چین نسبت به تعرفه‌ها آسیب‌پذیر است/ بازار آمریکا در چین در خطر است/ اقدامات تلافی‌جویانه چین ممکن است تندتر شود

اعتمادآنلاین| مینا جزایری- مجله هفتگی اکونومیست طی گزارشی به بررسی موقعیت اقتصادی و امکان‌های موجود دو کشور چین و ایالات متحده در جنگ تجاری می‌پردازد که از سال 2018، پس از تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر اعمال 34 میلیارد دلار تعرفه گمرکی بر واردات کالاهای چینی و در عمل متقابل چین در قبال کالاهای آمریکایی، آغاز شده است. در این گزارش چنین آمده است:

تجارت ایالات متحده-چین 1

صحبت کردن با نرمش

شانگهای

استراتژی سنجیده چین به زودی به محک آزمایش گذاشته می‌شود

ماشین تبلیغاتی چین به آهستگی حرکت می‌کند، اما اگر استوار و ثابت قدم نباشد، بازدهی ندارد. بیشتر از 24 ساعت به طول انجامید تا رسانه‌های دولتی تهدیدات دونالد ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه کالاهای چینی را، که پنجم ماه مه توییت کرده بود، گزارش دهند. تا آن زمان سهام چینی سقوط کرد که مقدمه‌ای بر آشوب در بازارهای جهانی بود. سرانجام واکنش چین در سرمقاله‌های رسمی منتشر شد و آن، خودداری آشنا از گزاره‌های تجاری-جنگی معمول چین بود: «ما نمی‌خواهیم بجنگیم، اما از جنگیدن ابایی نداریم و در صورتی که چاره‌ای نداشته باشیم، خواهیم جنگید.»

به نظر ستیزه‌جویانه می‌آید، اما یکی از درس‌هایی که از نزاع سال گذشته آمریکا و چین می‌توان گرفت این است که چین وزن بیشتری به قسمت ابتدایی جملات خود می‌دهد، که در اینجا همان اجتناب از یک جنگ تمام‌عیار است. در مقاطع مختلف هرگاه چین می‌توانسته با هدف قرار دادن کسب‌وکارهای آمریکا از این کشور انتقام بگیرد، از این کار خودداری و در عوض تلاش کرده است که از در دوستی وارد شود و به یک توافق برسد.

هرچند اجتناب کردن از جنگ به معنای تسلیم شدن نیست. همان‌طور که اکونومیست منتشر کرد، مقامات هر دو کشور، تا پیش از توییت‌های ترامپ، در حال آماده شدن برای مذاکراتی در واشنگتن بودند تا ببینند آیا می‌توانند معامله‌ای را احیا کنند که انجام‌شده به نظر می‌رسید یا خیر. آمریکا اعلام کرد قصد دارد از نیمه‌شب نهم مه، تعرفه‌های 200 میلیارد دلار از کالاهای چینی را از 10 درصد به 25 درصد افزایش دهد. رویترز، به نقل از منابع دولت آمریکا، گزارش کرد چین از تعهدات خود مبنی بر بازنویسی قوانین در تمام زمینه‌ها، از سیاست رقابتی گرفته تا مالکیت معنوی، عدول کرده است. مشاوران چینی بر این باورند که این مذاکره‌کنندگان آمریکایی هستند که غیرقابل انعطاف شده‌اند.

این رویداد دو عدم قطعیت بزرگ را در اقتصاد جهانی موجب می‌شود. اولی، که عمده مباحث را به خود اختصاص می‌دهد، این است که آیا معامله‌ای در کار خواهد بود یا آیا آمریکا تعرفه‌ها را افزایش خواهد داد؟ بحث دیگر که توجه کمتری را به خود جلب می‌کند این است که آیا زمانی می‌رسد که چین، حتی به هزینه خودش، علیه آمریکا اقدام کند؟

به راحتی می‌توان تصور کرد چگونه چین می‌تواند ضربه بزند. با توجه به مازاد تجاری 380 میلیارد دلاری چین با آمریکا، چین بیشتر نسبت به تعرفه‌ها آسیب‌پذیر است، اما کسب‌وکارهای آمریکایی، از اپل گرفته تا جنرال موتورز، رد پای بزرگی در چین دارند. طبق گزارش‌ دویچه بانک، شرکت‌های آمریکایی تقریباً 200 میلیارد دلار فروش بیشتر در چین، نسبت به شرکت‌های چینی در آمریکا طی سال 2015، داشتند. دولت چین می‌تواند تحریم مشتریان را مهیا کند. این مساله می‌تواند از ذخایر گمرکی جلوگیری کند یا کارخانه‌ها را با بازرسی‌های ایمنی دچار مشکل کند.

