نامزدها وعده دادن طلا و یا زمین را به مردم را مطرح می‌کند، اینها ضربات جبران ناپذیری را به کشور و نظام وارد می آورند

این نشست مجازی که با ابتکار انجمن علوم سیاسی دانشگاه یزد و کلاب علوم سیاسی برگزار گردید، دکتر جهانبخش محبی نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و نایب رئیس سابق کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، ضمن اشاره به نقش رسانه ها در نوع و شکل رای دهی مردم، به پیامدهای فضای مجازی در عصر جهانی شده پرداخت. وی همچنین با اشاره به پیامدهای دوقطبی شدن انتخابات، از آسیب های فضای تخریبی کاندیداها نسبت به یکدیگر و تاثیر آن بر امنیت ملی گفت . محبی نیا در انتهای این مصاحبه، نسبت به دادن وعده های ناشدنی توسط کاندیداها هشدار داد.   

*مقصود از سواد رسانه ای چیست و چه تاثیری بر نوع رای دهی مردم دارد ؟ 

سواد رسانه ای امروز تبدیل به یک رشته علمی و پژوهشی شده است و در شکل دادن به رفتار، کنش و فرهنگ سیاسی افراد در جامعه موثر است . اگر مقصود ازسواد رسانه ای، قدرت تجزیه و تحلیل و درک پیام مطبوعات، تلویزیون، ماهواره و فضای مجازی باشد، من فکر می کنم که نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا، مردم با سواد رسانه ای آشنایی نداشته و قدرت تجزیه و تحلیل دقیق و تمیز دادن اخبار درست از غلط را ندارند. همچنین میبایست گفت که دانشگاه ها و رسانه ملی ما نیز در آموزش سواد رسانه ای موفق نبوده و مردم در برابر سیل و بارش اطلاعات تنها مانده اند. 

به طور مثال شاهدیم که در ایام انتخابات، یک فیلم چند دقیقه ای در فضای مجازی از یک شخصیت سیاسی به طور گسترده منتشر شده و مورد توجه رسانه ها و کمپین های انتخاباتی قرار می گیرد و برداشت می شود که این سخنان در همین ایام ایراد گردیده است. اما بعد از بررسی های لازم، متوجه می شویم که این فیلم برای 5 سال گذشته است. این مسئله نشان دهنده ی این است که ما تا چه حد در معرض اطلاعات غلط قرار داریم و گاه بر پایه آن اطلاعات غلط، تصمیم های مهم سیاسی  اتخاذ می کنیم. 

نکته دیگر در باب نقش رسانه ها در ایام انتخابات این است که شاهدیم برخی از رسانه های داخلی در کشور که ادعای استقلال نیز دارند، در طول تبلیغات انتخاباتی تبدیل به یک ارگان سیاسی و رسانه ای شده و به نشر یک دیدگاه مشخص و یا تبلیغات برای یک کاندیدای خاص می پردازند. البته باید توجه داشت که هر کدام از رسانه ها برای خود راهبرد و خط مشی مشخصی داشته و بر اساس آن به نشر داده ها و اطلاعات اقدام می کنند و مردم می بایست نسبت به آن آگاهی پیدا نمایند. 

 نتیجه ای که از این مسئله می بایست گرفت این است که ما وارد عرصه جدیدی شدیم. حتی از عصر جهانی شدن عبور کرده و وارد دوران ریگلوبالیزیشن یا جهانی سازی مجدد شده ایم. در این عصر که به عصر هوش مصنوعی نیز معروف است، انسان ها در معرض بارش عظیم اطلاعات و گاه داده های متضاد قرار گرفته که کشف روح درون و مفاهیم پنهان شده در این اطلاعات سخت است.  در این عصر ما تبدیل به سوژه و یا ابژه ای شدیم که کارگزاری را به خود اختصاص داده و گاه مجری سیاست هایی می شویم که خود از آن خبر نداریم. لذا پیش می آید که با یک روایت غلط و یک خبر فیک، به کلی نوع رفتار و رای دهی ما تغییر می کند. لذا می بایست در این عصر بمباران اطلاعات، زیستی هوشمندانه داشت داشت و اسیر شایعات و اخبار فیک نشد. 

 

*پیامدهای شکل گیری دوقطبی در انتخابات چیست؟ 

واقعیت این است که دوقطبی شدن پدیده ای است که در هر کشوری تبعات منفی بر امنیت ملی داشته و می تواند به آن آسیب جدی وارد نماید. اخیرا دیدم که در آمریکا، خانم هیلاری کلینتون نسبت به منازعات سیاسی وآلوده شدن فضا به دوقطبی، به مسئولین و احزاب هشدار داده و به شکل جدی از این امر ابراز نگرانی کرده بود.

