5 ساله می‌توانیم به فناوری تولید خودروهای خودران برسیم/ در بحث خودروهای الکتریکی و خودران استعدادهای فراوانی داریم

اعتمادآنلاین| «آیا در ایران توان تولید خودروهای خودران وجود دارد؟»؛ این سؤال و ابهامی است که پس از اعلام دستور محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای ورود به این عرصه مطرح شد.

چندی پیش بود که آذری جهرمی در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی از توسعه خودروهای بدون راننده و ارتقا شبکه اینترنت کشور به 5G در آینده‌ای نزدیک خبر داد. او دراین‌باره نوشت:« جوان‌های ما همیشه بهترین‌ها را رقم می‌زنند. به مرکز تحقیقات مخابرات گفتم با همکاری دانشگاه‌ها، توسعه فناوری خودروی بدون راننده‌ی هوشمند را پیش ببرند. در هوش مصنوعی و دانش کلان داده‌ها چیزی کم نداریم، الان وقت ساخت محصوله. تا آمدن 5G وقت زیادی نمونده.»

یکی از کسانی که می‌توانست دراین‌باره اظهارنظر کرده و ابهامات موجود را رفع کند «منوچهر منطقی» است؛ کسی نزدیک به یک دهه سکان هدایت یکی از دو شرکت بزرگ خودروساز کشور را بر عهده داشت. او با این سابقه اکنون به‌عنوان دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری راهبری صنعت خودروسازی نوین در کشور را بر عهده دارد.

منوچهر منطقی، درباره امکان تولید خودروهای خودران در کشور و اقداماتی که تاکنون در این زمینه انجام‌گرفته بابیان اینکه هوشمند سازی خودروها شامل چهار حوزه می‌شود گفت: خودروهای برقی، خودروهای متصل، خودروهای اشتراکی و خودروهای خودران، جزو چهار حوزه هوشمند سازی خودروها و یا به‌نوعی خودروهای آینده هستند.

وی افزود: بنابراین در نسل جدید صنعت خودروسازی با این چهار پدیده روبرو هستیم که اگر می‌خواهیم به این مسئله بپردازیم بهتر است هر چهار مورد آن را مدنظر داشته باشیم و صرفاً پرداختن به یک حوزه، باعث می‌شود اهمیت سایر حوزه‌ها نادیده گرفته شود.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته ادامه داد: در این زمینه در کشور خودمان و یا حداقل معاونت علمی و فناوری سه مبحث از خودروهای آینده موردتوجه قرارگرفته است که به ترتیب به آن‌ها می‌پردازیم. نخستین مبحث مربوط می‌شود به خودروهای الکتریکی که این نوع خودروها از سال 2005 موردتوجه قرارگرفته‌اند؛ یعنی مدت‌زمان زیادی هم از طرح بحث آن در جهان نگذشته است و این خودروها را می‌توان جزو فناوری‌های نوظهور تلقی کرد.

وی تأکید کرد: فناوری‌های نوظهور این فرصت را به ما می‌دهد که در صورت توجه بتوانیم همگام با سایر کشورها وارد این فضا شویم. یکسری از فناوری‌ها هستند که سال‌هاست از ظهور و بروز آن می‌گذرد و ما در این حوزه ناچار به تقلید خواهیم بود؛ اما یک سری از فناوری‌ها مثل نانو و بایو هستند که نوظهور محسوب می‌شوند و وقتی با کشورهای پیشرفته وارد این عرصه شدیم توانستیم همگام با آن‌ها پیشرفت کنیم.

بازیگران قدری در بخش‌های الکترونیک، کنترل و سیستم‌های مخابراتی صنعت خودرو برای تولید محصول وارد عرصه شده‌اند

منطقی با تأکید بر اینکه در بحث خودروهای الکتریکی، خودران و یا متصل، کشور ما استعدادهای فراوانی دارد گفت: تخصص عمده خودروهای الکتریکی از بخش‌های مکانیک به سمت مکاترونیک، الکترونیک و دیتا یا داده سوق پیدا می‌کند که در این بخش کشور ما از مزیت بسیار زیادی برخوردار است که متأسفانه پیش‌ازاین کمتر به آن توجه شده بود. این در حالی است که اکنون بازیگران فوق‌العاده قدری در بخش‌های الکترونیک، کنترل و سیستم‌های مخابراتی صنعت خودرو برای تولید محصول وارد عرصه شده‌اند.