چین پیش از این در اقدامات تلافی‌جویانه‌اش از تعرفه‌ها برای ضربه زدن به اهداف حساس استفاده کرده است. این تعرفه‌ها کشاورزان سویا در ایالت آیووا و ویسکانسین را تا آستانه ورشکستگی تحت فشار قرار داده است؛ ایالت‌هایی که برای پیروز شدن ترامپ در دور دوم تعیین‌کننده هستند. اما چین به طور عمده از به‌کارگیری شیوه‌های مخرب‌تری که در توان دارد اجتناب کرده است. پس از به تاخیر انداختن حمل‌ونقل ویسکی آمریکایی در مرز طی سال گذشته، ترانزیت ویسکی‌های جک دنیل مجدداً به راه افتاده است.

تلاش‌های چین در جهت حفظ نرمش و میانه‌روی حتی از این هم جدی‌تر بوده است. پس از مدت‌ها تردید، چین سال گذشته درها را به روی تعدادی از شرکت‌های خارجی، از خودروسازان گرفته تا شرکت‌های بیمه، باز کرد تا اکثریت سهام شرکت‌های چینی‌شان را از آن خود کنند. در ماه مارس چین یک قانون سرمایه‌گذاری خارجی تصویب کرد که در تئوری، برخی از شکایات عمده آمریکایی‌ها را مورد ملاحظه قرار می‌دهد. این قانون حتی بعضی تعرفه‌ها را لغو کرده است: در ماه دسامبر این قانون، عوارض گمرکی اضافی را که بر خودروهای آمریکایی تحمیل کرده بود، برداشت.

تصمیم چین برای اتخاذ یک استراتژی نسبتاً مسالمت‌جویانه را می‌توان به سه طریق توضیح داد. روشن‌ترین دلیل، تمایل چین برای به حداقل رساندن جنگ تجاری است. طبق گزارش یوبی‌اس، یکی از بانک‌های سوئیس، اگر آمریکا به تمامی واردات از چین 25 درصد تعرفه ببندد، می‌تواند در 12 ماه آینده دو درصد از رشد چین بکاهد.

دلیل دوم به بازی چین برای دریافت دوباره برخی حمایت‌ها در آمریکا بازمی‌گردد. ناامیدی کسب‌وکارهای خارجی با چین رشد کرده است. میزان بیشتری از این زمین بازی می‌تواند تغییر کند اگر چین گواهی از سود و عواید پیشنهاد دهد. جی‌پی‌مورگان چیس، یک بانک آمریکایی، ممکن است به اولین شرکت خارجی‌ای تبدیل شود که با مالکیت اکثریت سهام در کسب‌وکار متقابل سرمایه‌گذاری چینش تنها نوعی از این شواهد باشد.

نکته نهایی مدیریت نظرات داخلی در چین است. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، قدرتمند است، اما نمی‌خواهد منتقدانش را تقویت کند. یکی از مشاوران دولت می‌گوید که محققان دست چپی در حال برنامه‌ریزی هستند تا اعلام هرگونه قرارداد تجاری را «روز تحقیر ملی» بنامند، که به تسلط یافتن قدرت‌های خارجی بر چین در قرن نوزدهم اشاره دارد. بخش ابتدایی اصلاحات با برخی موانع روبه‌روست: دولت می‌تواند این قرارداد را به عنوان تصدیق آنچه از پیش هم انجام می‌داده، نشان دهد.

اما سیاست‌های داخلی نیز این موضوع را روشن می‌کند که چرا مذاکرات تجاری به در بسته خورده است. چین انگیزه بیشتری برای اتخاذ مواضع سخت‌تر دارد، آن هم درست در زمانی که به نظر می‌رسد معامله‌ای امکان‌پذیر است. وارد کردن ترامپ به یک هیاهوی توییتری می‌تواند سرمایه‌گذاران را نگران کند، اما برای مقامات چینی چنین به نظر می‌رسد که آقای شی در حال انعقاد معامله دشوارتری است.

