کشور به واردات محدود برنج، نیاز دارد/ ایران نمی‌تواند در تولید برنج خودکفا باشد و لزومی هم ندارد

روزنامه جوان نوشت: رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور معتقد است در حال حاضر مصرف آب در بخش کشاورزی بالا و بهره‌وری پایین است و با توجه به فرونشست زمین در برخی مناطق، محدودیت‌های شدید منابع آبی به دلیل قرار گرفتن کشورمان در اقلیم گرم و خشک و به طور کلی محدودیت منابع آبی و خاک، ایران نمی‌تواند در تولید برنج خودکفا شود، البته هیچ لزومی هم به خودکفایی در برنج و همه محصولات نیست.

هادی اسدی‌رحمانی، رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور در این گفتگو در خصوص ظرفیت آبی کشور و ارتباط آن با خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی گفت: در مورد برخی محصولات کشاورزی یک مسئله که در لایه مهم‌تری قرار دارد، اجرای الگوی کشت مناسب در سراسر کشور است. طرح الگوی کشت که تدوین شده و قرار است کامل‌تر نیز شود، مبتنی بر چند لایحه اطلاعاتی است که آب نیز جزو آن است، به طوری که بر اساس میزان آبی که در کشور وجود دارد و توزیع آن در دشت‌های مختلف و منابع آبی که وزارت نیرو در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌دهد، الگوی کشت مشخص می‌شود. وی افزود:طبق الگوی کشت می‌گوییم نباید در خوزستان برنج کاشت شود، ولی علناً این محصول در استان خوزستان به زیر کشت می‌رود، بنابراین اگر به کشاورز می‌گوییم برنج نباید بکارد، باید برای وی جبران کنیم، مثل سایر کشورهای جهان که با سیاست‌های حمایتی این مسیر را هدایت می‌کنند.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور خاطر نشان کرد: تناسب اراضی هم یکی دیگر از لوایح موجود در کشور است که به آن توجهی نمی‌شود، به همین دلیل کشاورز با تهیه بذر، کود، سم و نهاده تنها ۵۰ درصد عملکرد تولید را از اراضی خود دریافت کرده است. در واقع مشکل اصلی در الگوی کشت تناسب اراضی است.

وی در ادامه گفت:در رابطه با برنج مناطقی که تناسب کشت دارد کاملاً مشخص است. با توجه به نقشه‌های تناسب باید کشت برنج را در چند استان متمرکز کنیم که بالاترین تناسب خاک و آب را دارد و می‌توانیم در این استان‌ها عملکرد بهتری در تولید داشته باشیم، با این حال بدون توجه به تناسب در حال حاضر برنج کشت می‌شود و آب و نهاده ارزشمند را صرف تولید این محصول در مناطقی می‌کنیم که کمترین میزان بازدهی را دارند.

اسدی‌رحمانی تصریح کرد: از طرف دیگر با توجه به آنکه بخشی از ذائقه مردم به سمت مصرف برنج خارجی رفته و با مسئله کاهش قدرت خرید روبه‌رو هستند، باید سالانه میزان مشخصی برنج از دیگر کشورها وارد ایران شود و کشور به این واردات به صورت هدفمند و محدود نیاز دارد. می‌توانیم در گندم خودکفا شویم، اما منابع آبی و خاکی را برای خودکفایی در تولید برنج به نابودی نکشانیم.

وی در ادامه تصریح کرد: کشورهایی مثل هلند، فرانسه یا دیگر کشورهای اروپایی وقتی الگوی کشت تعریف می‌کنند، دچار تحریم نیستند و الگوی کشت‌شان اقتصادی است، به طوری که هلندی‌ها بر این باور هستند که مزیت اقتصادی آن‌ها در تولید گل و گیاه و صادرات آن است که مقدار کمی از ارزآوری از این طریق را صرف واردات گندم می‌کند که در این کشور وجود ندارد.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور گفت: ما نیز می‌توانیم در برخی محصولات مثل زعفران و پسته همین کار را بکنیم و درآمد آن را صرف واردات دیگر محصولات مثل برنج کنیم، با این حال، چون تحریم هستیم، نمی‌توانیم الگوی کشت اقتصادی داشته باشیم، بنابراین به سمت الگوی کشت استراتژیک حرکت می‌کنیم.

وی عنوان کرد: در وضعیت فعلی سرعت فرسایش و فرونشست خاک به شدت بالاست و برخی استان‌ها تنش‌های جدی در خصوص انتقال منابع آبی دارند، به طوری که مردم چهارمحال‌وبختیاری اعتراض می‌کنند که چرا آب این استان به اصفهان رفته و اصفهانی‌ها اعتراض می‌کنند چرا آب آن‌ها به یزد رفته است.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور گفت: هم اکنون بخش عظیمی از آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، این در حالی است که کشاورزی به شدت به خاک وابسته است به همین دلیل با توجه به فرونشست خاک باید از کشاورزی یا کشت برنج در این مناطق به شدت پرهیز کرد ولی در عوض تسهیلات به کشاورزان بدهیم.

اسدی‌رحمانی گفت:به جای اینکه شعار خودکفایی در همه محصولات کشاورزی بدهیم، مزیت ما شاید در تولید و خودکفایی چند محصول باشد، از این رو منابع آب و خاک کشور نیز تحلیل نمی‌روند. نباید محیط زیست و منابع آبی کشور را فدای پول کرد، این در حالی است که کل آب کشور را به شرکت‌های آبفا سپرده‌اند که این شرکت‌ها کارشان به جای مدیریت منابع آبی فروش آب است، به همین دلیل از ۵۰۰ میلیاردمترمکعب آب زیرزمینی حدود ۱۲۵ میلیارد مترمکعب آن را مصرف کرده‌ایم، درواقع می‌توان گفت آیندگان و فرزندان ما به شدت به کمبود منابع آبی دچار خواهند شد.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور در پایان خاطرنشان کرد: هر ساله به سمت خشکسالی بیشتر و کمبود منابع آبی و تغییر اقلیم حرکت می‌کنیم، بنابراین بهتر است قید خودکفایی برخی محصولات را بزنیم و از طریق خودکفایی در برخی نمونه‌های مزیت‌دار به سمت واردات دیگر محصولات برویم.