تنش‌های بین آمریکا و ایران در هفته‌های اخیر به بالاترین سطح خود رسیده است/مخاطرات سنگین جنگ ایران و آمریکا برای جهان؛ دونالد ترامپ فاجعه را دریابد

اعتمادآنلاین| تنش‌های بین ایالات متحده آمریکا و ایران در هفته های اخیر به بالاترین سطح خود رسیده است. از این که تقابل نظامی بین دو کشور می تواند به یک جنگ تمام عیار تبدیل شود، موجب نگرانی بسیاری شده است.

در 5 مه، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا در قالب بیانیه ای اعلام کرد که آمریکا یک گروه ضربتی ناو هواپیمابر و بمب افکن های بی 52 را برای مقابله با تهدیدات نامشخص ایران به خاورمیانه اعزام کرده است.

بولتون گفت که آمریکا خواهان جنگ با ایران نیست اما استقرار این تسلیحات به معنای ارسال یک پیام روشن به حکومت ایران است که هر حمله به آمریکا و متحدانش با نیروی بی رحمانه آمریکا مواجه خواهد شد.

پس از آن، ایالات متحده آمریکا تجهیزات نظامی دیگری را به منطقه ارسال کرده است. ماهیت دقیق تهدیداتی که آمریکا از آن سخن می گوید همچنان نامشخص است. اما مقامات آمریکا از شواهد «حمله احتمالی» علیه نیروهای آمریکا توسط ایران و گروه های نیابتی اش سخن می گویند. در برخی از گزارش ها ما شاهد بحث در مورد ارسال 120 هزار نیروی نظامی به خاورمیانه از سوی آمریکا بودیم. هر چند که پرزیدنت ترامپ در 14 مه این مسئله را رد کرد اما وی تصریح کرد اگر ضرورت ببیند بیشتر از 120 هزار نیرو اعزام می کند.

رهبران ایران بارها تاکید کرده اند که خواهان جنگ با آمریکا نیستند اما اگر مورد حمله قرار بگیرند آنها آماده پاسخگویی اند. در همین حال، قانون گذاران دموکرات زنگ خطرها را در مورد تمایلات جنگ طلبانه کاخ سفید علیه ایران به صدا در آورده اند. آنها به طور آشکار با هر گونه اقدام نظامی بدون تصویب کنگره مخالفت کرده اند. در همان زمان، جمهوری خواهان کنگره به سرزنش ایران پرداخته و خواستار «ایستادگی محکم» دونالد ترامپ شده اند.

چگونه ما به اینجا رسیده‌ایم؟

آمریکا و ایران دارای یک تاریخ پیچیده ای از دشمنی های چند دهه ای هستند که در شعارهای تکراری «مرگ بر آمریکا » از سوی رهبران ایران انعکاس پیدا کرده است. نقطه شروع روابط مدرن ایران و آمریکا را با اعمال کودتای سازمان یافته توسط سیا در دهه 1950 و قدرت یابی محمد رضا شاه پهلوی می توان قلمداد کرد. اما پس از سرنگونی شاه با وقوع انقلاب اسلامی 1979 این قیام بنیان جهان اسلام را تکان داد و منجر به گروگان گیری کارکنان آمریکایی در سفارت امریکا در تهران شد که همچنان یک موضوع حساس برانگیز در واشنگتن به حساب می آید.

پس از سالها خصومت و دشمنی در مناسبات بین طرفین، باراک اوباما خواستار بهبود روابط با ایران از طریق دیپلماسی شد. نتیجه اقدامات دیپلماتیک آمریکا شکل گیری توافق هسته ای در جولای 2015 بود که طرفین به کاهش تحریم های اقتصادی درعوض مسدودسازی دستیابی ایران به سلاح اتمی متعهد شدند.

منتقدان برجام بر این عقیده هستند که توافق به اندازه کافی نمی تواند دستیابی ایران به سلاح اتمی را مسدود کند و به تهران نمی توان اعتماد کرد. در کنار این خطوط، خروج آمریکا از برجام در مه 2018 با وجود عدم شواهد از نقض مفاد برجام توسط ایران، منجر به شگفت زدگی متحدان کلیدی واشنگتن شد. در حال حاضر اختلافات بین دو کشور به بدترین وضعیت خود رسیده است.