مذاکرات به زبان انگلیسی انجام شده‌اند و پیش‌نویس توافق نیز (گزارشی هفت فصلی در 150 صفحه) به زبان انگلیسی است، که مسائل را پیچیده‌تر می‌کند. با ترجمه شدن این توافق به زبان چینی و دست‌به‌دست شدن آن در میان تعداد بیشتری از مقامات، تغییرات اجتناب‌ناپذیر هستند. جیمز زیمرمن، یکی از همکاران دفتر پرکینز کوی- یک شرکت حقوقی در پکن- می‌گوید: «واقعاً نمی‌توانید از یک قرارداد غیرالزام‌آور که در حال انجام است خارج شوید.»

چین همچنان خواهان اجتناب از یک جنگ تجاری تمام‌عیار است. وانگ یونگ، مدیر مرکز اقتصاد سیاسی بین‌المللی در دانشگاه پکن، می‌گوید اگر آمریکا تعرفه‌ها را افزایش دهد، ترجیح اول چین این خواهد بود که با اعمال تلافی‌جویانه محدود کار را ادامه دهد. او فکر می‌کند که اقتصاد آمریکا، به دلیل تغییر رویه‌ای که ترامپ صورت داده، به اندازه کافی آسیب خواهد دید. اگر این اتفاق نیفتد، ممکن است اقدامات متقابل چین از این هم تندتر شود.

تجارت ایالات متحده-چین 2

شوک‌درمانی

واشنگتن دی‌سی

تعرفه‌ها چقدر آسیب وارد کرده‌اند؟

یک سال پس از کشکمش تجاری میان آمریکا و چین، اقتصاد آمریکا- و جهان- به نظر همچنان قدرتمند باقی مانده است. آیا جنگ‌های اقتصادی، همان‌طور که دونالد ترامپ باور دارد، گذشته از همه اینها، آ‌ن‌قدرها هم هزینه‌بر نبوده‌اند؟

تعیین میزان تاثیرات فوری همواره دشوار بوده است. گرچه تعرفه‌های ویژه در حال حاضر بیشتر از نیمی از صادرات چین به آمریکا را پوشش می‌دهد، این صادرات کمتر از دو درصد مصرف داخلی آمریکا و تنها حدود پنج درصد از سرمایه‌گذاری تجاری آمریکا را شامل می‌شود. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد تعرفه‌ها، سرمایه‌گذاری در آمریکا را تحت فشار قرار داده‌اند، اما چقدر، مشخص نیست.

همان‌طور که در مورد تمامی مالیات‌ها صادق است، بیشترین تاثیر را هزینه‌ها و منابع می‌پذیرند. مالیات بر واردات به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان، به واسطه گران‌تر شدن خریدهای خارجی‌شان، آسیب می‌رساند و تولیدکنندگان داخلی با افزایش قیمت‌ها به رقابت‌ خارجی ضعیف‌تر پاسخ می‌دهند. صادرکنندگان ممکن است به دلیل وضع تعرفه‌های مقابله‌ای ناکام بمانند، اما برندگانی هم وجود دارند، از جمله شرکت‌های داخلی- که از رقابت‌های خارجی مصون هستند و بنابراین از منافع و عواید فربه‌تری بهره می‌برند- و همچنین خزانه‌داری ایالات متحده که درآمدهای جدیدی به دست می‌آورد.

مطالعات انجام‌شده توسط پابلو فاجلبائوم از دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس، پینلوپی گلدبرگ از بانک جهانی، پاتریک کندی از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و آمیت خنداوال از دانشگاه کلمبیا، تمامی این قبیل اثرات را، که از تعرفه‌های اعمال‌شده از سوی دولت دونالد ترامپ در سال 2018 نشأت می‌گیرد، محاسبه کرده‌اند. بیشتر بار این تعرفه‌ها بر واردات از چین تحمیل می‌شود. آنها دریافته‌اند که خسارات رفاهی برای تولید‌کننده‌ها و مصرف‌کننده‌ها قیمت‌های بالاتر به 0.4 درصد تولید ناخالص د اخلی رسیده، اما وقتی دستاوردهایی را که این تعرفه‌ها برای دیگران داشته نیز در محاسبات دخیل می‌کنیم، هزینه خالص کل اقتصاد تنها 0.04 درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است.

