبه منتشر شد جلب و بعد جزییات آن را مطرح می‌کنیم.

احسان عزیزی خادم در پاسخ به این سوال که آیا بحثی در مورد ورود شرکت همراه اول به حق پخش در ایران شکل گرفته بود که او پاسخ داد: «به این صراحت مطرح نشده بود، ما گفتیم شرکتی که می‌آید و سرویس پرووایدر VAR است حق بهره‌برداری از تصاویر VAR را دارد. اینجا همراه اول بود که باید خودش به عنوان سرویس پرووایدر آن زمان و پارتنر ما تصمیم می‌گرفت که تصاویر را خودش پخش کند یا به به صداوسیما بدهد.» او ادامه داد: «کسی که دوربین VAR می‌آورد تصاویر کل بازی را می‌گیرد.»

از عزیزی خادم سوال کردیم یعنی این ایده در ذهن شما بود که این قرارداد منعقد شود به شکلی که انگار حق پخش بازی‌ها را همراه اول خریده باشد؟ یا رقمی به شما بپردازند و بگویند تصاویری که دوربین‌های ما در استادیوم ضبط می‌کنند برای ما باشد؟ ایشان جواب داد: «بحث حق پخش که همیشه مطرح بوده منتها تا زمانی که دوربین دراختیارتان نباشد نمی‌توانید فشاری بیاورید. آنجا دوربین‌ها بودند و تصاویر می‌گرفتند. این دیگر می‌رفت در مذاکره که با صداوسیما یا جاهای دیگر صحبت کنیم. حقیقتا به صورت دیتیل وارد این بحث نشدیم. آنچه ما می‌دانیم این است که کسی که سرویس پرووایدر VAR است حق بهره‌برداری از تصاویر را دارد. به مراتب تصاویر VAR شاید از تصاویر بازی ارزشمندتر باشد.» احسان عزیزی خادم که مشخصا علاقه نداشت با صراحت بیشتری در مورد این مساله صحبت کند در واکنش به اینکه به هر حال با ورود دوربین‌های VAR که تصاویر را با کیفیت ضبط می‌کنند مساله حق پخش شکل دیگری به خودش می‌گیرد و طرف حساب صداوسیما دیگر تنها فدراسیون نیست و به این ترتیب شکل مذاکره تغییر می‌کند، گفت: «بله، حداقلش این است که می‌توان به صورت جدی‌تر مذاکره و از این به عنوان یک برگ برنده استفاده کرد.»

یک منبع آگاه که نخواست نامی از او برده شود در مورد این ایده اطلاعات بیشتری دراختیار خبرنگار روزنامه اعتماد قرار داد. 

زمانی که قرار شد همراه اول به عنوان فراهم‌کننده سرویس در بحث VAR با فدراسیون فوتبال همکاری کند این ایده شکل گرفت که این اپراتور امکان پخش بازی‌های لیگ و جام حذفی را پیدا خواهد کرد. گویا در این زمینه مذاکراتی هم شکل گرفته بود. 

اساسا یکی از مشکلاتی که همیشه طرف‌ حساب‌های صداوسیما داشته‌اند و باعث می‌شده صداوسیما دست بالا را داشته باشد بحث پلتفرم پخش و همچنین داشتن تجهیزات بوده است. ورود دوربین‌های باکیفیت VAR که تصاویر را ضبط می‌کند و همین‌طور پلتفرم‌های همراه اول برای پخش تصویر این مشکل را به صورت کامل حل می‌کرد. آن وقت فدراسیون می‌توانست تصمیم بگیرد به دوربین‌های کدام نهاد اجازه ورود به ورزشگاه را بدهد و جلوی ورود کدام یک را بگیرد. 

با این حال فدراسیون علاقه‌ای به حذف صداوسیما نداشت و تلاش می‌کرد بتواند با وسط کشیدن همراه اول هم یک اهرم فشار روی صداوسیما که به مطالبات بحق فوتبال پاسخ نمی‌دهد، داشته باشد هم میزان رقم مورد توافق احتمالی را از طریق مزایده‌ای کردن فروش حق پخش بالا ببرد.

فدراسیون می‌خواست هم صداوسیما و هم همراه اول تصاویر ضبطی خودشان را داشته باشند و هر کدام مبلغی را به فدراسیون بپردازند و بعد از آن به هر شکل که دوست دارند از تصاویر استفاده کنند. حضور شرکت موازی متضمن این بود که شرکت دیگر نتواند از طریق انحصار روی فدراسیون فوتبال فشار وارد کند، چراکه آن شرکت می‌دانست در صورت کنار کشیدن همه ‌چیز را به رقیب واگذار خواهد کرد. 

نکته بسیار مهمی که در این طرح وجود داشت همترازی همراه اول با صداوسیما از نظر جایگاه بود. در سال‌های گذشته چندین‌بار بحث ورود شرکت‌های خصوصی به پخش بازی‌های فوتبال مطرح شد، اما همه این شرکت‌ها از تقابل با صداوسیما هراس داشتند و به همین دلیل با کوچک‌ترین تنشی کنار می‌کشیدند. ضمن اینکه همه‌شان می‌دانستند از طریق قوانین جدید و نهادی به نام ساترا در نهایت دست‌شان زیر ساطور صداوسیماست. همراه اول اما چنین شرایطی نداشت و ندارد. این شرکت یکی از قدرتمندترین شرکت‌های ایران به حساب می‌آید که با نهادهای بزرگ حاکمیتی در ارتباط است و در صورت ورود به فوتبال صداوسیما نمی‌تواند صرفا از طریق تحت فشار قرار دادن باعث کناره‌گیری‌اش شود.

فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به عنوان مالک تصاویر بازی می‌خواستند از طریق درگیر کردن همراه اول به آنچه حق فوتبال است، دست پیدا کنند. ورود VAR به ایران و دوربین‌های باکیفیت برای پخش تصاویر بازی فرصت مناسبی بود جهت احقاق این حق که به سرانجام نرسید.