سرنوشت مرگ دسته‌جمعی پرندگان تالاب میانکاله چه شد؟

اعتمادآنلاین| ‌ نیلوفر حامدی- سوم بهمن‌ماه بود که لاشه تعدادی از پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مشاهده شد و جمع‌آوری با همکاری ماموران محیط‌زیست و دامپزشکی امروز بحث جمع‌آوری و دفن بهداشتی لاشه پرندگان در دستور کار قرار گرفت.

روز شنبه، پنجم بهمن‌ماه، رسانه‌ها از قول مدیر کل دامپزشکی مازندران اعلام کردند علت مرگ دسته‌جمعی پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله آنفلوانزای H 5 ،H 7 و H 9 تشخیص داد شده است و کارشناسان این سازمان آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان را تایید کردند.

فرضیه اول؛ مرگ پرندگان به خاطر بیماری آنفلوانزا

اما حسین رضوانی، مدیرکل دامپزشکی مازندران، با تکذیب این خبر گفت: «این خبر کذب است و در بررسی نمونه‌ها و رصد آزمایشگاهی علائمی مربوط به آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در این پرندگان تلف‌شده مشاهده نشده است.»

او گفت که ابتلای این پرندگان به بیماری نیوکاسل نیز منفی بوده است و از اهالی رسانه و فعالان فضای مجازی خواست از هرگونه گمانه‌زنی و اظهارنظر غیرکارشناسی در این خصوص خودداری کنند.

مدیرکل دامپزشکی مازندران افزود: «نتایج بررسی‌ها را به سازمان دامپزشکی کشور ارسال کردیم و به زودی علت اصلی آن اعلام می‌شود.»

او در مورد علت مرگ دسته‌جمعی پرندگان گفت: «با توجه به اینکه محیط‌زیست اعلام کرده در گذشته تلف شدن دسته‌جمعی پرندگان به دلیل مسمومیت غذایی رخ داده، احتمالاً علت تلف شدن این پرندگان نیز مسمومیت باشد.»

فرضیه دوم؛ سموم کشاورزی و پساب صنایع

با گذشت یک روز، این فرضیه، یعنی مرگ پرندگان به علت بیماری، به طور کامل منتفی شد .‌ شهاب‌الدین منتظمی، مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان محیط‌زیست، درباره علت تلف شدن پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله توضیح داد: «بر اساس آخرین آزمایش‌هایی که سازمان دامپزشکی انجام داده است بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل منتفی است و در نمونه‌های تلفات 2 روز گذشته این موضوع رد شده. امروز کانون تلفات دیگری در میانکاله مشاهده شده که باید آزمایش‌های لازم روی نمونه‌های آن منطقه نیز صورت گیرد.»

او ادامه داد: «همکاران ما در دامپزشکی و اداره محیط‌زیست استان مشغول انجام آزمایش‌های بیشتری روی نمونه‌های تلف‌شده هستند. امروز یک گروه پرنده‌شناسی از سازمان محیط‌زیست به منطقه رفته‌اند و منتظریم تا نتیجه آزمایش‌ها به ما اعلام شود.»

مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان محیط‌زیست اضافه کرد: «آزمایش‌های اورژانسی که شامل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل بود در مرحله اول انجام شد و در مورد بیماری‌های دیگر نیز باید آزمایش‌های بیشتری صورت گیرد.»

به گفته منتظمی، تاکنون بین 1800 تا 2 هزار قطعه پرنده تلف شده‌اند که عبارت بودند از گونه‌های مختلفی همچون فلامینگو، اردک و چنگر. همچنین لاشه این پرندگان به‌ صورت بهداشتی جمع‌آوری و دفن شده است.

کارشناسان به منطقه اعزام شدند

همان روز هم تیم تخصصی از کارشناسان راهی منطقه شد تا شرایط را بررسی کند و به آزمایش بپردازد. منتظمی در این باره گفت: «نگرانی ما بابت شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل بود که بر اساس نمونه‌برداری‌های انجام‌شده شیوع این 2 بیماری منتفی است.»

مدیرکل دفتر مدیریت حیات‌ وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که سایر آزمایش‌ها در خصوص بیماری‌های باکتریایی و مسمومیت‌ها در حال بررسی است و گفت: «از زمان مشاهده لاشه پرندگان، در این منطقه شکار پرندگان ممنوع و کلیه مجوزهای شکار باطل شد. همچنین فعالیت بازار عرضه پرندگان مهاجر در فریدونکنار نیز متوقف شده است.»