وی افزود: ما استعدادهایی داشتیم که از آن‌ها کم‌تر استفاده می‌شد. برای اینکه بتوانیم به‌طور منظم از این استعدادها استفاده کنیم یک برنامه‌ریزی دقیقی انجام دادیم. ابتدا نشست‌ها و هم‌اندیشی‌هایی در حوزه خودروهای الکتریکی، متصل و خودروان برگزار کردیم که علاوه بر دعوت از صاحب‌نظران بین‌المللی، در عرصه داخلی هم از همه بازیگرانی که می‌توانند در صنعت نوین خودروسازی نقش‌آفرینی کنند ازجمله وزارت ارتباطات، وزارت نیرو - برای تأمین ایستگاه‌های شارژ- خودروسازان، قطعه سازان، دانشگاهیان و... دعوت کردیم تا نظرات خود را در این نشست‌ها مطرح کنند.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته ادامه داد: بر مبنای این نشست‌ها و نظراتی که از خبرگان این حوزه در عرصه داخلی و بین‌المللی اخذ کردیم، چند خروجی حاصل شد که بر مبنای آن در حال برنامه‌ریزی هستیم. برنامه‌ریزی نخست این بود با توجه به وجود استعدادهای فوق‌العاده زیادی که در حوزه خودروهای نوین در کشور چند پروژه تعریف کنیم. اولین پروژه‌ای که تعریف شد و اتفاقاً هم خیلی زود به نتیجه رسید موتورسیکلت‌های برقی بود.

با دانش داخلی خیلی زود موتورسیکلت‌های برقی را عملیاتی شد

منطقی تصریح کرد: در همین راستا، سازنده‌های سنتی موتورسیکلت با دانشگاهیان مجموعه‌ای ایجاد کردند و توانستند با دانش داخلی خیلی زود موتورسیکلت‌های برقی را عملیاتی کنند و هم‌اکنون دو و یا سه برند داخلی در حال تولید موتورسیکلت‌های برقی هستند.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته افزود: دومین برنامه‌ریزی ما در بخش اتوبوس برقی بود. در حال حاضر روی اتوبوس‌های برقی مطالعات خیلی زیادی انجام‌شده و هم‌اکنون یک گروهی متشکل از مجموعه‌ای که پیش‌ازاین کار تحقیق و توسعه روی اتوبوس‌های هیبریدی را انجام می‌داد - اتوبوس‌هایی که مقدمه ورود به اتوبوس‌های برقی محسوب می‌شوند- به همراه یکسری شرکت‌های دانش‌بنیان فعال‌شده‌اند تا در گام نخست زنجیره تأمین قطعات و اجزای خودروهای برقی را ایجاد کند.

وی تأکید کرد: به‌موازات آن نیز در حال ساخت پلتفرم جدیدی از خودروهای برقی هستیم که در این زمینه یک کنسرسیومی تشکیل‌شده با حضور معاونت علمی ریاست جمهوری، مجموعه شهرداری و مجموعه غدیر که اتفاقاً هر گام رو به جلویی که برداشته می‌شود تعداد اعضای این کنسرسیوم هم بیشتر می‌شود چون اصل بر این است که ما فناوری را ایجاد کنیم تا همه اتوبوس سازان کشور بتوانند یا از این فناوری یا از پلتفرم جدید برای تولید انبوه استفاده کنند.

در ماه جاری یک پروژه تولید خودروهای الکتریکی قطعی می‌شود

منطقی با بیان اینکه در خصوص خودروهای الکتریکی (سواری) هم چند پروژه مطرح است گفت: با توجه به اینکه معاونت علمی وظیفه‌اش انتخاب بهترین پروژه‌ها با در نظر گرفتن تمام شاخص‌های موردنظر است بر همین اساس در حال بررسی این پروژه‌ها هستیم که در ماه جاری یکی از آن‌ها قطعی و نهایی می‌شود.

وی افزود: در این خصوص بر اساس بررسی‌هایی که انجام‌شده به این نتیجه رسیده‌ایم که محققان ما درزمینهٔ خودروهای الکتریکی نسبت به سایر کشورهای دیگر خیلی ازنظر بحث‌های نظری و نمونه اولیه عقب نیستند. منتها بحث اصلی مربوط به هزینه تجاری‌سازی است که معمولاً باید کمک‌هایی به آن‌ها شود که در این زمینه چند استارتاپ وارد عمل شده‌اند و در حال فعالیت هستند.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته ادامه داد: برای توسعه پروژه ساخت خودروهای الکتریکی هم شتاب‌دهنده‌ای را ایجاد کرده‌ایم که این شتاب‌دهنده در حال حاضر وظیفه‌اش شناسایی استارتاپ‌هایی است که روی اجزای خودرو کار می‌کنند. پس از شناسایی، توسعه فعالیت‌های این استارتاپ‌ها باهدف ایجاد زنجیره تأمین ساخت خودروهای برقی موردتوجه قرار می‌گیرد.

