جامعه‌شناس فعال درحوزه ورزش در گفت‌وگو با «اعتماد»:
ممنوعیت ورود زنان به استادیوم پاک کردن صورت مساله است/ جلوگیری از حضور زنان در ورزشگاه از منظر بین اللملی شدنی نیست
جامعه شناس فعال در حوزه ورزش معتقد است بگیر و ببند در برخورد با زنان و وضع ممنوعیت ورود به استادیوم برای آنها جواب نمی دهد.
روزبه دلاور| در بازی پرسپولیس و سپاهان حواشی روی سکوهای آزادی رخ داد که منجر به محرومیت حضور زنان در برخی از استادیوم‌ها شد. بنابر گزارشی که قبلا در «اعتماد» به آن پرداختیم به نظر می‌رسد پروژه ممانعت از حضور زنان در استادیوم‌ها کلید خورده است! اتفاقی که چنانچه پررنگ‌تر شود، می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های اجتماعی شود و البته محرومیت و جریمه‌های سنگین برای فوتبال ما را به ارمغان بیاورد!
به گزارش روزنامه «اعتماد»، در همین خصوص با دکتر محمدمهدی رحمتی جامعه‌شناس در حوزه ورزش تماس گرفتیم. رحمتی در خصوص دلایل تنش‌های چند وقت اخیر روی سکوها به خبرنگار «اعتماد» گفت: از چند منظر می‌شود به این قضیه نگاه کرد: یکی از منظر درونی که منظور همان میدان ورزش است، یعنی در ورزش ما چه وضعیتی وجود دارد که منجر به بروز این اتفاقات می‌شود و یکی هم از منظر بیرونی. یعنی میدان ورزش را یکی از میدان‌هایی در نظر بگیریم آن هم در تعامل و کنش متقابل با سایر میدان‌های اجتماعی. واقعیت این است که برای بار اول نیست که در میدان ورزش ما چنین رفتاری رخ می‌دهد و سابقه داشته. حالا کاری به این ندارم که یک موقع شدیدتر و یک موقع هم ممکن است به اقتضای فضای ورزش خیلی شدت نداشته باشد اما همیشه بوده است. در یکی، دو هفته اخیر که منجر به ایجاد محدودیت برای حضور بانوان در ورزشگاهها شد، تصور می‌کنم علاوه بر میدان درونی ورزش که همیشه بوده این بار تعاملش با میدان‌های دیگر به‌ویژه سیاست و قدرت بود که سبب چنین تصمیم‌گیری‌هایی شد.
وی ادامه داد: ما اگر به شرایط فعلی کشورمان نگاه کنیم، مشاهده می‌کنیم که یک‌سری اتفاقاتی در جامعه در حال رخ دادن است و تعرضاتی وجود دارد و بخش‌هایی از جامعه تلاش می‌کنند با استفاده از عدم پوشش مناسب از نظر ساختار رسمی که همان حجاب است به نوعی مقاومت و اعتراض و نارضایتی خودشان را در قبال سیستم حاکم بر جامعه نشان بدهند. تصور من این است که بدنه قدرت ما به جای اینکه با برنامه‌ریزی مناسب با آن برخورد کند مدام در حال افزایش این چالش است. یعنی در حال تشدید تقابل با جامعه است حالا از طریق طرح‌هایی که همه می‌دانیم در حال اجرا هست و از طریق برخوردهایی که بعضا در شهرها صورت می‌گیرد و از طریق قوانین و مقرارتی که در جاهای مختلف عمدتا با تاکید بر زنان و دختران صورت می‌گیرد. ما از این مسیرها شاهد این تقابل هستیم. از منظر جامعه شناسی امثال بنده و همکاران من این بحث را مطرح کردند که چنین برخوردهایی هم به لحاظ تاکتیکی و هم به لحاظ استراتژیک نمی‌تواند آن هدف حاکم را برآورده کند و منجر به کاهش سرمایه اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی و افزایش تنش‌ها بین حاکمیت و جامعه می‌شود.
