سوتی‌های بی‌پایان؛ از سیاست تا فوتبال و فیلم

اعتمادآنلاین| انگار فقط کتاب‌های متعدد خارجی نیستند که این روزها از هول رسیدن به بازار، بعضا پرغلط و با ترجمه‌هایی نادرست در کتابفروشی‌ها عرضه می‌شوند؛ حتی اگر اهل مطالعه کتاب‌های ترجمه هم نباشید ممکن است پای تماشای یک فیلم با زیرنویس یا دوبله و حتی حین تماشای فوتبال، اشتباهاتی را ببینید که از ترجمه نادرست می‌آیند!

به گزارش ایسنا،ماجرای ترجمه اشتباه صحبت‌های بازیکنان و مربیان خارجی در قاب ویژه‌برنامه تلویزیونی یورو 2020 از آخرین مواردی است که بار دیگر برای صداوسیما حاشیه‌ساز شده؛ هرچند مجری برنامه، محمدحسین میثاقی این اشتباهات را در حد ترجمه نشدن واو به واو و نادرست بودن یک کلمه تقلیل داد و ماجرا را این‌طور توجیه کرد: «یک مترجم انگلیسی تمام این مصاحبه‌ها را ترجمه می‌کند و بعد بچه‌های ما که وظیفه ترجمه را دارند، از روی آن زبان انگلیسی کار ترجمه را انجام می‌دهند، حالا آن بار اولی هم تاخیر زمانی دارد، به واسطه این‌که سوال متفاوت هست، باید از زبان مثلا اوکراینی ترجمه شود به انگلیسی، بعد انگلیسی تبدیل شود به فارسی. شاید واو به واو و کلمه به کلمه منتقل نشود اما اگر حتی یک کلمه هم این‌ور آن‌آور شود، اشتباه است و ما باید عذرخواهی کنیم حتما. باید بچه‌ها دقت‌شان را خیلی خیلی بیشتر کنند در ترجمه‌های بعدی و حواس‌شان باشد که واو به واو و کلمه به کلمه این منتقل شود. ولی عرض کردم که این دو بار ترجمه شدن یعنی از زبان اصلی به انگلیسی و از انگلیسی به فارسی باعث می‌شود ناهماهنگی‌هایی به وجود بیاید.»

اما قیاس ترجمه‌های پخش‌شده با ترجمه‌های صحیح نشان می‌دهد که ماجرا به همین سادگی هم نبوده است؛ برای مثال بازیکن در ترجمه اصلی می‌گوید «دقیق یادم نیست توپ از کجا ارسال شد. چند تا توپ روی محوطه اومد و دیدم که داره به سمت من میاد» این در حالی است که ما از برنامه صداوسیما می‌شنویم: «خب ما فعلا باید شاد باشیم برای این برد و تا آخر امروز در مورد این برد با هم‌تیمی‌هامون صحبت می‌کنیم وقت زیادی برای بازی‌های بعدی»!

البته اشتباهات ترجمه در پخش برنامه یورو 2020 که به نظر بیشتر شبیه به جایگزینی جملاتی متفاوت است به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ چند مصاحبه دیگر را که ترجمه آن‌ها به صورت نادرست در تلویزیون پخش شده در ادامه می‌بینیم.

البته پیشینه صداوسیما در این زمینه و حتی واکنش کاربران فضای مجازی به این ماجرا نشان می‌دهد که این‌گونه اشتباهات نه از این‌جا آغاز می‌شوند و نه شاید در این‌جا به پایان می‌رسند.

سال 94 بود که در روند پخش برنامه‌های سیاسی نیز شاهد اشتباهات این‌چنینی در تلویزیون بودیم؛ در زمان پخش سخنان فدریکو موگرینی، مسئول سیاست‌ خارجه اتحادیه اروپا در شبکه خبر مترجم همزمان گاه جلوتر از سخنان موگرینی کلمات را ترجمه می‌کرد، اما باز هم این تردید وجود داشت که او از روی متن نوشته‌شده می‌خواند یا مشغول ترجمه همزمان است؛ اما پس از آن گویا کاغذ نوشته‌شده برای این مترجم و یا گوینده گم شد و او که سکوت کرده بود و با بالا و پایین کردن کاغذها به دنبال صفحه مرتبط با سخنان می‌گشت. در حالی که به جای ترجمه، تنها صدای خش‌خش کاغذ شنیده می‌شد، مترجم جز 1+5 کلمه دیگری را نتوانست ترجمه کند تا این‌که انگار بالاخره کاغذهایش پیدا شد و سعی کرد با تند خواندن خود را به مسئول سیاست‌های خارجی اتحادیه اروپا برساند!

علاوه‌بر این، از دیگر نمونه‌های ترجمه اشتباه در برنامه‌های ورزشی می‌توان به ترجمه اشتباه سخنان کولاکوویچ، سرمربی سابق تیم ملی والیبال اشاره کرد. ماجرا از این قرار بود که در برنامه «ورزش تعطیل نیست» شبکه ورزش، به موضوع فسخ قرارداد ایگور کولاکوویچ سرمربی تیم ملی والیبال ایران پرداخته ‌شد، در این برنامه با کولاکوویچ گفت‌وگوی ویدیویی انجام و به صورت همزمان، ترجمه آن نیز پخش شد. اما در ترجمه صحبت‌های او اشتباهاتی انجام گرفت که بازتاب رسانه‌ای آن به او نیز منتقل شد و کولاکوویچ در پیامی به فدراسیون والیبال از ترجمه اشتباه سخنانش در تلویزیون ایران ابراز تعجب کرد.

حتی واژه‌ «واقع‌بین بودن» توسط مترجم این برنامه به اشتباه «ناشکرم» ترجمه و به گونه‌ای تلفظ شد که «مشکوکم» به گوش رسید که این واژه به تیتر نخست بازتاب این گفت‌وگو در رسانه‌ها تبدیل شد!

این در حالی بود که روابط عمومی فدراسیون والیبال برای شفاف‌سازی بیشتر ویدیو صحبت‌های کولاکوویچ را در اختیار رضا چلنگر، مترجم زبان صربی قرار داد و پس از آن اشتباهات در ترجمه صحبت‌های کولاکوویچ در برنامه «ورزش تعطیل نیست» را تایید کرد.

آن‌چه بررسی شد البته تنها گوشه‌هایی از ترجمه‌های نادرستی است که در سال‌های اخیر برای صداوسیما حاشیه‌ساز شده است. روند ترجمه اشتباه در برنامه‌های این رسانه در حالی ادامه دارد که البته اشتباهات ترجمه در فضایی خارج از این رسانه نیز بیش از پیش دیده می‌شود.

برای نمونه نمونه‌هایی از ترجمه‌های اشتباه در زیرنویس فیلم‌ها را در ادامه می‌بینیم:

در این سکانس نام فرد از "Bell"به زنگ ترجمه شده است؛ مواردی که به نظر حتی توسط گوگل ترنسلیت هم به آن توجه می‌شود!

و دیگری نام انیمیشن مشهور «بچه رئیس» است که به «بچه هیئت‌مدیره» ترجمه شده است!

با این همه هنوز هم نام مترجم و کار ترجمه ما را به یاد رفتگانی چون محمود اعتمادزاده (م.ا. به‌آذین)، محمد قاضی، ابوالحسن نجفی، مهدی سحابی، نجف دریابندری و ... می‌اندازد؛ مترجمانی که شاید رفتند تا چنین ترجمه‌هایی را نبینند.