توزیع درآمد در سال 98 با کمک‌های نقدی و کالایی دولت بهبود نسبی پیدا کرد

اعتمادآنلاین| در سال‌ها اخیر طرح کاهش فقر در جهان و چگونگی توزیع درآمد بیشتر از قبل مورد توجه قرارگرفته است و توزیع عادلانه درآمد از مهمترین مباحث در اقتصاد کشورهای مختلف جهان بوده است.

در یک سال گذشته با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی برخی کسب و کارها، دولت‌ حمایت از اقشار آسیب دیده را اولویت نخست خود قرار داد و در این ارتباط چهار نوع حمایت، شامل وام یک میلیون تومانی، پرداخت بیمه بیکاری، پرداخت تسهیلات به بنگاه‌ها و کمک هزینه 200 تا 600 هزار تومانی را اجرا کرد و این امر موجب بهبود نسبی توزیع درآمد در کشور شد.

در دنیای امروز، دیگر یکسان بودن سهم تمام افراد از درآمد مطرح نیست بلکه مساله مهم توزیع درآمد براساس توانایی افراد مختلف است که موجب ایجاد تعادل بیشتر در جامعه می‌شود. در جامعه‌ای متعادل، تعداد ثروتمندان و فقیران در کشور، پایین است.

یکی از شاخص‌های سنجش نابرابری درآمد جامعه، ضریب جینی است. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک (یا صفر و صد درصد) که در آن صفر به معنی توزیع برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع درآمد یا ثروت است.

در واقع ضریب جینی اختلاف درآمدهای خانوارهای یک جامعه را نشان می‌دهد ولی در عین حال به تغییرات درآمدی حساس است، صرفنظر از این­که این تغییرات در بین خانوارهای ثروتمند، متوسط یا فقیر اتفاق افتاده باشد.

در این گزارش با استناد به آمار منتشر شده توسط مرکز آمار کشور، وضعیت توزیع درآمد در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب (1363) تا کنون بررسی شده است.

در بین سال‌های 63 تا 67 ضریب جینی تغییر محسوسی نداشته و بیشتر روند کاهشی داشت. با توجه به اینکه دوره زمانی مصادف با آخرین سال‌های دفاع مقدس بود، شاید بخشی از عدم وجود نوسان در شاخص‌های توزیع درآمد در این دوره، ناشی از شرایط خاص کشور و اختصاص کالاهای یارانه‌ای (کوپنی) به تمامی اقشار جامعه بوده باشد.

در دوره زمانی 68 تا 75 ضریب جینی کل کشور از 0.4249 به 0.4294 تغییر کرده است. ابتدای این دوره از اولین سال‌های پس از جنگ تحمیلی است و یکی از دلایل نابرابری به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشور و بازگشت درآمد به بخشی از افراد جامعه مربوط می‌شود.

با توجه به اینکه ضریب جینی در سال‌های 76 تا 83 تغییرات چندانی نداشته و تقریبا روند آن ثابت بوده است، بنابراین توزیع درآمد در این سال‌ها تقریبا برابر بوده است.

بررسی آمارها نشان می‌دهد که ضریب جینی در دوره زمانی 84 تا 91 از بالای 0.4 به زیر 0.40 رسید و این تغییرات مربوط به اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بود. با اجرای این طرح و پرداخت یارانه در آخرین ماه‌های سال 89، تغییرات محسوسی در شاخص‌های توزیع درآمد ایجاد شد. در سایر شاخص‌های توزیع درآمد نیز بهبود در وضعیت نابرابری مشاهده می‌شود.

کمترین ضریب جینی در دوره 36 ساله اخیر مربوط به سال 92 است. ضریب جینی کل کشور در این سال به 0.3650 رسید و سایر شاخص‌ها نیز بهبود در توزیع درآمد را نشان می‌دهد.

روند تغییرات ضریب جینی کل کشور نشان می‌دهد که روند افزایشی این شاخص در سال‌های 92 تا 97 و کاهش آن در سال 98 نسبت به 97 است.

با توجه به اینکه ضریب جینی تغییرات بین دهک‌ها را نشان می‌دهد، افزایش نابرابری در سال‌های 92 تا 97 می‌تواند در سه حالت رخ داده باشد. نخست اینکه سهم دهک‌های اول کاهش و دهک‌های بالا افزایش داشته است یعنی کم درآمدها فقیرتر و پردرآمدها غنی‌تر شدند یا اینکه سهم دهک‌های اول، کاهش و دهک‌های بالا ثابت باشد به عبارتی کم درآمدها فقیرتر و پردرآمدها ثابت و یا بالعکس سهم دهک‌های اول ثابت ولی دهک‌های بالا افزایش یابد یعنی کم درآمدها ثابت و پردرآمدها غنی‌تر شوند. در این دوره کم درآمدها فقیرتر و پردرآمدها غنی‌تر شدند.

اما در سال 98 روند شاخص ضریب جینی تغییر کرد و کاهش نابرابر درآمد را شاهد بودیم به طوری که سهم هزینه 20درصد کم درآمدترین جمعیت در هزینه کل در سال 98 برابر 5.96 درصد افزایش یافته و سهم هزینه 20 درصد پردرآمدترین جمعیت در هزینه کل سال 98 نیز 47.49 درصد کاهش یافته است.

تمام شاخص‌ها نشان می‌دهد که توزیع درآمد در سال 98 نسبت به سال‌های قبل از آن به طور نسبی بهبود یافته است. از دلایل عمده این بهبود در دهک‌های پایین درآمدی می‌توان به کمک‌های نقدی و کالایی سازمان‌ها و نهادهای دولتی به دهک‌های پایین درآمدی جامعه اشاره کرد.

بررسی جداول بیانگر این است که کمک سالیانه سازمان‌ها و نهادهای دولتی به خانوارها در سه دهک پایین در سال 98، در مناطق شهری 2.8 برابر و در مناطق روستایی 3.5 برابر کمک‌ها در سه دهک مشابه در سال 1395 بوده است.

منبع: ایرنا