منطقی تصریح کرد: اما زمینه دیگری که روی آن تمرکز داریم و کانون آن‌هم پژوهشگاه فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات است خودروهای متصل است. در این پروژه باید یک بستر دیجیتالی ایجاد شود تا خودروهایی که در این بستر قرار می‌گیرند هم بتوانند با خودروهای اطراف و هم با محیط ارتباط برقرار کنند.

انتخاب پژوهشگاه فناوری اطلاعات به عنوان کانون پروژه خودروهای متصل

وی ادامه داد: برای تحقق پروژه خودروهای متصل تاکنون دو اقدام انجام‌شده است. نخست آنکه برای این پروژه یک کانون انتخاب کرده‌ایم. بهترین کانون در این زمینه هم پژوهشگاه فناوری اطلاعات بوده و نکته دیگر در این بحث ایجاد یک شتاب‌دهنده‌ای در کنار کانون و مرکز پروژه بود که این شتاب‌دهنده را در دانشگاه علامه طباطبایی ایجاد کرده‌ایم و امیدواریم با همکاری‌های مشترک به‌زودی شاهد اتفاقات خوب در حوزه خودروهای متصل باشیم.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته در ادامه با اشاره به اقدامات و برنامه‌ریزی و تحقیقات روی خودروهای خودران با تأکید بر اینکه این نوع خودروها چند نسل دارند گفت: نسل صفر این خودروها، خودروهای معمولی هستند که اکثر مردم در حال استفاده از آن هستند منتها با این تفاوت که یکی یکسری امکانات روی همان خودروها همچون گیربکس اتوماتیک یا کروز کنترل نصب می‌شود.

وی افزود: نسل بعدی هم خودروهایی هستند که سیستم‌های بیشتری دارند و اغلب با دخالت راننده می‌توانند در مسیر قرار گیرند و به‌نوعی این سیستم‌ها حجم درگیری راننده را کمتر می‌کند و درنتیجه راننده وقت بیشتری دارد که به سایر کارهای خود به‌غیراز رانندگی بپردازد و درعین‌حال از ایمنی هم برخوردار باشد. نسل سوم هم به‌طور کامل خودروان است.

منطقی ادامه داد: ما در کشور خودمان به‌طور نسبی بین نسل اول و دوم هستیم. کشور ما در حوزه رباتیک فوق‌العاده پیشرفت کرده منتها هیچ‌وقت رباتیک را با مجموعه خودرویی تلفیق نکرده‌ایم؛ اما همین مجموعه رباتیک را توانسته‌ایم در پهپادها تلفیق کنیم و نتایج خیلی خوبی هم گرفته‌ایم و توانسته‌ایم کشورمان را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پهپاد در جهان معرفی کنیم.

بین نسل اول و دوم خودروهای خودران قرار داریم

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته تأکید کرد: بر همین اساس اعتقاد دارم که ما بین نسل اول و دوم خودروهای خودران قرار داریم؛ بنابراین به‌طور نسبی فناوری‌های مرتبط با خودروهای خودران در داخل کشور وجود دارد و می‌توانیم آن‌ها را به‌خوبی اجرایی کنیم، کافی است با توجه بیشتری آن را در صنعت خودرو اجرایی کنیم.

وی ادامه داد: بنابراین برخلاف تصور عمومی که ما در حوزه خودروهای خودران هیچ کاری تاکنون نکرده‌ایم باید بگویم خیلی کارها کرده‌ایم؛ اما نکته اصلی این است که اگر بخواهیم از خودروهای خودران در داخل کشور بهره‌مند شویم باید به این حوزه توجه بیشتری شود. در حال حاضر وزارت ارتباطات در راستای تحول دیجیتال به این حوزه توجه دارد و آن را ضروری می‌داند و اتفاقاً پای‌کار هم آمده است اما این توجه باید به تمام نهادها و دستگاه‌های مرتبط با صنعت خودروهای نوین نیز تسری پیدا کند.

منطقی در ادامه درباره اینکه آقای شرکت‌های خودروساز کشور آمادگی ورود به مرحله تولید خودروهای نوین را دارند گفت: خوشبختانه شرکت‌های خودروساز ما به ساخت خودروهای نوین اهمیت داده و حتی بر اساس آن فعالیت‌هایی را نیز انجام داده‌اند. به‌عنوان‌مثال خودروساز سایپا هم‌زمان با تولید خودرو کوئیک، مدل برقی آن را نیز معرفی کرد؛ بنابراین همین‌الان کوئیک دو مدل برقی و بنزینی دارد. بنابراین ما می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که یک خودرو برقی ساخت داخل داریم. ایران‌خودرو هم در گروه ساپکو - به‌عنوان شرکت طراحی مهندسی و تأمین قطعات ایران‌خودرو- واحدی تشکیل داده است که روی اجزا و سیستم‌های خودروهای نسل آینده کار می‌کنند. این خودروساز حتی به نمونه‌هایی هم رسیده تا بتوانند آن را طراحی و اجرا کنند.