دکتر رحمتی افزود: در این تنش‌ها وقتی منطقی نگاه کنیم به نظر می‌رسد دامنه‌اش به ورزشگاهها هم‌کشیده شده است. به نوعی حاکمیت می‌خواهد از طریق اعمال قدرت خودش این پیام را به جامعه برساند که در هر جایی که مدیریت دست ما باشد و در صورتی که متناسب با هنجارهای ما برخورد نشود به شکل‌های مختلف نسبت به آن واکنش نشان می‌دهیم و محدودیت ایجاد می‌کنیم. این هم تبعاتی دارد اما اجازه بدهید فعلا قصاص قبل از جنایت نکنیم! چند سال پیش به اتفاق یکی از همکاران در یک کار پژوهشی پیش‌بینی این را کردیم که در آینده نه چندان دور ورزش ما ناچار خواهد بود که تن به پذیرش حضور هواداران خانم در ورزشگاهها را بدهد، این اتفاق هم افتاد. من فکر می‌کنم یک بخشی که به میدان ورزش مربوط می‌شود پنهان کردن ضعف‌ها است که مدیریت حاکم بر ورزش ما از آن رنج می‌برد. یعنی امکان برنامه‌ریزی مناسب و امکان الگوسازی مناسب فرهنگی ندارند. بدنه ورزش یعنی از وزارت ورزش شروع کنید تا تیم‌ها و ورزشکاران. نکته طنز قضیه اینکه در همه موارد شما صفت فرهنگ و فرهنگی را می‌بینید که به کرات برده می‌شود اما در عمل می‌بینید کمترین توجه عملی در خصوص فرهنگ به‌ویژه افرادی که در ورزشگاهها حضور پیدا می‌کنند، دیده نمی‌شود. این ضعف و کاستی‌ها که در میدان ورزش ما وجود دارد به‌علاوه آن عامل بیرونی که خدمت‌تان گفتم - یعنی اینکه سیستم به دنبال این است که قدرت هِژِمونی خودش را بر جامعه اعمال کند - دست به دست هم دادند و متاسفانه دودش به چشم علاقه‌مندان به خصوص علاقه‌مندان زن که دوست دارند در ورزشگاه حضور پیدا کنند، رفته است.
جامعه‌شناس حوزه ورزشی کشورمان درباره ممنوعیت احتمالی حضور زنان در استادیوم‌ها و اینکه چه پیامدها و آسیب‌های اجتماعی برای فوتبال ما خواهد داشت، توضیح داد: اینکه خانم‌ها را از حضور در استادیوم‌ها منع کنند پاک کردن صورت مساله است. چند وقت قبل در یک رسانه دیگر در بخش فراتری صحبت می‌کردیم و آن محروم کردن کل تماشاگران بود. شما دیدید که کمیته انضباطی برای محروم کردن تعدادی تماشاگر، یک تیم را به صورت کامل از حضور هوادارانش در یک یا چند بازی محروم کرد. اینها همه پاک کردن صورت مساله است. همیشه گفتم اینها می‌تواند یک مکانیزم باشد اما راه‌حل نیست. یک آمار در رسانه‌ها دیدم که تعداد بازی‌های قبل توجهی در چند سال اخیر بدون تماشاگر برگزار شده. تماشاگران به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی جزو سرمایه‌های ورزش هستند و این رویه تبدیل فرصت به تهدید است که شما به تماشاگران اجازه ندهید به ورزشگاه بیایند. می‌توانم مصداقی بگویم این باعث افزایش تنش‌ها بین هوادارانی که تمایل به حضور در استادیوم دارند با بدنه ورزش ما می‌شود .
دکتر رحمتی ادامه داد: نمونه جزیی بگویم؛ بحث حضور رونالدو در ایران بود، حالا یک بخشی از هواداران رفتاری انجام دادند که از نظر من خیلی هم رفتار ناهنجاری نبود اما کمترین کسی به این مساله پرداخت که یکی از عامل‌های مهم بروز آن رفتار محرومیت تماشاگران از حضور در ورزشگاه به خاطر آن اتفاقی بود که باشگاه پرسپولیس چند سال قبل در هندوستان رقم زده بود. یک ورزشکار محبوب و معروف، قرار است بیاید و یکی از انگیزه‌های مهم حضور هواداران در ورزشگاهها مشاهده و ارتباط مستقیم چهره به چهره با ورزشکاران مورد علاقه‌شان است. وقتی از دیدن آن محروم شوند احتمالا شاهد بروز رفتارهای تهاجمی یا پرخاشگرانه باشیم. اگر آن طرفداران این امکان را داشتند که در ورزشگاه حضور پیدا کنند تا آن علاقه و شور خودشان را در ورزشگاه نشان بدهند، مطمئن باشید آن ازدحام در مسیر و هتل محل اقامت رونالدو و فرودگاه رخ نمی‌داد. چون هوادار می‌دانست فردا بازی برگزار می‌شود و می‌تواند در ورزشگاه حضور پیدا کند و رونالدو را از نزدیک ببیند.