او درباره احتمال نقش عامل انسانی و استفاده از طعمه‌های آلوده در حادثه تلف شدن پرندگان گفت: «دستگاه مسئول اعلام این موضوع وزارت بهداشت و دانشگاه‌ علوم پزشکی است، محیط‌زیست تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند این مورد را تایید یا رد کند.»

منتظمی توصیه کرد که مردم منطقه به لاشه پرندگان نزدیک نشوند و در صورت مشاهده لاشه این موضوع را فوری به اداره دامپزشکی منطقه اطلاع دهند.

او در پایان تاکید کرد: «مردم منطقه برای حفظ سلامت خود از خرید و مصرف هرگونه لاشه پرندگان مهاجر بپرهیزند.»

همه فرضیه‌ها رد شد؟

حر منصوری عبدالملکی فعال محیط‌زیست و طبیعت‌گرد بومی منطقه میانکاله نیز در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین به ابهام دیگری که این روزها مطرح شده، یعنی ورود سموم و پسماند صنایع اطراف، پرداخت و آن را زیر سوال برد: «در بالادست تالاب، املاک گلوگاه وجود دارد. همچنین صنایع مختلفی در این منطقه دیده می‌شود و برخی گفتند شاید پساب این صنایع تالاب را آلوده کرده باشد. اما این شائبه هم از اساس اشتباه است، چراکه «کتن‌»ها و نیزارهای اطراف آب تالاب در این زمینه همیشه نقش ضربه‌گیر را دارند و این آلودگی‌ها را جذب می‌کنند و به شدت کاهش می‌دهند. از سوی دیگر، میزان این آلودگی‌ها به اندازه‌ای نیست که توان کشتن این تعداد پرنده را داشته باشد. در نتیجه، تنها یک آلودگی شدید و مستقیم شیمیایی می‌تواند منجر به چنین فاجعه‌ای شود.»

این فعال محیط‌زیست با اشاره به مناقشه‌برانگیز بودن همیشگی این منطقه توضیح داد: «این منطقه در تمامی این سال‌ها مناقشه‌برانگیز بوده است. دعوای بین سازمان محیط‌زیست و مردم محلی و شکارچیان داستان جدیدی نیست. به نظر می‌رسد این بار هم از این ماجرا بوی انتقام می‌آید. کمااینکه در موضوع آتش‌سوز‌ی‌های گسترده بهار و تابستان این منطقه هم بیش از اینکه بساط آتش توریست‌ها نقش داشته باشد، تعارض منافع و انتقام موثر بود. به همین دلیل باید پیگیری قضایی صورت گیرد و نباید اجازه داد موضوع به دست زمان سپرده و فراموش شود.»

منصوری نقش سازمان محیط‌زیست را در این زمینه بسیار موثر دانست و گفت: «باید واقع‌بین بود. نه سازمان محیط‌زیست می‌تواند مدیریت دقیقی بر تالاب داشته باشد و نه مردم و شکارچیان را به سادگی می‌توان کنترل کرد. بهترین راه برای کنترل چنین فجایعی، ایجاد اشتغال برای اهالی روستا از قِبلِ همین منابع طبیعی است. افزایش فعالیت‌های مشارکت‌‌محور مردم بومی می‌تواند آن احساس تعلق خاطرِ ازدست‌رفته را به منطقه و مردم بومی برگرداند. نابودی حس تعلق مردم به ثروتی که کنار دست‌شان است سم مهلکی است که می‌تواند طبیعت را نابود کند. به همان اندازه، اگر مردم حس کنند این ثروت زندگی‌شان را هم رونق می‌بخشد، خودشان برای محافظت از طبیعت پای کار می‌آیند.»

انتقام‌جویی سال 73 تکرار شد؟

نکته مهم اینکه در سال 73 نیز چنین اتفاقی در تالاب میانکاله رخ داده بود. در آن زمان هم که تراز دریای خزر بالاتر از همیشه رفته بود، مردم حسابی به صیادی و شکار پرداختند. تا اینکه سازمان محیط‌زیست منطقه یک‌شبه صیدهای مردم را گرفت و شکار را ممنوع کرد.

چند روستایی عصبانی هم زورشان به طبیعت رسید و برای انتقام از سازمان محیط‌زیست، سم ریختند داخل تالاب. از همین رو بود که بیش از صد هزار ماهی و پرنده جان دادند. حالا هم برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که باز دست انتقام‌جویی در کار بوده، اما سوال اینکه در میانه دعوای انسان‌ها، کسی نیست که دلش برای محیط‌زیست و طبیعت بسوزد؟