برخی از جامعه شناسان از دو قطبی شدن تحت عنوان شکاف سیاسی یاد کرده و معتقدند که این فضا می تواند به فروپاشی اجتماعی نیز منجر شود و امنیت ملی و همبستگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد. دوقطبی شدن به معنای گذر از رقابت انتخاباتی است. در رقابت انتخاباتی، کاندیداها بر اساس منطق و واقعیت و مبتنی بر توصیه های علوم سیاسی، برنامه های خود را در زمینه های مختلف همچون رفاه، معیشت، عدالت و آزادی و همچنین مشکلات مربوط به تورم و مهاجرت و ...بیان نموده و ضمن آن، از برخورداری ها و موانع سخن گفته و برای رفع موانع، طرح ها و برنامه های خود را بیان می نمایند. در رقابت در این سطح، کاندیداها می توانند به طور جدی به نقد برنامه های یکدیگر پرداخته و مردم بر اساس برنامه ها، دست به انتخاب بزنند. اما وقتی کاندیداها بدون پرداختن به برنامه ها و مشکلات واقعی مردم، به تخریب یکدیگر می پردازند، دوقطبی های کاذب  شکل گرفته و جامعه دچار یک نزاع و تعارض اجتماعی می شود.

لذا وقتی دولتی در این فضا رای می آورد، می بایست تا پایان دولت، یک طیف متضاد و مشکل ساز را در کناردست خود ببیند. شاید برخی بگویند که  مگر در همه جای دنیا احزاب رقیب و مخالف، این نقش آزاردهنده را ندارند؟ در پاسخ باید گفت بله، این نقش توسط احزاب رقیب وجود دارد، اما این نقش آزار دهنده، راه را برای تربیت دولت باز می کند، نه آن که بر سر راه دولت مانع ایجاد نماید. بایستی گفت که دود این موانع به چشم اقشار ضعیف و مستضعف جامعه رفته و مطالبات آنها را به محاق می برد.  اگر به تاریخ انتخابات در ایران بعد از انقلاب نگاه کنیم، خواهیم دید که هیچ کدام از دولت های بعد از انقلاب از این مزاحمت های ساختگی در امان نبوده و آثار آن ها در شاخص های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خود را نمایان کرده است. لذا افکار عمومی می بایست کاندیداها را به سمتی سوق دهند که در قالب برنامه و مبتنی بر سیاسیت گذاری عمومی و حکمرانی مطلوب،  تبلیغات خود را انجام نمایند. 

*پیامدهای تخریب کاندیداها و اعضای ستادهایشان علیه یکدیگر، بر تصویر مردم نسبت به حاکمیت چیست ؟ 

 بر خلاف بسیاری از کشورها همچون آمریکا که بعضا کاندیداها یکدیگر را با القاب زشت خطاب می کنند، در کشور ما به واسطه فرهنگ اسلامی، چنین چیزی وجود ندارد. محل نگرانی من آنجاست که با داغ شدن فضای انتخابات و با هدف جمع کردن رای بیشتر، کاندیداها اقدام به تخریب یکدیگر کرده و متاسفانه نسبت هایی همچون دزدی و فساد به یکدیگر می دهند. این باعث می شود که بسیاری از نخبگان و دانشگاهیان این را متوجه کلیت حاکمیت کرده و  از نظام روی گردان شوند.  

 *یکی از کارهای نامزدها در زمان انتخابات دادن وعده های انتخاباتی است که به واسطه آن سطح انتظارات مردم از رئیس جمهور بالا می رود و گاه پس از آن که نامزدها در سر کار می آیند ، توانایی محقق کردن این وعده ها را ندارند.به نظر شما پیامدهای بالا بردن سطح انتظارات مردم توسط کاندیداها چیست؟  

متاسفانه انتخابات های ما به وعده های توخالی و پوشالی آلوده شده است. کاندیداهای انتخابات، وقتی با هدف رای آوری و بدون توجه به امکانات کشور، وعده ای نشدنی همچون دادن طلا و یا زمین را به مردم را مطرح می کند، ضربات جبران ناپذیری را به کشور و نظام وارد می آورند.

وقتی نامزدهای انتخاباتی وعده هایی می دهند که در چارچوب اختیارات ریاست جمهوری نیست، برای آینده کشور نیز تهدید خلق می کنند. چرا که رئیس جمهورهای آینده وقتی سر کار می آیند و با موانع جدی در سر راه خود مواجه می شوند،  این احساس در مردم شکل می گیرد که اگر شخص دیگری رئیس جمهور می شد، می توانست این وعده هایی را عملیاتی نماید. مردم پیش خود  احساس می کنند که حتما خزانه کشور پر از پول و طلا بوده که فرد دیگری چنین وعده هایی را داده است. این وعده ها همبستگی اجتماعی را مورد مخاطره قرار داده و انگیزه را از فعالان اقتصادی نیز می گیرد. نمی شود به مردم وعده داد که شب  بخوابید و ما صبح به شما طلا می دهیم. با کمال تاسف می بایست گفت که سیاست برخواسته از رنگ سکه و صدای اسکناس متهد به مردم نبوده و هر کاری از او برمی آید.