این وضعیت همچنین پس از افزودن سپاه پاسداران به فهرست سازمان های تروریست خارجی توسط دولت ترامپ تشدید یافته است. این اقدام منجر شد که رهبران ایران هشدار دهند که هر گونه اقدامی علیه این کشور منجر به «اقدام متقابل» خواهد شد.

دو کشور همچنین در سیاست های منطقه در تقابل با یکدیگر قرار دارند. در جنگ یمن، ایران از گروه های شورشی حوثی و آمریکا از ائتلاف به رهبری عربستان حمایت می کنند. در مناقشه سوریه، ایران و نائبانش از بشار اسد پشتیبانی می کنند در حالی که نیروهای آمریکا حملاتی را علیه دولت سوریه ترتیب می دهند.

بسیاری از قانون گذارن دموکرات و برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که سیاست خارجی ترامپ علیه ایران ناشی از نگاه بولتون است، شخصی که به شدت نگاه جنگ طلبانه ای نسبت به تهران دارد. بولتون یکی از معماران جنگ عراق است که بارها خواستار حمله نظامی به ایران شده است.

اگر جنگی بین آمریکا و ایران دربگیرد، پیامدهای این منازعه بسیار گسترده‌تر از تهاجم آمریکا به عراق در سال 2003 است. علاوه بر درگیرسازی آمریکا در باتلاق جنگ فرسایشی و پرهزینه؛ این اقدام می تواند زمینه تقویت مجدد گروه هایی مثل داعش را فراهم سازد. ایران با برخورداری جمعیت 82 میلیونی و چهاردهمین ارتش قدرتمند جهان دارای 532 هزار نیروی نظامی فعال و 250 هزار نیروی ذخیره است در حالی که عراق در جنگ آمریکا در سال 2003 با جمعیت 25 میلیونی تنها 450 هزار نیروی نظامی داشت.

در صورت در گرفتن جنگ بین آمریکا و ایران، این مناقشه می تواند به کل خاورمیانه تسری پیدا کند. طبق برآورد ماه آوریل پنتاگون، نیروهای نیابتی ایران طی سالهای 2003 - 2011 حداقل 608 نیروی آمریکایی را به قتل رسانده اند. علاوه بر این؛ ایران با تعدادی از کشورهایی که آمریکا از آنها به عنوان متحدین یاد می کند یا در کشورهای آنها حضور نظامی دارد دارای مرز مشترک است.

در چارچوب ژئوپلتیک، ایران متحد نزدیک روسیه و چین است و همچنان مشخص نیست در صورت وقوع جنگ، این قدرت های بزرگ چه واکنشی از خود نشان دهند. همچنین در صورت تهاجم آمریکا علیه ایران، این مناقشه می تواند کشورهای اسرائیل و عربستان را درگیر کند.

از منظر اقتصادی به دلیل نقش ایران در تنگه هرمز، شکل گیری جنگ می تواند دارای معایب گسترده ای باشد. تنگه هرمز یک مسیر باریکی است که تقریبا یک سوم تانکرهای نفتی جهان از آن مسیر عبور می کنند. بر اساس گزارش واشنگتن پست، کارشناسان پیش بینی کرده اند که اگر این مسیر مسدود شود به سرعت منجر به کاهش 30 درصدی صادرات روزانه نفت و همچنین افزایش قیمت این محصول در بازار جهانی خواهد شد.

احتمالا در صورت شکل گیری جنگ، آمریکا می تواند شکستی را به ایران تحمیل کند اما دقیقا نمی داند در مقابل موشک های کروز، مین های دریایی و جنگنده های ایران چقدر هزینه دهد. هر نیرویی در جنگ جان سالم به در ببرد می تواند با بازگشت به جمعیت زمینه شورش وحشیانه علیه نیروهای اشغالگر آمریکا فراهم کند.

این همان سناریویی بود که در عراق که یک سوم وسعت ایران بود شاهدش بودیم و این می تواند به چالش غیرقابل تحمل برای آمریکا تبدیل شود. به طور خلاصه، اگرچه آمریکا صاحب قدرمندترین ارتش جهان است اما شواهد نشان می دهد که جنگ با ایران می تواند به روش های متعدد با عواقب فاجعه بار بینجامد.

منبع: بیزنس انسایدر/ جان هالتوانگر-ترجمه:ایرنا