قطعی‌های بی‌برنامه؛ ضربه‌ مهلک به زیرساخت‌های ارتباطی و صبر مردم!

قطعی‌های نامنظم و بی‌برنامه برق در کشور، ارتباطات مردم را مختل و همچنین با افزایش فرسوده‌سازی تجهیزات مخابراتی، خسارات سنگینی به اپراتورهای ارتباطی کشور تحمیل کرده است و کسی هم پاسخگو نیست!

تجهیزات مخابراتی از جمله ایستگاه‌های پایه (BTS)  نقش اساسی در تأمین ارتباطات پایدار شهری و جاده‌ای دارند. این سایت‌ها برای ارائه خدمات ارتباطی یکپارچه و بدون وقفه به جریان متناوب برق وابسته‌اند و به عبارت دیگر در برابر قطعی‌ها و نوسانات برق به شدت آسیب‌پذیر هستند.

از طرف دیگر براساس استانداردهای ارتباطی و الزامات حاکمیت ارتباطات کشورمان، اپراتورهای ارتباطی ملزم به استقرار باتری‌های پشتیبان در تمامی سایت‌های خود برای ایجاد پایداری سرویس در شرایط قطعی‌های لحظه‌ای برق هستند؛ اما با این حال همچنان سوال است که چرا در زمان قطعی‌های اخیر برق، سرویس‌دهی ارتباطی نیز مختل یا حتی متوقف می‌شود.

برای پاسخ به این سوال، سوژه را به صورت فنی با فعالان صنعت ارتباطی پیگیری و راهبری کردیم و نهایتا به این نتیجه رسیدیم که «قطعی‌های مکرر برق» نه تنها باعث قطع خدمات می‌شود بلکه به دلیل فشار بر تجهیزات سخت‌افزاری، عمر مفید آنها را نیز کاهش می‌دهد و هزینه‌های سنگینی به اپراتورهای ارتباطی تحمیل می‌کند که در نهایت هیچکس پاسخگو نیست و راه جبران هزینه‌ها نیز پیش‌بینی نشده است.

لذا در این گزارش به بررسی دقیق این مسائل و تأثیرات نامطلوب قطعی‌های نامنظم برق که خسارات چند جانبه‌ای را به صنعت ارتباطات وارد می‌کند، می‌پردازیم.

قطعی‌های مکرر و نوسانات برق، به دلیل ایجاد فشار مضاعف بر تجهیزات پشتیبان انرژی، بیشترین ضربه را به باتری‌های (UPSهای) سایت‌ها و در مرحله بعدی به یونیت که متشکل از تجهیزات مختلف شبکه برای ایجاد فرآیند ارتباطی رادیویی و مدیریت سیگنال‌ها است، وارد می‌کند و مهم‌ترین اثرات مخرب آن به این شرح است:

کاهش عمر مفید باتری‌ها: همانطور که گفته شد باتری‌های پشتیبان انرژی در BTSها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در مواقع اضطراری مانند قطع برق کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار گیرند و پیگیری‌ها نشان داد که اصولا با هر 10 ساعت شارژ پیوسته آمادگی 2 ساعت سرویس‌دهی متناوب را دارند. با این حال، نوسانات و قطعی‌های مکرر، باعث می‌شود این باتری‌ها با فرامین متعددی در موعد هر قطعی به مدار فراخوان شوند در حالیکه مدت زمان شارژ آنها تکمیل نشده است و عملا چون توان طولانی‌تری برای در مدار ماندن ندارند، این فشار مضاعف، به سرعت عمر مفید آنها را کاهش می‌دهد و منجر به ناکارآمدی آنها پیش از موعد استاندارد زمانی می‌شود.

•افزایش نرخ خرابی تجهیزات سخت‌افزاری و هزینه‌های بالای واردات: همچنین قطعی‌های نامنظم برق به سیستم‌های حساس مدیریت سیگنال سایت‌های مخابراتی که اصطلاحا به مجموعه آنها یونیت گفته می‌شود نیز آسیب جدی می‌زند و باعث فرسودگی زودرس تجهیزات موجود در یونیت‌ها و رکتیفایرها می‌شود. تعمیر یا جایگزینی این تجهیزات (متشکل از ارسال‌کننده و دریافت‌کننده سیگنال‌های رادیویی، مدیریت تخصیص کانال و کنترلر دسترسی، تقویت‌کننده سیگنال‌های رادیویی، آنتن‌های ارتباطی و...) با یونیت دست دوم خارجی به دلیل محدودیت‌های تحریمی، در بعضی مواقع با 10 برابر قیمت واقعی انجام می‌شود که برای اپراتورها بسیار دشوار است.