ایشان تصریح کرد: البته باز هم بگویم این همه عامل نبود. اما عامل مهمی بود که به آن خیلی پرداخته نشد. درباره سوال شما بگویم، ما چنین امکانی را در درازمدت نداریم. ما پذیرفته‌ایم در چارچوب قواعد بین‌المللی فعالیت کنیم. هدف نهایی حضور در مسابقات بین‌المللی و در رأس آن جام‌جهانی است. فیفا مجبور هست بر حسن اجرا و انجام قواعد خودش نظارت و مدیریت دقیق داشته باشد. خاطرتان که هست چند سال قبل فان‌باستن و اینفانتینو به ایران آمدند چون هدف‌شان این بود که صرفا به گزارش‌ها اکتفا نکنند و با رییس‌جمهور دیدار داشتند و پیام را منتقل کردند که اگر شرایط را برای حضور زنان در ورزشگاهها فراهم نکنید امکان فعالیت مناسب در رقابت‌های بین المللی دچار چالش می‌شود و با مشکل مواجه می‌شوید و جریمه و حتی ممکن است با محرومیت مواجه بشوید. مگر اینکه ما اصلا نخواهیم ارتباطی داشته باشیم که بعید می‌دانم. در هیچ زمانی چنین تصمیمی در بین کارگزاران ورزشی ما نبوده که نمی‌خواهیم ارتباط داشته باشیم. اتفاقا هم تجربه نشان داده و هدف کارگزاران حاکمیت این هست که از ورزش هم بتوانیم به عنوان ابزاری برای ترویج ارزش‌ها و معرفی و شناسایی فرهنگ خودمان در جهان استفاده مناسب کنیم. اینکه نقض غرض ورزش می‌شود که شما بخواهید یک سیاستی را در کشورتان اجرا کنید که خلاف مقررات و آیین‌نامه‌ها است و مانع حضور خانم‌ها در ورزشگاه شوید.
دکتر رحمتی تاکید کرد: از منظر بین‌المللی چنین کاری شدنی نیست و از نظر فرهنگی و اجتماعی هم شک نکنید باعث افزایش تنش‌ها حتی بیش از گذشته می‌شود چون همین باز شدن در ورزشگاهها برای حضور نصف و نیمه بانوان باعث شده که این مطالبه به صورت نصف و نیمه تقریبا جا بیفتد. حالا این به عنوان حق از جامعه زنان تقریبا به رسمیت شناخته شده، به خاطر چند اتفاق که قبلا هم سابقه داشته در فضای ورزشگاه ممکن است از واژه‌ها و کنش پرخاشگرانه و ناهنجارانه استفاده شود. بیایید برای آن کنش یک برنامه‌ریزی را انجام بدهید. شما حرکت زیبای بازیکنان ختافه در روز مادر را دیدید؛ ما متناسب با ارزش‌ها و الگوهای خودمان می‌توانیم اقدامات بسیاری زیادی در جهت الگو سازی فرهنگ نه فقط در میدان ورزش بلکه سایر میدان‌های اجتماعی انجام بدهیم که در بطن جامعه هم رسوخ کند.
وی در پایان‌صحبت‌هایش گفت: برای ترویج حجاب راهش ماشین ون و بگیر و ببند و جریمه نیست. در کل تاریخ بشر نمی‌توانید جایی را پیدا کنید که یک مقوله فرهنگی و اجتماعی از طریق صرفا این راهبردها به جایی رسیده شده باشد. این می‌تواند یک ساز و کار باشد. مثل راهنمایی رانندگی که آنجا هم نمی‌شود همه جرایم را برای راننده متخلف بگذارید. در کنار جریمه باید یک جاده مناسب تهیه کنید و الگوسازی مناسبی برای انجام این کنش انجام بدهید. جمع‌بندی نهایی اینکه این اقدامات نه‌تنها راه‌حل نیستند بلکه خودشان باعث افزایش تنش می‌شوند برای کارگزاران و تصمیم گیرندگان.
دیدگاه تان را بنویسید