با این‌ حال، تعرفه‌ها به وضوح اختلال و قیمت‌های بالاتر را برای واردکنندگان آمریکایی به همراه داشته است، در حالی‌ که صادرکنندگان چینی و تامین‌کنندگان آنها کسب‌وکارشان را از دست داده‌اند. ارزش واردات متاثرشده، تنها پس از وضع تعرفه‌ها بر آنها، سقوط کرد (نمودار را ببینید). طبق اظهارات اقتصاددانان موسسه سرمایه‌گذاری بین‌المللی، چین در جولای گذشته سهم بازار خود را، در آن دسته از محصولاتی که بر آنها تعرفه 25 درصد وضع شده بود، از دست داد.

قیمت‌های اساسی پایین‌تر (که مستثنی از تعرفه هستند) ممکن است کمک کرده باشد، اما در جایی که تجارت ادامه داشته است، شرکت‌های آمریکایی، علاوه بر مالیات جدید، به نظر می‌رسد کل مبلغ را پرداخته‌اند. حاشیه‌های تامین‌کنندگان چینی معاف شده‌اند. ممکن است واردکنندگان مجبور نبوده باشند قراردادها را مورد مذاکره مجدد قرار دهند یا ممکن است منتظر تعرفه‌های موقت باشند (آنها ممکن است همچنین واردات را قبل از افزایش در نرخ تعرفه‌ها از 10 درصد تا 25 درصد، که یک بار در ماه ژانویه برنامه‌ریزی شده بود، ذخیره کنند). اگر این قراردادها به موقع بسته می‌شد، شرکت‌های آمریکایی می‌توانستند تامین‌کنندگان جایگزین پیدا کنند و خیلی بیشتر زیان‌های اقتصادی را کاهش دهند.

تاکنون به نظر می‌رسد تعرفه‌های اعمال‌شده بر چین بیشتر در تجارت و ژئوپلیتیک اختلال ایجاد کرده است تا اینکه به اقتصاد به طور عمده آسیب بزند. اما تشدید بیشتر تعرفه‌ها باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود. تهدیدهای ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه 10 درصد به 25 درصد بر واردات چینی، به ارزش 200 میلیارد دلار در دهم ماه مه و تعرفه 25 درصد برای وارداتی بیش از ارزش 325 میلیارد دلار «به زودی» پس از آن است. کسب‌وکارهای آمریکایی می‌توانند به روش دشوار سابق عمل کنند و مصرف‌کنندگان برای گریز از آخری تلاش کنند. تاکنون کالاهای مصرف‌کنندگان فقط در حدود یک‌پنجم واردات چینی تعرفه اعمال شده است. این افزایش تعرفه‌ها می‌تواند به اقلامی مانند اسباب‌بازی و لباس اضافه شود. اقتصاددانان در بانک فدرال رزرو نیویورک معتقدند اثر تعرفه‌ها بر تورم اصلی (به استثنای مواد غذایی و انرژی) از 0.1 درصد تا 0.4 درصد خواهد افزود.

چینی‌ها مطمئناً اقدام به تلافی می‌کنند، و هزینه‌ها را افزایش می‌دهند. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، تعرفه‌های 25 درصد بر تمامی تجارت بین آمریکا و چین، 0.3 تا 0.6 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا را و 0.5 تا 1.5 درصد تولید ناخالص داخلی چین را کاهش می‌دهد. بازارهای مالی با بحران مواجه خواهند شد. اقتصاددانان در بانک سرمایه‌گذاری مورگان استنلی، خطر کاهش ارزش سهام در آسیا و بازارهای نوظهور را حدود هشت تا 12 درصد پیش‌بینی کرده‌اند.

در مواجهه با چنین آسیب‌هایی، سیاست‌گذاران برای اقدام کردن تحت فشار قرار می‌گیرند. اگر تزلزل رشد آمریکا باعث افزایش بیکاری یا موجب بیشتر شدن تورم شود، بانک رزرو فدرال می‌تواند سیاست‌های پولی را تسهیل کند. دولت ترامپ در حال حاضر به کشاورزانی که تحت تاثیر تعرفه‌های مقابله‌ای چین هستند میلیاردها دلار کمک مالی کرده است؛ این اقدام می‌تواند بیشتر صورت گیرد. دولت چین که قبلاً هزینه‌ها را افزایش و مالیات‌ها را کاهش داده است، می‌تواند محرک‌های خودش را افزایش دهد. همه این اقدامات کمک می‌کند هزینه تعرفه‌ها پوشیده بماند. اما این اقدامات، هزینه‌ها را از بین نمی‌برد.