وی افزود: معتقدم خودروسازان در صورت ورود جدی به این عرصه به دو دلیل خیلی سریع به نتیجه می‌رسند. نخست آنکه ما درزمینهٔ برق، مخابرات و مکاترونیک استعدادهای بسیار خوبی داریم که کمتر مدنظر بوده‌اند. دوم هم اینکه امکان تولید سریع خودروهای موسوم به conventional را دارند.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته ادامه داد: در حوزه خودروهای الکتریکی دو نوع محصول وجود دارد. یکی اصطلاحاً به آن گفته می‌شود conventional، به این معنا که سیستم قوای محرکه همین خودروهای موجود برداشته می‌شود و سیستم قوای الکتریکی جایگزین می‌شود. صنایع خودروسازی ما در نوع conventional نمونه دارد (که مورد اشاره قرار گرفت). نوع دیگر از محصولات خودروی الکتریکی طراحی کامل پلتفرم برقی است که در این زمینه ما روی اتوبوس برقی وارد عمل شده‌ایم.

در حوزه‌های خودروهای الکتریکی، اتصال‌پذیری و خودران، استعدادهای فوق‌العاده بالایی داریم

منطقی در ادامه با تأکید بر اینکه این مباحث جدی است و توجه ویژه به آن می‌تواند آینده کشور را تضمین کند گفت: همان‌طور که در مورد فناوری نانو و بایو توجهات ویژه‌ای شد و بر اساس آن توانستیم توفیقات جهانی به دست آوریم در حوزه‌های خودروهای الکتریکی، اتصال‌پذیری و خودران، استعدادهای فوق‌العاده بالایی داریم و در صورت توجه می‌توانیم به توفیقات خوبی کسب کنیم، کافی است که در سطح ملی نظر واحدی ایجاد شود که این مباحث مهم است و باید به‌عنوان یکی از فناوری‌های نوظهور به آن توجه کرد.

وی افزود: مطمئنم در صورت توجه ویژه به این حوزه، می‌توانیم به‌سرعت با بقیه کشورهای جهان ‌هم گام شویم. منتها یک تهدیدی هم وجود دارد که خیلی باید به آن‌ توجه شود. الان کشورهایی که روی خودروهای الکتریکی کار می‌کنند، آمریکا، هند و چین هستند. چین در این زمینه با سرعت زیادی پیشرفت می‌کند و ممکن است باکمی غفلت تا چشم‌باز کنیم ببینیم که اتوبوس‌های برقی چینی خیابان‌های کشور را تسخیر کرده‌اند؛ بنابراین ممکن است استعدادی که در کشور در این زمینه وجود دارد با ورود مجموعه‌های چینی مثل سال‌های قبل بلااستفاده بماند.

دبیر ستاد توسعه حمل‌ونقل پیشرفته ادامه داد: بر این اساس یک پنجره فرصتی بازشده است که می‌تواند خودروسازی ما را دچار تحول کند تا حداقل در بخش‌های الکتریکی از سایر کشورهای جهان عقب نماند منتها اگر غفلت کنیم در آینده در حوزه خودروهای الکتریکی و اتوبوس‌های الکتریکی، چینی‌ها بازار ما را تسخیر می‌کنند.

منطقی درباره تصور خود از چشم‌انداز تولید خودروهای نوین و به‌طور ویژه خودران در کشور گفت: اگر در کشور این اجماع ایجاد شود و مسئولیت توسعه فناوری خودروهای نسل جدید به گروهی تنفیذ شود و بگویند ما همان‌طور که از فناوری نانو و بایو حمایت کردیم از صنعت خودروسازی نوین هم حمایت می‌کنیم معتقدم در یک افق 5 ساله می‌توانیم به فناوری تولید خودروهای خودران دست پیدا کنیم که اصلاً موضوع عجیب‌وغریبی هم نیست چراکه اکنون به چشم‌انداز دوساله دست‌یابی به فناوری اتوبوس‌های برقی رسیده‌ایم و یا اینکه ظرف سه سال توانستیم به فناوری ساخت موتورسیکلت‌های برقی برسیم؛ درباره خودروهای الکتریکی که مطمئن باشید ظرف 3 تا 5 سال می‌توانیم به فناوری تولید آن دست پیدا کنیم. بنابراین در صورت توجه خاص و تبدیل شدن این مسئله به اولویت ملی در بحث رقابت‌پذیری می‌توانیم حوزه تولید خودروهای خودران و الکتریکی را همپا و همسنگ فناوری نانو توسعه دهیم.