کیفیت پایین تولیدات داخلی: در شرایط خاص اقتصادی کشور که متبلور از تحریم‌هاست و وجود قوانینی نظیر ممنوعیت واردات کالاهای دارای مشابه داخلی، باتری‌ها و رکتیفایرهای تولید داخلی در مقایسه با نمونه‌های خارجی، کیفیت نسبتا پایین‌تری دارند و عملا در برابر قطعی‌های مکرر برق مقاوم نیستند و سریعا از سیکل عملکرد پایدار خارج می‌شود و این نیز محدودیتی دیگر برای خدمات‌دهی یکپارچه شبکه ارتباطی در شرایط وقوع بحران است.

در شرایطی که قطعی‌‌های گسترده برق و عدم ارائه زمانبندی دقیق (جهت مدیریت سایت‌های ارتباطی از سوی اپراتورها) به یکی از چالش‌های اصلی حوزه ارتباطات تبدیل شده و به نظر می‌رسد که ضعف در برنامه‌ریزی و عدم ارائه جدول زمانبندی مشخص قطعی از سوی سازمان‌هایی همچون توانیر، بر این موضوع دامن زده است، پیگیری‌های ما نشان داد «نبود اطلاع‌رسانی دقیق از سوی توانیر در مورد قطعی‌ها، مانع از آن می‌شود که اپراتورها اقدامات پیشگیرانه مناسب مانند بررسی و آماده‌سازی باتری‌های پشتیبان و تأمین دیزل ژنراتور برای نقاط هدف را داشته باشند.»

زمانی که قطعی‌ها به صورت غیرمنتظره و بدون زمانبندی دقیق رخ می‌دهند و تکرار در قطعی‌ها که در تابستان امسال هم شاهد آن بودیم، عمر مفید باتری‌ها را شدیدا می‌کاهد و نرخ خروج از چرخه سرویس‌دهی را می‌افزاید و همین موضوع به عنوان مثال ممکن است در یک روز منجر به خروج 6000

سایت ارتباطی از مدار سرویس‌دهی و چرخه ارتباطات سیار کشور لنگ شود و اعتراضات مردمی را به دنبال داشته باشد.

ضمن اینکه صرف مقوله هر قطعی برق، باعث توقف سیستم کولینگ (خنک‌کننده) سایت‌ها می‌شود و همین فقره منجر به افزایش دمای سایت و ضربه به تجهیزات موجود در یونیت‌ها، رکتیفایرها و حتی باتری‌های یو‌پی‌اس می‌شود.

از آن جهت که در مدار بودن مداوم ایستگاه‌های پایه مخابراتی (BTS) به‌ویژه در مناطق دوردست، صعب‌العبور و جاده‌های مواصلاتی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و این نقاط غالباً در موقعیت‌هایی قرار دارند که دسترسی به امکانات ارتباطی دیگر به راحتی امکان‌پذیر نیست و تنها راه ارتباطی مردم و مسافران با شبکه، همین سایت‌های مخابراتی هستند؛ عدم پایداری شبکه در این مناطق می‌تواند به قطع ارتباط در زمان‌های حساس منجر شود و دسترسی به خدمات ضروری مانند تماس‌های اورژانسی یا درخواست کمک را مختل کند.

بنابراین تامین برق پایدار و اقدامات مناسب برای حفظ کارکرد BTSها در این مسیرها نه‌تنها یک ضرورت فنی بلکه اقدامی برای تأمین امنیت عمومی به شمار می‌آید؛ از این رو، لازم است که سیاست‌گذاری‌های جدی در زمینه تأمین انرژی پایدار برای این سایت‌های ارتباطی انجام گیرد تا کارکرد مداوم آنها حتی در شرایط سخت و دورافتاده نیز تضمین شود.